του ΠΑΝΟΥ ΚΑΡΒΟΥΝΗ
Μετά το κλείσιμο της τελευταίας αξιολόγησης του τρίτου μνημονίου ο καλόπιστος παρατηρητής διαπιστώνει ότι η συζήτηση για την έξοδο της Ελλάδας από την εποχή των μνημονίων δεν είναι καθόλου διαφωτιστική.
Ένα τόσο σημαντικό γεγονός, ύστερα από οκτώ χρόνια απίστευτων δυσκολιών και θυσιών, έχει δυστυχώς καταστεί αντικείμενο οξείας πολιτικής αντιπαράθεσης. Αυτό έχει θολώσει την εικόνα, σε βαθμό που οι πιο πολλοί πολίτες διερωτώνται πού οδηγείται η χώρα, τι ισχύει από τα επιχειρήματα που αναπτύσσουν πολιτικοί και αναλυτές και τι δεν ισχύει.
Έχοντας ζήσει όλη την κρίση από το 2010 μέχρι σήμερα, αποτολμώ να παραθέσω την αντίληψη που έχω επί οκτώ καίριων ερωτημάτων που απασχολούν τους πολίτες.
- Τελειώνουν οριστικά τα μνημόνια για την Ελλάδα;
Ναι, τελειώνουν! Το τελευταίο (τρίτο) μνημόνιο λήγει στις 20 Αυγούστου 2018 και δεν πρόκειται να υπογραφεί άλλο: ούτε η Ελλάδα το αιτείται ούτε οι εταίροι μας το κρίνουν αναγκαίο. - Υπάρχουν μεταμνημονιακές υποχρεώσεις για τη χώρα μας;
Ναι, υπάρχουν! Έχουν ως σκοπό να διασφαλίσουν, ιδιαίτερα τα πρώτα «ευαίσθητα» χρόνια μετά την έξοδο της χώρας μας από τα μνημόνια, τη συνετή και βιώσιμη δημοσιονομική της πορεία, που αν δεν τηρηθεί, θα έχουν αποβεί χωρίς αντίκρισμα οι τρομακτικές θυσίες του ελληνικού λαού. Αυτό δεν αποτελεί ελληνική πρωτοτυπία. Και οι άλλες χώρες, όταν έβγαιναν από το μνημόνιο που είχαν συνάψει, συνέχισαν τις μεταρρυθμίσεις και εξετέλεσαν υποχρεώσεις που είχαν αναλάβει και πέραν της ημερομηνίας λήξης του μνημονίου τους. - Πρόκειται λοιπόν για ένα είδος νέου μνημονίου (το τέταρτο), χωρίς μάλιστα χρηματοδότηση;
Οχι, βέβαια! Εκτός του ότι κανένα νέο μνημόνιο δεν υπάρχει στον ορίζοντα, η Ελλάδα, μόνη χώρα ανάμεσα σε όλες όσες εντάχθηκαν σε μνημόνιο, θα λάβει ελάφρυνση του χρέους της καθώς και – κατά πάσα πιθανότητα υπό μορφή επιχορηγήσεων – τα κέρδη που οι ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες αντλούν από τα ελληνικά ομόλογα που έχουν αγοράσει. Πρόκειται λοιπόν ουσιαστικά για χρηματοδότηση πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ που θα επέλθει μετά τη λήξη του μνημονίου. Αρα η Ελλάδα, χωρίς νέο μνημόνιο, θα λάβει ένα νέο, σημαντικό χρηματοδοτικό πακέτο μόνο με την τήρηση των ήδη υπεσχημένων. Παράλληλα, ιδίως τα πρώτα χρόνια μετά την έξοδό της από τα μνημόνια, θα διασφαλιστεί ότι η χώρα μας θα αφιερώνει όσο λιγότερους γίνεται πόρους στην αποπληρωμή των δανείων της, στρέφοντας έτσι όλη της την προσπάθεια στην ανάπτυξη. - Είναι σίγουρο ότι θα μας δοθεί ελάφρυνση του χρέους;
Οι εταίροι μας, μετά το πρώτο κούρεμα του χρέους μας κατά 100 δισ. ευρώ το 2012, έχουν υποσχεθεί νέα απομείωσή του. Ολες οι προϋποθέσεις που είχαν θέσει γι’ αυτόν τον σκοπό και για τις οποίες εργάστηκαν έκτοτε όλες οι κυβερνήσεις πληρούνται σήμερα. Η Ελλάδα έχει συνεπώς ανταποκριθεί σε όλες τις υποχρεώσεις της. Είναι τώρα η σειρά των εταίρων μας να υλοποιήσουν την, από το 2012, δέσμευσή τους και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα το κάνουν. Η αβεβαιότητα σήμερα είναι ο βαθμός στον οποίο θα απομειωθεί το χρέος, δηλαδή κατά «πόσο», όχι το «αν».
Ενα άλλο θέμα υπό διαπραγμάτευση είναι αν η ελάφρυνση του χρέους μάς δοθεί με τρόπο αυτόματο, δηλαδή χωρίς όρους, ή με όρους, δηλαδή εφόσον διαπιστώνεται ότι εφαρμόζουμε τις δεσμεύσεις που έχουμε ήδη αναλάβει και δεν ανατρέπουμε τις μεταρρυθμίσεις που έχουν γίνει ή είναι σε εξέλιξη. Σε οποιοδήποτε από τα δύο αυτά σενάρια ο στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι η Ελλάδα θα εξακολουθήσει και μετά τα μνημόνια να πορεύεται εις όφελος των πολιτών της που μάτωσαν αυτά τα χρόνια. - Η έξοδος από τα μνημόνια θα είναι τελικά «καθαρή» ή θα χρειαστεί νέα στήριξη από τους εταίρους, η οποία θα είναι μάλιστα υπό νέους αυστηρούς όρους;
Αν εννοούμε αν πρόκειται να υπάρξει από την πλευρά των εταίρων «προληπτική πιστωτική γραμμή στήριξης» σε περίπτωση προβλημάτων χρηματοδότησης από τις αγορές μετά την έξοδο της χώρας μας από τα μνημόνια, η απάντηση είναι όχι, δεν θα υπάρξει τέτοια «προληπτική πιστωτική γραμμή»!
Ούτε η Ελλάδα έχει καταθέσει παρόμοιο αίτημα ούτε οι εταίροι μας την κρίνουν αναγκαία.
Εξάλλου, εκείνο που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι κατά πόσο η έξοδος θα είναι επιτυχής.
Και για να είναι επιτυχής, χρειάζεται, πέραν της μη αναστροφής των μεταρρυθμίσεων που έγιναν ή είναι σε στάδιο υλοποίησης, η προσήλωση στη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας με εξωστρέφεια και προσέλκυση επενδύσεων που θα αποφέρουν νέες θέσεις εργασίας. Εδώ είναι ένα από τα κλειδιά της επιτυχίας και θα πρέπει να συστρατευθούν, αφού ενημερωθούν πλήρως, όλες οι δυνάμεις της χώρας, πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές. - Από πού λοιπόν θα χρηματοδοτηθεί η Ελλάδα μετά την έξοδο από τα μνημόνια;
Για τουλάχιστον έναν χρόνο η χώρα μας δεν θα έχει ανάγκη προσφυγής σε δανεισμό από τις αγορές, διότι δημιουργεί, με τη βοήθεια των εταίρων μας, ένα απόθεμα ή «μαξιλάρι» για τον σκοπό αυτόν, όπως έκαναν και οι άλλες χώρες όταν βγήκαν από το μνημόνιο. Κατά τη διάρκεια αυτού του δωδεκαμήνου οι αγορές θα «ζυγίσουν» πόσο συνεπής είναι η ακολουθούμενη από τη χώρα μας οικονομική πολιτική. Ουαί και αλίμονό μας αν δεν φανούμε σοβαροί, συνετοί, αξιόπιστοι, ιδιαίτερα ελλείψει «προληπτικής πιστωτικής γραμμής»! Οι αγορές θα μας «τιμωρήσουν» με υψηλά ή ακόμα και με απαγορευτικά επιτόκια δανεισμού. Οι αγορές θα κρίνουν λοιπόν την επανένταξή μας στο διεθνές οικονομικό σύστημα και, όπως όλοι ξέρουμε, είναι αδυσώπητες! - Θα υπάρξει στη μεταμνημονιακή εποχή εποπτεία της ελληνικής οικονομίας από τους εταίρους μας; Θα είναι η εποπτεία αυτή ενισχυμένη;
Ναι θα υπάρξει εποπτεία, κατ’ αρχήν ενισχυμένη σε σχέση με αυτή των άλλων χωρών που βγήκαν από τα μνημόνια, διότι έχουμε δανειστεί κολοσσιαία ποσά – πιο πολλά από οποιαδήποτε χώρα παγκοσμίως – και οι πιστωτές μας, που είναι κράτη-εταίροι, πρέπει παράλληλα να διαφυλάξουν και τα συμφέροντα των φορολογουμένων τους. - Υπάρχει κίνδυνος να ξαναμπούμε σε μνημόνιο;
NAI, δεν πρέπει ν’ αποκρυφτεί ότι πράγματι υπάρχει ττοιος κίνδυνος! Ο κίνδυνος αυτός είναι κυρίως πολιτικός και εμφανίζεται να είναι πιο έντονος κατά τα επόμενα δύο χρόνια, όπου έχουμε σειρά εκλογικών αναμετρήσεων και ήδη αναπτύσσεται δυστυχώς ένα πολωτικό κλίμα, τη στιγμή που η χώρα βγαίνει από την… Εντατική ….και είναι ιδιαίτερα ευάλωτη, το δε διεθνές κλίμα επιβαρύνεται τον τελευταίο καιρό ιδιαίτερα.
Ας μην ξεχνάμε ότι η στείρα πολιτική αντιπαράθεση οδήγησε τη χώρα μας στην υπογραφή τριών μνημονίων, όταν οι άλλες χώρες που αντιμετώπισαν παρόμοιο πρόβλημα συνήψαν μόνο ένα!
Αν η Ελλάδα δεν ακολουθήσει τη γραμμή που έχει συμφωνήσει με τους εταίρους της μπορεί να βρεθεί «εκτός αγορών» λόγω απαγορευτικών επιτοκίων. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μετά την αυστηροποίηση λόγω της κρίσης των ευρωπαϊκών κανονισμών οικονομικής διακυβέρνησης, έχει τη δυνατότητα να απαιτήσει την ένταξη μιας προβληματικής χώρας της ευρωζώνης σε μνημόνιο, χωρίς τη δυνατότητα για την τελευταία να εναντιωθεί.
Πρόκειται για τη «τραγωδία» που ο επίτροπος Μοσκοβισί είπε ότι δεν πρέπει να ξαναζήσει η χώρα μας! Σε αυτή τη λογική, ας κρατήσουμε κατά νου τον στίχο του εθνικού μας ποιητή από τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν»:
«Μην ειπούν στο στοχασμό τους τα ξένη έθνη αληθινά:
Εάν μισούνται ανάμεσά τους δεν τους πρέπει ελευθεριά».
Ο κ. Πάνος Καρβούνης είναι ειδικός σύμβουλος του επιτρόπου Πιερ Μοσκοβισί, υπευθύνου για τις οικονομικές και νομισματικές υποθέσεις, πρώην επικεφαλής της αντιπροσωπείας της ΕΕ στην Ελλάδα.
ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΡΩΤΟ-ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΒΗΜΑ
