του Γιώργου Ζαββού

Μετά από τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις το ελληνικό τραπεζικό σύστημα είναι πια θωρακισμένο κεφαλαιακά και μετά την επιτυχή συμμετοχή και των τεσσάρων συστημικών τραπεζών στον «Ηρακλή» με χαρτοφυλάκια κόκκινων δανείων συνολικής αξίας 32 δισεκατομμυρίων ευρώ τον πρώτο χρόνο και την αναμενόμενη συμμετοχή τους για ισόποσης αξίας χαρτοφυλάκια στον «Ηρακλή 2» μπορεί πια, να προχωρήσει με αισιοδοξία στο μέλλον.

Ιδιαίτερα δε με στόχο να φτάσουμε σε μονοψήφιο αριθμό «κόκκινων δανείων» στο τέλος του 2022. Έτσι θα μπορέσουμε να προσφέρουμε ρευστότητα στην πραγματική οικονομία, στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τους επαγγελματίες, τους πολίτες, ώστε να εκτελέσει δηλαδή το τραπεζικό σύστημα αυτό που είναι η πραγματική αποστολή του.

Και εδώ θα είναι σκόπιμο να δούμε πού κινείται η τωρινή αναθεώρηση του νόμου για το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, γιατί πίσω από τις οποιεσδήποτε αναγκαίες τεχνικές εκφάνσεις τόσο του «Ηρακλή» όσο και του παρόντος νομοσχεδίου, αξίζει να γίνει εμφανής ο πυρήνας της μεταρρύθμισης της στρατηγικής της Κυβέρνησης για το χρηματοπιστωτικό τομέα, δηλαδή ότι μέσα από καινοτόμες λύσεις της αγοράς που εφαρμόζουμε, μεγιστοποιούμε τις επενδυτικές επιλογές και επιδιώκουμε τις βέλτιστες συνέργειες, γιατί μέσα από μηχανισμούς προσφυγής στους επενδυτές μετατρέπονται τα λιμνάζοντα προβληματικά στοιχεία, τα λεγόμενα distressed assets, σε αναπτυξιακά στοιχεία του ενεργητικού που δημιουργούν έτσι αγορά και διευρύνουν τις δυνατότητες επίλυσης των προβληματικών κόκκινων δανείων χωρίς να επιβαρύνουν τον φορολογούμενο, δημιουργώντας κυρίως νέες θέσεις εργασίας που θα αποφέρουν μακροχρόνιες αποδόσεις με δυνατότητες να ενισχυθεί το ΑΕΠ και η χώρα να οδηγηθεί σε επενδυτική βαθμίδα..

Ιδιαίτερα δε με την εισαγωγή του νομοσχεδίου που φέρνει σήμερα η Κυβέρνηση στη Βουλή θέλουμε να ενισχύσουμε την ικανότητα των ελληνικών πιστωτικών ιδρυμάτων στα οποία συμμετέχει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας να αντιμετωπίσουν με αποτελεσματικότητα τις παθογένειες του παρελθόντος, αλλά ενδεχομένως και όποια νέα προβλήματα ήθελαν παρουσιαστούν λόγω της πρόσφατης κρίσης τόσο στην ποιότητα των στοιχείων του ενεργητικού όσο και στην κεφαλαιακή τους επάρκεια.

Κυρίως, όμως, θέλουμε να διευκολύνουμε, και εδώ είναι το κλειδί, την προσέλκυση των επενδυτών στις ελληνικές τράπεζες και να ενισχύσουμε τις στρατηγικές προσέλκυσης νέων κεφαλαίων με όρους αγοράς, δίνοντας έτσι και την αναγκαία ευελιξία σχετικά με τον προγραμματισμό τους. Δηλαδή, σηματοδοτούμε πια με σαφήνεια τους όρους των πολιτικών μας είτε αυτές αφορούν τις τράπεζες είτε αυτές αφορούν τους επενδυτές και με γνώμονα πάντα το όφελος του Έλληνα φορολογούμενου.

Στρατηγική Αποεπένδυσης του ΤΧΣ

Σημαντικό βήμα για την κατεύθυνση αυτή είναι, λοιπόν, η απεμπλοκή του δημοσίου από τις τράπεζες.

Το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας που δημιουργήθηκε το 2010 για να στηρίξει το εγχώριο τραπεζικό σύστημα, παρείχε την κεφαλαιακή ενίσχυση είτε για σκοπούς ανακεφαλαιοποίησης, είτε για σκοπούς εξυγίανσης σταδιακά και πρέπει τώρα να αποχωρήσει εφαρμόζοντας, όμως, μια συντεταγμένη στρατηγική εξόδου.

Γνωρίζουμε ότι στόχος του δημοσίου όταν ενίσχυσε το 2009 με τις προνομιούχες μετοχές τις τράπεζες, συνέχισε το 2012 με την προσωρινή ανακεφαλαιοποίηση, το 2013 με τις τότε ανακεφαλαιοποιήσεις, το 2014 με τη μη συμμετοχή του και το 2015 με την τελευταία ανακεφαλαιοποίηση και με επαχθέστερους όπως ξέρουμε γι’ αυτό όρους, δεν ήταν πάντα το κέρδος. Στόχος και κύρια αποστολή του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας είναι κυρίως η διατήρηση της ευστάθειας του χρηματοπιστωτικού συστήματος και κυρίως της εμπιστοσύνης των καταθετών και επενδυτών στις τράπεζές μας.

Έτσι, βρισκόμαστε πια σε μια νέα εποχή όπου το τραπεζικό σύστημα «αλλάζει σελίδα». Οι ελληνικές τράπεζες βασιζόμενες σε μια σταθερή κυβερνητική πολιτική εμπροσθοβαρών μεταρρυθμίσεων, δραστικής μείωσης των «κόκκινων δανείων» και ενόψει της άμεσης προοπτικής της έλευσης όπως αναφέρθηκε των σημαντικών πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, μπορούν πια να προχωρήσουν δυναμικά εφαρμόζοντας τη δική τους στρατηγική η καθεμιά.

Κυριότερος μέτοχός τους σε ορισμένες, είναι το ΤΧΣ και πρέπει με τη σειρά του να μπορεί να εφαρμόσει κι αυτό τη δική του στρατηγική. Αυτός είναι και ο στόχος του παρόντος νομοθετήματος.

Κυρίως, αξίζει να τονιστεί ότι ο σκοπός του νομοσχεδίου είναι να δώσει στο ΤΧΣ τη δυνατότητα να λειτουργήσει ως να ήταν ένας ιδιώτης επενδυτής, που διαχειρίζεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο που μπορεί την περιουσία του και να μπορεί να ενεργήσει όχι ως μηχανισμός κρατικής ενίσχυσης, αλλά ως ένας ανεξάρτητος φορέας που αξιολογεί τις επενδυτικές ευκαιρίες και ενεργεί ισότιμα με τους άλλους μετόχους προς όφελος της επένδυσής του.

Προαναφέρθηκε, επίσης, ότι το νομοσχέδιο εισάγει σημαντικά εχέγγυα, γιατί έτσι το ΤΧΣ συμμετέχει στις αυξήσεις από κοινού με τους ιδιώτες επενδυτές και ότι η συμμετοχή του αυτή θα πρέπει κυρίως να έχει πραγματική οικονομική σημασία και να πραγματοποιείται ακριβώς με τους ίδιους όρους και τις ίδιες προϋποθέσεις με τη συμμετοχή των ιδιωτών επενδυτών, ευθυγραμμιζόμενη, βέβαια πάντα, στο ισχύον νομικό πλαίσιο της Ένωσης.

Η στρατηγική αποεπένδυσης, λοιπόν, είναι νευραλγικής σημασίας και με βάση αυτό το νόμο θα μπορεί να εφαρμοστεί με μεγάλη ευελιξία και με διαφορετικούς τρόπους τους οποίους θα συζητήσουμε, είτε δηλαδή μέσω πώλησης των μετοχών σε στρατηγικούς επενδυτές είτε μέσω πώλησης δικαιωμάτων προαίρεσης και τα λοιπά. Γνώμονας, βέβαια, είναι οι αποφάσεις του Ταμείου να λαμβάνονται μετά από Έκθεση ανεξάρτητου χρηματοοικονομικού συμβούλου.

Θα ήθελα να πω ότι και οι νέες μετοχές δεν του δίνουν ειδικά δικαιώματα. Οι παλιές όμως εξακολουθούν να έχουν τα ίδια ειδικά δικαιώματα, όπως είναι το βέτο σε ειδικά θέματα και δικαίωμα σύγκλησης γενικής συνέλευσης.

Εταιρική Διακυβέρνηση του ΤΧΣ

Ένα άλλο ενδιαφέρον σημείο που φέρνει το νομοσχέδιο είναι ότι ενισχύουμε την ανεξάρτητη λήψη αποφάσεων από τα όργανα του ΤΧΣ. Αυτό διασφαλίζουν οι διατάξεις που τροποποιούμε, γιατί από τη μέχρι τώρα εμπειρία της εταιρικής διακυβέρνησής του, διαπιστώσαμε ότι χρειάζεται να υπάρχει σαφής διάκριση αρμοδιοτήτων και ρόλων των οργάνων του. Και για να υλοποιήσει αυτές τις αποφάσεις, κρίθηκε σκόπιμη η αποσαφήνιση του ρόλου των δύο οργάνων διοίκησης του Ταμείου, δηλαδή της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Γενικού Συμβουλίου.

Βασικό όργανο της διοίκησης με τεκμήριο αρμοδιότητας, είναι πλέον το Γενικό Συμβούλιο, ενώ η Εκτελεστική Επιτροπή παραμένει το όργανο που κάνει την καθημερινή διαχείριση – διοίκηση και εφαρμόζει τις αποφάσεις του Γενικού Συμβουλίου.

Ευθύνη των μελών του ΤΧΣ

Θα ήθελα να αναφερθώ επίσης σε κάτι στο οποίο αναφέρθηκαν και οι προλαλήσαντες, ότι το νομοσχέδιο αντιμετωπίζει και τα θέματα ευθύνης των μελών του οργάνων του ΤΧΣ, γιατί ο σκοπός αυτής της διάταξης είναι να αρθούν σημαντικά εμπόδια που εμπόδιζαν το Ταμείο να επιτελέσει την κύρια αποστολή του, που δεν είναι άλλη κυρίως από την αποεπένδυση. Η ρύθμιση που φέρνει η Κυβέρνηση ενώπιον σας, είναι αυτή που ήδη ισχύει για όλους τους χρηματοπιστωτικούς Οργανισμούς και η οποία όπως γνωρίζεται κρίθηκε πολύ πρόσφατα από το 5ο Τμήμα του Αρείου Πάγου με την Απόφαση 158/2021, που την έκρινε ως συνταγματική.

Κατάργηση της προνομιακής κατάταξης του Ελληνικού Δημοσίου σε περίπτωση εκκαθάρισης

Θα ήθελα μόνον να προσθέσω μία παρατήρηση στην ερώτηση που έκανε ο κ. Συρμαλένιος, ο Εισηγητής της Μειοψηφίας, ρωτώντας γιατί καταργήθηκε η προνομιακή κατάταξη του ελληνικού δημοσίου σε περίπτωση εκκαθάρισης. Επ’ αυτού θα ήθελα να σημειώσω ότι, η υπάρχουσα μέχρι τώρα διάταξη ήταν ρύθμιση που είχε απομείνει από το 2010, όταν για το Ταμείο προβλεπόταν ότι θα παρέχει κεφαλαιακή ενίσχυση με τη μορφή των προνομιούχων μετοχών.

Ήδη όμως από το 2011 η διάταξη αυτή άλλαξε και η συμμετοχή του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας γίνεται πλέον με κοινές μετοχές. Επομένως, αυτές οι κοινές μετοχές θα έχουν την κατάταξη που προβλέπει ο Κανονισμός 575/2013. Είναι απλώς θέμα συμμόρφωσης με τον Κανονισμό, ο οποίος και ζητήθηκε ιδιαίτερα από τον Ευρωπαίο Τραπεζικό Επόπτη.

{το κείμενο αποτελεί τμήμα Ομιλίας του Υφυπουργού Οικονομικών αρμόδιου για το χρηματοπιστωτικό σύστημα την 8η Μαρτίου 2021}