O Σύνδεσμος Επιχειρήσεων & Λιανικής Πωλήσεως Ελλάδος ολοκλήρωσε την 2η
μελέτη καταγραφής των καταναλωτικών τάσεων στο λιανεμπόριο μέσω εξαμηνιαίας
έρευνας καταναλωτικού κλίματος λιανεμπορίου την οποία πραγματοποιεί από τον
Οκτώβριο του 2019. Η έρευνα υλοποιήθηκε με την επιστημονική υποστήριξη του
εργαστηρίου ELTRUN του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και έλαβε χώρα την
περίοδο 9-19 Ιουνίου 2020 μέσω Πανελλήνιας Έρευνας σε δείγμα 865 καταναλωτών.
Καταγράφονται ιδιαίτερα ενδιαφέροντα συμπεράσματα και τάσεις σε σχέση με τις
αγοραστικές συνήθειες του κοινού από την επίδραση της πανδημίας, ενώ
περιλαμβάνει και τον δείκτη καταναλωτικού κλίματος λιανικής.
Καταρχάς, ο δείκτης καταναλωτικού κλίματος λιανικής, τον Ιούνιο του 2020
διαμορφώθηκε στο -38, σαφώς μειωμένος σε σχέση με τον μήνα βάσης και την
προηγούμενη μέτρηση, τον Οκτώβριο του 2019. Όπως φαίνεται, η συγκεκριμένη
εξέλιξη δεν έχει να κάνει τόσο με τις μέχρι σήμερα οικονομικές εξελίξεις, αλλά κυρίως
λόγω των μειωμένων προσδοκιών των καταναλωτών για το προσεχές διάστημα.
Συγκεκριμένη η μείωση στον υπο-Δείκτη παρούσας κατάστασης ήταν περιορισμένη
στο -22, ενώ αντίθετα ο υπό-δείκτης προσδοκιών παρουσίασε μεγάλη πτώση και
έπεσε στο -50.
Πρακτικά, η παραπάνω εξέλιξη σημαίνει ότι μέχρι σήμερα η διαχείριση του
οικονομικού σκέλους της κρίσης του COVID-19 οδήγησε σε μία οικονομική
κατάσταση των καταναλωτών χειρότερη σε σχέση με το προηγούμενο έτος, αλλά
που προκαλεί μεγαλύτερη ανησυχία σε σχέση στο καταναλωτικό κοινό για το
επερχόμενο χρονικό διάστημα. Αυτό άλλωστε αποτυπώνεται και στις επί μέρους
ερωτήσεις (σχήμα 2), όπου φαίνεται ότι τόσο το προηγούμενο 6μηνο η οικονομική
κατάσταση μεγάλου μέρους του καταναλωτικού κοινού χειροτέρεψε (πτώση
ποσοστού από 32% σε 10%), όσο και ότι το επόμενο 6μηνο η εκτίμηση μεγάλου
μέρους του καταναλωτικού κοινού είναι ότι θα χειροτερέψει ακόμα περισσότερο για
τους ίδιους και τη χώρα (πτώση από 30% σε 11% και από 27% σε 16%).
Όπως φαίνεται στο σχήμα 3, 9 στους 10 καταναλωτές εκτιμούν ότι η οικονομική
κρίση λόγω της πανδημίας του COVID-19 θα διαρκέσει τουλάχιστον ως το τέλος του
2021 ενώ 4 στους 10 εκτιμούν ότι θα ξεπεράσει το 2022.
Καταγράφεται επίσης η οικονομική πίεση που ήδη αντιμετωπίζει το Ελληνικό
καταναλωτικό κοινό. Όπως φαίνεται στο σχήμα 4, το 75% του κοινού ξοδεύει πάνω
από το 80% του διαθέσιμου εισοδήματος του σε μηνιαία βάση, ενώ το 9% ξοδεύει
πάνω από 100%, πρακτικά δηλαδή δανείζεται με κάποιον τρόπο για να καλύψει τις
ανάγκες του. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι δαπάνες για τους μηνιαίους λογαριασμούς
(Σχήμα 5) ανέρχονται στο 27% του εισοδήματος, όσο σχεδόν και οι δαπάνες για
αγορές προϊόντων με 28%. Οι φόροι ακολουθούν με 15% και οι υπηρεσίες με 14%.
Χαρακτηριστικό είναι ότι η τάση για αγορές προϊόντων, αλλά και για πάγιους
λογαριασμούς υπηρεσιών είναι αυξητική (ως ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος),
ενώ η τάση για τους φόρους και τις υπηρεσίες πτωτική.
Καταγράφεται επίσης η οικονομική πίεση που ήδη αντιμετωπίζει το Ελληνικό
καταναλωτικό κοινό. Όπως φαίνεται στο σχήμα 4, το 75% του κοινού ξοδεύει πάνω
από το 80% του διαθέσιμου εισοδήματος του σε μηνιαία βάση, ενώ το 9% ξοδεύει
πάνω από 100%, πρακτικά δηλαδή δανείζεται με κάποιον τρόπο για να καλύψει τις
ανάγκες του. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι δαπάνες για τους μηνιαίους λογαριασμούς
(Σχήμα 5) ανέρχονται στο 27% του εισοδήματος, όσο σχεδόν και οι δαπάνες για
αγορές προϊόντων με 28%. Οι φόροι ακολουθούν με 15% και οι υπηρεσίες με 14%.
Χαρακτηριστικό είναι ότι η τάση για αγορές προϊόντων, αλλά και για πάγιους
λογαριασμούς υπηρεσιών είναι αυξητική (ως ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος),
ενώ η τάση για τους φόρους και τις υπηρεσίες πτωτική
Στην κατανομή των λιανικών αγορών στις παραπάνω δαπάνες αποτυπώνεται η
επίδραση της κρίσης του COVID-19. Όπως καταγράφεται στο σχήμα 6, η κύρια
κατηγορία αγορών όσον αφορά τις δαπάνες είναι τα τρόφιμα και ποτά με ποσοστό
46% με αύξηση από 41% στην προηγούμενη μέτρηση. Η εστίαση η οποία στην
προηγούμενη μέτρηση βρισκόταν στη δεύτερη θέση υποχωρεί από 12% σε 9% και
τα εισιτήρια ξενοδοχεία από 5% σε μόλις 1%. Αντίθετα, αύξηση παρουσιάζουν τα
ηλεκτρικά-ηλεκτρονικά είδη από 7% σε 12%, ενώ οι υπόλοιπες κατηγορίες έχουν μικρές μεταβολές.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η εκτιμώμενη μέση αξία δαπάνης ανά
νοικοκυριό για λιανικές αγορές είναι αμετάβλητη σε σχέση με το Οκτώβριο.
Όπως φαίνεται στο σχήμα 7, η συνολική μέση αξία αγορών παρουσιάζει μείωση κατά
8% από 420 ευρώ σε 388 ευρώ, αλλά αν δεν συνυπολογιστεί η αξία εστίασης και
εισιτηρίων τότε είναι αμετάβλητη στα 350 ευρώ. Στην πραγματικότητα δηλαδή
καταγράφεται μία αναδιανομή της δαπάνης από το διαθέσιμο εισόδημα στις λιανικές
αγορές. Αντίθετα όμως σημαντική μείωση καταγράφουν οι δαπάνες για διασκέδαση
(εστίαση -32%, ψυχαγωγία -81%).
Η σημασία της κρίσης του COVID-19 είναι ιδιαίτερα έκδηλη στην καθημερινότητα του
κοινού όπως καταγράφεται στον μέσο αριθμό επισκέψεων για την πραγματοποίηση
λιανικών αγορών ανά έτος (σχήμα 8). Συγκεκριμένα, καταγράφεται μείωση στην
πρόθεση επίσκεψης κατά 48%, από 19,2 αγοραστικά ταξίδια ανά μήνα κατά κεφαλήν
σε μόλις 10,1. Τη μεγαλύτερη μείωση καταγράφει ο κλάδος της εστίασης, από 5,5
επισκέψεις σε 2,0, ενώ ο κλάδος των τροφίμων παρά τη μεγάλη μείωση από 9,9
επισκέψεις σε 5,4 παραμένει με διαφορά η πιο τακτική συνήθεια των καταναλωτών.
Τα αποτελέσματα της έρευνας καταγράφουν τη σημαντική αλλαγή που επήλθε στο
καταναλωτικό κοινό το τελευταίο 6μήνο και την μεγάλη επίδραση της κρίσης του
COVID-19 στο καταναλωτικό κλίμα και στην αγορά της λιανικής στην Ελλάδα.
