Η χειρότερη χρονιά στην ιστορία των αερομεταφορών θα είναι η φετινή, με την αγορά, συνολικά, να κρατά «μικρό καλάθι» και να μην προβλέπει ανάκαμψη πριν το… 2022.
Για την Ελλάδα, στην οποία σχεδόν οι 7 στους 10 ξένοι επισκέπτες έρχονται αεροπορικώς, είναι δεδομένη η αγωνία για φέτος, με τους τουριστικούς φορείς να επαναλαμβάνουν ότι ακόμη και το 25% των περσινών επιδόσεων να επιτευχθεί θα είναι τεράστια επιτυχία για τη χώρα, ώστε η ουσιαστική επανεκκίνηση να γίνει από την επόμενη χρονιά.
«Το πρώτιστο είναι η ασφάλεια και όχι οι αριθμοί φέτος» δεν έχουν πάψει να επαναλαμβάνουν οι τουριστικοί φορείς, αλλά και ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης, με το βλέμμα στη σεζόν του 2021, δεδομένου του ότι η φετινή χρονιά λειτουργεί περισσότερο ως «γέφυρα» για του χρόνου, που αναμένεται η σταδιακή επανάκαμψη.
Από την πλευρά της ζήτησης, για τη χώρα μας, συνολικά, περισσότερες προσδοκίες υπάρχουν για τον Αύγουστο, ενώ ακόμη και για τον Ιούλιο η ζήτηση, επί του παρόντος, είναι χαμηλή, με την επιβατική κίνηση να αποτελεί τον πλέον αστάθμητο παράγοντα.
Σε όλη την Ευρώπη, το ενδιαφέρον τώρα εστιάζεται στο πώς θα διαμορφωθεί η επόμενη μέρα για τις αερομεταφορές, τόσο ως προς την επιβίωση των εταιρειών (είναι γνωστό άλλωστε ότι κολοσσοί όπως η Lufthansa και η Air France-KLM έχουν λάβει γενναίες ενέσεις δισεκατομμυρίων ευρώ προκειμένου να αντεπεξέλθουν) όσο και ως προς την επόμενη μέρα για τα διεθνή ταξίδια και τις τάσεις που θα διαμορφωθούν στην αγορά την επόμενη μέρα μετά τον Covid-19.
Η παγκόσμια αγορά
Δεν είναι τυχαίο το ότι η Παγκόσμια Ένωση Αερομεταφορών-ΙΑΤΑ προβλέπει για τους επόμενους μήνες μειωμένες τιμές στα αεροπορικά εισιτήρια, στο πρότυπο των ασιατικών αγορών και της Κίνας, όπου η κίνηση έχει αυξηθεί και το κόστος των εισιτηρίων είναι σαφώς μειωμένο σε σύγκριση με τα περσινά επίπεδα.
Η ΙΑΤΑ, η οποία αντιπροσωπεύει κοντά στις 290 αεροπορικές με το 82% της διεθνούς επιβατικής κίνησης, θεωρεί μεν ότι τα χειρότερα έχουν περάσει όσον αφορά τις επιπτώσεις της πανδημίας στις αερομεταφορές, ωστόσο συνολικά η κίνηση στον κλάδο συνεχίζει να υπολείπεται σημαντικά σε σύγκριση με τα επίπεδα στα οποία βρισκόταν στην αρχή της χρονιάς.
Η αγορά διεθνώς «έπιασε πάτο» τον Απρίλιο, όταν στις 21 του μηνός είχε σημειωθεί το χαμηλότερο επίπεδο δραστηριότητας πτήσεων, περιλαμβανομένων και των πτήσεων μεταφοράς φορτίου. Οι επιβατικές πτήσεις σημείωσαν πτώση 98-99%.
Από τότε οι πτήσεις παγκοσμίως έχουν αρχίσει να παρουσιάζουν αύξηση 30%, όμως η αύξηση αυτή συνεχίζει να είναι πολύ χαμηλή. Η «συνταγή» των αεροπορικών γι’ αυτήν την περίοδο των… χαμηλών πτήσεων στηρίζεται ουσιαστικά στις κρατήσεις της τελευταίας στιγμής, την ευελιξία με εργαλεία για το κομμάτι των τιμών των εισιτηρίων, αλλά και των τυχόν ακυρώσεων, ώστε να προσελκύσουν τον πελάτη, αλλά και την ετοιμότητα για ταχεία προσαρμογή στα δεδομένα που αλλάζουν καθημερινά, ανάλογα με την πορεία της πανδημίας στις χώρες προέλευσης και τους τουριστικούς προορισμούς.
Ακόμη κι έτσι όμως, οι προβλέψεις για τις ζημιές στον κλάδο των αερομεταφορών προκαλούν κυριολεκτικά ίλιγγο. Αναλυτές της Allianz/Euler Hermes εκτιμούν ότι οι αεροπορικές εταιρείες ετοιμάζονται να καταργήσουν περίπου 750.000 θέσεις εργασίας, ενώ ακόμη και η Lufthansa, για την οποία συμφωνήθηκε το «πακέτο» στήριξης των 9 δισ. ευρώ, εκτιμά ότι η ομαλότητα δεν θα επέλθει πριν το 2023, με τα νούμερα που ακούστηκαν όλο το προηγούμενο διάστημα για τις απολύσεις στον όμιλο να φθάνουν ακόμη και τις 26.000!
Η Γαλλία, προκειμένου να σωθούν 300.000 θέσεις εργασίας στη χώρα που εξαρτώνται από τον τομέα, προχωρά σε ένα φιλόδοξο σχέδιο σωτηρίας με συνολικό ποσό που ανέρχεται στα 15 δισ. ευρώ.
Διεθνώς, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ΙΑΤΑ, οι απώλειες αυτήν τη χρονιά, λόγω κορωνοϊού, θα είναι οι μεγαλύτερες στην ιστορία του κλάδου, πάνω από 84 δισ. δολ. για το 2020 και 16 δισ. δολ. το 2021. Για να υπάρχει ένα μέτρο σύγκρισης, οι αεροπορικές έχασαν 31 δισ. δολ. με την οικονομική κρίση και την αύξηση των τιμών του πετρελαίου την περίοδο 2008-2009, ενώ, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Διεθνής Ένωση Αερομεταφορών-ΙΑΤΑ, «ουδεμία σύγκριση υπάρχει ως προς τη διάσταση της κρίσης που βιώνει ο κλάδος λόγω της πανδημίας».
Με βάση τις οικονομικές προβλέψεις της ΙΑΤΑ, τα έσοδα των αεροπορικών θα πέσουν στο ήμισυ, στα 419 δισ. δολ., φέτος (από τα 838 δισ. δολ. του 2019), ενώ για το 2021 το αντίστοιχο νούμερο αναμένεται να διαμορφωθεί στα 598 δισ. δολάρια. «Ουσιαστικά, κάθε μέρα αυτής της χρονιάς θα προσθέτει κατά μέσο όρο 230 εκατ. δολ. ως προς τις απώλειες για τη βιομηχανία των αερομεταφορών. Συνολικά, πρόκειται για ζημία ύψους 84,3 δισ. δολ. και αν υποτεθεί ότι θα επιβεβαιωθεί η πρόβλεψη για επιβατική κίνηση 2,2 δισ. επιβατών αυτήν τη χρονιά, οι αεροπορικές υπολογίζεται ότι θα χάσουν 37,5 δολ. ανά επιβάτη. Γι’ αυτό η κυβερνητική στήριξη αποτελεί κρίσιμη παράμετρο, με δεδομένο το ότι οι αεροπορικές εξακολουθούν να καίνε ρευστό» αναφέρουν χαρακτηριστικά οι επιτελείς της IATA, παρουσιάζοντας τις προβλέψεις της Ένωσης για τη διετία 2020-2021.
Για την Ευρώπη, οι προβλέψεις από πλευράς της ΙΑΤΑ κάνουν λόγο για απώλειες 21,5 δισ. δολ. και πτώση κατά 56,4% όσον αφορά τη ζήτηση για τις αεροπορικές στο κομμάτι της επιβατικής κίνησης.
Σύμφωνα με την ΙΑΤΑ, το προοδευτικό άνοιγμα των ταξιδιών εντός Ευρώπης μπορεί να ενισχύσει τη σταδιακή ανάκαμψη, με την προϋπόθεση να αποφευχθούν τα επαχθή μέτρα της καραντίνας και να διατηρηθεί μια ικανοποιητική εικόνα όσον αφορά το υγειονομικό κομμάτι και τη διαχείριση από κάθε χώρα. Μεγάλο είναι το ερώτημα ως προς το τι μέλλει γενέσθαι με τα αεροπορικά ταξίδια, και δη τον επαγγελματικό τουρισμό, την επόμενη μέρα του κορωνοϊού, αφού, όπως προκύπτει από τις έρευνες, διαμορφώνονται νέα δεδομένα, από τη στιγμή που οι εταιρείες έχουν δει ότι με τη μέθοδο των τηλεδιασκέψεων μπορούν να περιορίσουν στο ελάχιστο τις μετακινήσεις των στελεχών τους.
Το ζήτημα θέτουν και οι ίδιοι οι αναλυτές του κλάδου: «Με δεδομένο το ότι για κάθε ποσοστό 1% στον όγκο των επαγγελματικών ταξιδιών ο αντίκτυπος στην κερδοφορία των αεροπορικών εταιρειών είναι στο συν 10%, δεν είναι αναίτιο το συμπέρασμα ότι η αεροπορική βιομηχανία θα ανακτήσει με κόπο τα κέρδη των προηγούμενων ετών» αναφέρουν σχετικά οι αναλυτές της CITI.
Η ελληνική αγορά
Με «ευλαβική» προσοχή, ώστε να διατηρηθεί το υγειονομικό κεκτημένο της χώρας, έγινε και το «άνοιγμα» των πτήσεων για το καλοκαίρι στα ελληνικά αεροδρόμια, με την αγωνία ωστόσο να είναι έκδηλη για τον τελικό απολογισμό του καλοκαιριού, αφού, όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν οι ξενοδόχοι, «οι πτήσεις και οι πληρότητες των αεροπλάνων θα καθορίσουν αντίστοιχα και τις πληρότητες του φετινού καλοκαιριού».
Τα συγκεντρωτικά νούμερα του πρώτου πενταμήνου του έτους από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας δείχνουν το μέγεθος της κατάρρευσης λόγω της πανδημίας, ωστόσο με το «άνοιγμα» των αεροδρομίων από τις 15 Ιουνίου και μετά τα ποσοστά θα είναι σαφώς καλύτερα.
Με βάση πάντως τα στατιστικά στοιχεία της ΥΠΑ για την επιβατική κίνηση των αεροδρομίων το πεντάμηνο Ιανουαρίου-Μαΐου 2020, ο συνολικός αριθμός των διακινηθέντων επιβατών έφθασε τα 5,6 εκατ., παρουσιάζοντας πτώση 65,6% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2019, όταν είχαν διακινηθεί 16,3 εκατ. επιβάτες.
Όσον αφορά τις πτήσεις στα αεροδρόμια της χώρας, αυτές ανήλθαν σε 69.853, από τις οποίες 42.793 ήταν εσωτερικού και 27.060 εξωτερικού, παρουσιάζοντας πτώση 52,7% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2019, όταν είχαν πραγματοποιηθεί 147.662 πτήσεις.
Αναλύοντας τα αεροπορικά δεδομένα για τον Μάιο του 2020, προκύπτει ότι διακινήθηκαν στα αεροδρόμια της χώρας μόλις 160.714 επιβάτες, μείωση 97,3% σε σχέση με το 2019, που είχαν διακινηθεί 5.868.304 επιβάτες. Ο συνολικός αριθμός των πτήσεων ανήλθε στις 6.116, με πτώση 87,4% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2019, όταν είχαν πραγματοποιηθεί 48.498 πτήσεις.
Τώρα, συνολικές προβλέψεις για τις αφίξεις των ξένων επισκεπτών το 2020 στη χώρα μας ουσιαστικά δεν μπορούν να γίνουν, δεδομένου του ότι οι συνθήκες αλλάζουν καθημερινά. Ωστόσο, όλες οι πλευρές, από τις αεροπορικές μέχρι τους ξενοδόχους, ακόμη και την ίδια την Airbnb στην Ελλάδα, επιβεβαιώνουν ότι το κοινό κινείται με την τακτική του “last minute”.
Από την πλευρά των αεροπορικών, για τη χώρα μας είναι θετικό το γεγονός της αύξησης των αναζητήσεων για την Ελλάδα, έστω κι αν πολύ σημαντικές αγορές, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ, που συμπεριλαμβάνονται στο τοπ-5 των σημαντικότερων αγορών εισερχόμενου τουρισμού για τη χώρα μας δεν είναι δυνατόν, λόγω της επιδημιολογικής τους εικόνας, να ανακάμψουν νωρίτερα.
Στο φετινό δύσκολο καλοκαίρι, οι ελπίδες στρέφονται σε μεγάλο βαθμό στο να κερδηθεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μερίδιο της (μικρής) πίτας από τη γερμανική αγορά, η οποία, ούτως ή άλλως, αποτελεί τη σημαντικότερη αγορά για την Ελλάδα, με πάνω από 4 εκατομμύρια αφίξεις κατά την περσινή, ιστορική χρονιά για τον ελληνικό τουρισμό.
Αύξηση αναζητήσεων παρατηρείται επίσης και από τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ελβετία, την Κύπρο κ.ά., έστω κι αν η αρχική αναζήτηση δεν μετουσιώνεται εύκολα σε τελική κράτηση, λόγω της διάχυτης αβεβαιότητας και της μεταβολής των δεδομένων σε όλα τα επίπεδα, με την τιμή του εισιτηρίου τελικά να έρχεται σε δεύτερη μοίρα στην ψυχολογία του καταναλωτή.
Για το λόγο αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι οι αεροπορικές προσπαθούν με κάθε τρόπο να παρέχουν ευελιξία στον πελάτη, ανατρέποντας όλα όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα για το αεροπορικό ταξίδι, όταν, προ κορωνοϊού, όσο πιο νωρίς γινόταν η κράτηση τόσο καλύτερη ήταν και η τιμή, πέραν φυσικά των διαφόρων «εργαλείων» που χρησιμοποιούν ώστε να άρουν την αβεβαιότητα που αισθάνεται ο πελάτης.
Ενδεικτική είναι η στρατηγική της Ryanair, της μεγαλύτερης αεροπορικής χαμηλού κόστους στην Ευρώπη, η οποία, έστω κι αν είναι φειδωλή σε τέτοιου είδους… διευκολύνσεις, ανακοίνωσε ότι οι πελάτες της που κάνουν κράτηση για ταξίδια τον Ιούλιο και τον Αύγουστο θα μπορούν να αλλάζουν τις πτήσεις τους με μηδενικό τέλος έως τις 31 Δεκεμβρίου 2020.
Η Aegean και οι άλλες αεροπορικές
Πιο ευέλικτη από ποτέ είναι το φετινό καλοκαίρι και η Aegean, η οποία πάντως το φετινό καλοκαίρι δεν θα φτάσει πάνω από το 50% του συνόλου του πτητικού της προγράμματος σε σχέση με τα δεδομένα προ Covid-19.
Στο μεγαλύτερο αεροδρόμιο της χώρας, στο «Ελευθέριος Βενιζέλος», εκτιμάται ότι η πανδημία θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στις συχνότητες των δρομολογίων, αν ληφθεί υπόψη ότι, σύμφωνα με τους μέχρι στιγμής υπολογισμούς, κι ενώ το 2019 οι ημερήσιες πτήσεις (αφίξεις-αναχωρήσεις εσωτερικού και εξωτερικού) το καλοκαίρι ήταν περίπου 800, κατά μέσο όρο, φέτος αναμένεται ότι δεν θα φτάσουν ούτε στο ένα τρίτο των περσινών.
Αντίστοιχα, για την Aegean, τον μεγαλύτερο εγχώριο αερομεταφορέα συνολικά, σε όλο το δίκτυο και από όλες τις βάσεις της σε όλη τη χώρα, εκτιμάται ότι μέχρι τα τέλη Αυγούστου θα εκτελεί 1.600 πτήσεις ανά εβδομάδα, φθάνοντας τελικά έως το 50% επί του συνόλου.
Η διοίκηση των Ευτύχη Βασιλάκη-Δημήτρη Γερογιάννη επεξεργάζεται καθημερινά την επόμενη μέρα σε όλα τα επίπεδα –από το χρηματοοικονομικό μέχρι το πτητικό έργο και τις κινήσεις του ανταγωνισμού–, πολύ δε περισσότερο σε μια συγκυρία κατά την οποία έχει ήδη ξεκινήσει ο «πόλεμος» μεταξύ των αεροπορικών σε όλη την ΕΕ, ώστε να κερδίσουν ένα μεγαλύτερο μερίδιο επί της μικρότερης πίτας του μεταφορικού έργου, κι ενώ τα μέτρα που έχουν ληφθεί από άλλες χώρες της ΕΕ για τη στήριξη των αεροπορικών είναι πολύ πιο ενισχυμένα σε σχέση με τα αντίστοιχα στην Ελλάδα.
Συνολικά, πέραν των εγχώριων αερομεταφορέων (Aegean, Sky Express, Ellinair κ.τ.λ.), για τη χώρα μας, τηρουμένων πάντα των αναλογιών, είναι θετικό το γεγονός ότι και οι ξένες αεροπορικές φαίνεται να δείχνουν εμπιστοσύνη στους ελληνικούς προορισμούς φέτος το καλοκαίρι, απόρροια της καλής διαχείρισης του υγειονομικού σκέλους. «Είναι προφανές ότι οι αεροπορικές έχουν κάνει μεγάλες περικοπές φέτος το καλοκαίρι τόσο σε συνδέσεις όσο και σε συχνότητες, ωστόσο για ελληνικούς προορισμούς οι περικοπές αυτές είναι μικρότερες σε σύγκριση με άλλες αγορές, ενώ έχουν προστεθεί και νέες συνδέσεις που δεν υπήρχαν άλλες χρονιές» σχολιάζουν στελέχη της εγχώριας αγοράς αερομεταφορών.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Air France, η οποία, μετά από πολλά χρόνια, συνδέει εκ νέου τη Θεσσαλονίκη με το Charles de Gaulle του Παρισιού, η Wizz Air, που εντάσσει στο πρόγραμμά της τη νέα σύνδεση από τη συμπρωτεύουσα με την Κύπρο, ακόμη και η Volotea, η οποία «ποντάρει» και στο εσωτερικό δίκτυο, συνδέοντας από το φετινό, δύσκολο καλοκαίρι τη Θεσσαλονίκη με το Ηράκλειο, τη Μύκονο και τη Σαντορίνη.
Από τους μεγάλους ομίλους, η Air France προχωρά στην επαναφορά των πτήσεων από περιφερειακά αεροδρόμια της Γαλλίας προς την Ελλάδα από τις 6 Ιουλίου και έως τις 31 Αυγούστου, ενώ οι αεροπορικές εταιρείες του ομίλου Lufthansa (Lufthansa, Swiss, Austrian Airlines) επεκτείνουν εκ νέου το πρόγραμμα πτήσεων στη χώρα μας, έστω κι αν αυτά είναι με λιγότερο συχνά δρομολόγια.
Στις αεροπορικές που «έκοψαν» φέτος την Ελλάδα, λόγω της χαμηλής, αναμενόμενης ζήτησης, συμπεριλαμβάνεται η Scoot, η οποία ανέστειλε τις πτήσεις της από Σιγκαπούρη προς Αθήνα και Βερολίνο μέχρι τον Μάρτιο του 2021. Σημειωτέον ότι η χαμηλού κόστους εταιρεία του ομίλου της Singapore Airlines είχε επιλέξει την Αθήνα το καλοκαίρι του 2017 ως τον πρώτο της ευρωπαϊκό προορισμό προς την Ευρώπη.
……………….
Αναδημοσίευση, Περιοδικό ΧΡΗΜΑ, τευχ.Μαι-Ιουν 2020
