γράφει ο Γιάννης Λεοντάρης
Στην Ελλάδα η λέξη «βύσμα» συνήθως παραπέμπει σε… «ελληνικές» συνήθειες, όμως στην Ευρώπη ξεκίνησε η μάχη του βύσματος, στην κυριολεξία.
Ο λόγος για το βύσμα φόρτισης των ηλεκτρονικών συσκευών, όπου μέχρι και σήμερα υπάρχουν πολλά βύσματα φόρτισης που χρησιμοποιούν οι κατασκευαστές (micro USB, lightning cable, USB-C) με συνέπεια οι καταναλωτές να είναι αναγκασμένοι να αγοράζουν και νέο φορτιστή με κάθε συσκευή που αποκτούν, καθώς σε πολλές περιπτώσεις η συσκευή που αγοράζουν έχει βύσμα φόρτισης διαφορετικό από τις υπόλοιπες που έχουν, ή από αυτή που αντικαθιστούν.
Ποιό είναι το αποτέλεσμα; Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕ, στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης πωλήθηκαν πέρυσι περίπου 420 εκατ. κινητά τηλέφωνα και άλλες φορητές ηλεκτρονικές συσκευές, ενώ κατά μέσο όρο, οι καταναλωτές κατέχουν περίπου 3 φορτιστές κινητών τηλεφώνων, εκ των οποίων χρησιμοποιούν 2 σε τακτική βάση.
Το 38% των καταναλωτών αναφέρουν ότι έχουν αντιμετωπίσει προβλήματα τουλάχιστον μία φορά, αδυνατώντας να φορτίσουν το κινητό τους τηλέφωνο επειδή οι φορτιστές που είχαν στη διάθεσή τους ήταν ασύμβατοι, με συνέπεια να δαπανούν περίπου 2,4 δισ. ευρώ ετησίως για αυτόνομους φορτιστές που δεν πωλούνται από κοινού με ηλεκτρονική συσκευή.
Επιπλέον, οι απορριπτόμενοι και οι αχρησιμοποίητοι φορτιστές εκτιμάται ότι αποτελούν περίπου 11.000 τόνους αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού ετησίως στην ΕΕ, με τα στοιχεία να σημειώνουν ότι μια κοινή λύση φόρτισης αναμένεται ότι θα μειώσει την ποσότητα αυτή κατά σχεδόν 1000 τόνους ετησίως.
Το πρόβλημα ήταν πολύ πιο έντονο τα προηγούμενα χρόνια, όπου υπήρχε μια πανσπερμία βυσμάτων και σχεδόν κάθε κατασκευαστής χρησιμοποιούσε το δικό του. Η ΕΕ είχε προτείνει την καθιέρωση κοινού φορτιστή για τα κινητά τηλέφωνα και τις παρόμοιες ηλεκτρονικές συσκευές από το 2009, υποστηρίζοντας την επίτευξη μιας εθελοντικής συμφωνίας του κλάδου, που οδήγησε στη σύναψη του πρώτου σχετικού μνημονίου συμφωνίας, μέσα από το οποίο επιτεύχθηκε η μείωση του αριθμού των λύσεων φόρτισης στην αγορά από 30 σε 3. Το 2014 το μνημόνιο συμφωνίας έληξε, ενώ η νέα συμφωνία που προτάθηκε από τους κατασκευαστές το 2018 δεν ικανοποίησε την ΕΕ καθώς δεν ικανοποιούσε την επίτευξη κοινής λύσης φόρτισης.
Η αντίδραση της Apple
Ουσιαστικά το «αγκάθι» ήταν η Apple, η οποία τότε (αλλά και μέχρι σήμερα) αρνείτο να εγκαταλείψει τη λύση του lightning cable που χρησιμοποιούσε και εξακολουθεί να χρησιμοποιεί μόνον εκείνη. Ουσιαστικά οι υπόλοιποι κατασκευαστές είχαν συμφωνήσει στη σταδιακή κατάργηση του βύσματος Micro USB που επίσης χρησιμοποιείται ευρέως, και στη μετάβαση στο βύσμα USB-C, ωστόσο η κάθετη αντίθεση της Apple δεν επέτρεπε την ενιαία στάση απέναντι στην ΕΕ, η οποία αποφάσισε, τελικά να πάρει την κατάσταση στα χέρια της και να ακολουθήσει νομοθετική προσέγγιση για την καθιέρωση κοινής λύσης φόρτισης.
Αναθεωρείται η σχετική Οδηγία
Έτσι, πριν μερικές ημέρες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έφερε πρόταση για αναθεώρηση της Οδηγίας για το ραδιοεξοπλισμό, η οποία θα πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Οι βασικές αλλαγές που προτείνονται είναι οι εξής:
– Μια εναρμονισμένη θύρα φόρτισης των ηλεκτρονικών συσκευών: Η USB-C θα αποτελεί κοινή θύρα. Με τον τρόπο αυτό, οι καταναλωτές θα μπορούν να φορτίζουν τις συσκευές τους με τον ίδιο φορτιστή USB-C, ανεξάρτητα από τη μάρκα της συσκευής.
– Εναρμονισμένη τεχνολογία ταχείας φόρτισης, η οποία θα συμβάλει ώστε διάφοροι παραγωγοί να μην περιορίζουν αδικαιολόγητα την ταχύτητα φόρτισης και θα βοηθήσει να διασφαλιστεί ότι η ταχύτητα φόρτισης είναι η ίδια όταν χρησιμοποιείται συμβατός φορτιστής για μια συσκευή.
– Διαχωρισμός της πώλησης φορτιστή από την πώληση της ηλεκτρονικής συσκευής: Οι καταναλωτές θα μπορούν να αγοράζουν νέα ηλεκτρονική συσκευή χωρίς νέο φορτιστή. Με τον τρόπο αυτό θα περιοριστεί ο αριθμός των αχρείαστων φορτιστών που αγοράζονται ή που μένουν αχρησιμοποίητοι. Η μείωση της παραγωγής και της απόρριψης νέων φορτιστών εκτιμάται ότι θα μειώσει την ποσότητα των αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού κατά σχεδόν χίλιους τόνους ετησίως.
– Καλύτερη ενημέρωση των καταναλωτών: Οι παραγωγοί θα πρέπει να παρέχουν πληροφορίες για τις επιδόσεις φόρτισης, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών σχετικά με την ισχύ που απαιτείται από τη συσκευή και το αν η συσκευή υποστηρίζει την ταχεία φόρτιση.
Με τον τρόπο αυτό οι καταναλωτές θα μπορούν να διαπιστώσουν ευκολότερα αν οι υφιστάμενοι φορτιστές τους πληρούν τις απαιτήσεις της νέας συσκευής τους ή θα διευκολύνονται στην επιλογή συμβατού φορτιστή. Σε συνδυασμό με τα άλλα μέτρα, το μέτρο αυτό θα βοηθήσει τους καταναλωτές να περιορίσουν τον αριθμό των νέων φορτιστών που αγοράζουν και, ως εκ τούτου, θα τους βοηθήσει να εξοικονομούν 250 εκατ. ευρώ ετησίως από περιττές αγορές φορτιστών.
Όμως η αναθεώρηση της Κοινοτικής Οδηγίας επεμβαίνει και στις παραμέτρους κατασκευής των εξωτερικών φορτιστών, καθώς καθιερώνει εναρμονισμένη τεχνολογία ταχείας φόρτισης για τους εξωτερικούς φορτιστές, έτσι ώστε αφενός να αποκτήσουν περισσότερες από τις παραπάνω συσκευές τη δυνατότητα γρήγορης φόρτισης, και αφετέρου για να μειωθούν σε ένα τα πολλά πρωτόκολλα γρήγορης φόρτισης που υπάρχουν σήμερα.
Ποιες συσκευές αφορά
Με βάση την πρόταση αναθεώρησης, η θύρα USB-C θα καταστεί ως πρότυπη θύρα για όλα τα «έξυπνα» τηλέφωνα, τα tablets, τις φωτογραφικές μηχανές, τα ακουστικά κεφαλής, τα φορητά ηχεία και τις κονσόλες βιντεοπαιχνιδιών χειρός.
Ο φορτιστής και το καλώδιο
Ενώ η προτεινόμενη αναθεώρηση της Οδηγίας για το ραδιοεξοπλισμό αφήνει τη δυνατότητα στους κατασκευαστές να επιλέξουν εκείνοι εάν στη συσκευασία των συσκευών τους θα ενσωματώνουν και φορτιστή, καθιστά υποχρεωτική την ύπαρξη του καλωδίου φόρτισης – δεδομένων, καθώς σύμφωνα με τη μελέτη εκτίμησης των επιπτώσεων για την αξιολόγηση του διαχωρισμού των φορτιστών, οι χρήστες εξακολουθούν να θεωρούν χρήσιμη την ύπαρξη καλωδίου στη συσκευασία, καθώς το καλώδιο αποτελεί το παρελκόμενο που χαλάει συχνότερα. Επιπλέον, η παραγωγή καλωδίων απαιτεί πολύ λιγότερους πόρους, παράγει λιγότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και προκαλεί λιγότερα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού από αυτήν των εξωτερικών τροφοδοτικών.
Σαφείς πληροφορίες από τους κατασκευαστές
Η πρόταση απαιτεί επίσης από τους κατασκευαστές να παρέχουν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα χαρακτηριστικά φόρτισης των ηλεκτρονικών συσκευών, με στόχο να δώσει στους καταναλωτές τη δυνατότητα να συγκρίνουν εύκολα τις επιδόσεις φόρτισης και τη διαλειτουργικότητα της ηλεκτρονικής συσκευής και του φορτιστή, και να αντιστοιχίζουν τα εν λόγω προϊόντα κατά τις επιθυμίες τους.
Για τον σκοπό αυτό, η πρόταση ορίζει ότι θα πρέπει να παρέχονται οι εξής πληροφορίες:
– Πληροφορίες σχετικά με τη μέγιστη ισχύ που απαιτεί η συσκευή για τη βέλτιστη φόρτισή της: Οι συσκευές θα φέρουν την ακόλουθη επισήμανση: «Η ελάχιστη ισχύς που παρέχεται από τον φορτιστή είναι ίση με ή μεγαλύτερη από (XX) Watt».
– Στην περίπτωση δυνατότητας «ταχείας φόρτισης», πληροφορίες σχετικά με το κοινό πρωτόκολλο ταχείας φόρτισης και τα τυχόν άλλα υποστηριζόμενα πρόσθετα πρωτόκολλα ταχείας φόρτισης.
Σύμφωνα με την πρόταση, η Επιτροπή θα έχει την εξουσία να τροποποιεί τις εν λόγω απαιτήσεις πληροφόρησης, σε περίπτωση ανάγκης.
Οι πληροφορίες θα αναγράφονται σε έντυπη μορφή στη συσκευασία ή, αν δεν υπάρχει συσκευασία, σε ετικέτα που συνοδεύει την ηλεκτρονική συσκευή, με τον όρο ότι η ετικέτα είναι ορατή. Με τον τρόπο αυτό οι χρήστες θα μπορούν να γνωρίζουν ποιες είναι οι απαιτήσεις φόρτισης πριν από την αγορά μιας νέας ηλεκτρονικής συσκευής και, ως εκ τούτου, να γνωρίζουν αμέσως αν ο φορτιστής που διαθέτουν στο σπίτι τους είναι κατάλληλος ή πρέπει να αγοράσουν συμβατό φορτιστή.
Σε συνδυασμό με τα άλλα μέτρα, το μέτρο αυτό εκτιμάται ότι θα βοηθήσει τους καταναλωτές να περιορίσουν τον αριθμό των νέων φορτιστών που αγοράζουν και, ως εκ τούτου, θα τους βοηθήσει να εξοικονομούν 250 εκατ. ευρώ ετησίως από περιττές αγορές φορτιστών.
Η ασύρματη φόρτιση
Αντίθετα, η πρόταση αναθεώρησης της Οδηγίας δεν καταπιάνεται με την ασύρματη φόρτιση και τις παραμέτρους της, καθώς η ΕΕ εκτιμά ότι υπάρχουν ακόμα πολλά τεχνολογικά βήματα που θα πρέπει να γίνουν σε αυτόν τον τομέα, ώστε να υπάρξει και εκεί μία ρύθμιση.
Τί θα γίνει με τους παλαιούς φορτιστές
Ως προς τους φορτιστές που πληρούν ήδη τις νέες απαιτήσεις διαλειτουργικότητας, οι χρήστες θα μπορούν φυσικά να συνεχίσουν να τους χρησιμοποιούν.
Ως προς τους φορτιστές που δεν είναι διαλειτουργικοί, θα πρέπει να απορριφθούν και να ανακυκλωθούν όταν αντικατασταθούν οι συσκευές για τις οποίες χρησιμοποιούνται. Οι χρήστες θα έχουν αρκετό χρόνο για να προσαρμοστούν, χάρη στη μεταβατική περίοδο που προβλέπεται πριν από την έναρξη ισχύος των νέων απαιτήσεων.
Η οδηγία σχετικά με τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) επιβάλλει τη χωριστή συλλογή και την ενδεδειγμένη επεξεργασία των ΑΗΗΕ και θέτει στόχους για τη συλλογή τους, καθώς και για την ανάκτηση και την ανακύκλωσή τους. Επιπλέον, βοηθά τα κράτη μέλη να καταπολεμήσουν αποτελεσματικότερα τις παράνομες εξαγωγές αποβλήτων, καθιστώντας δυσκολότερη για τους εξαγωγείς τη συγκάλυψη παράνομων μεταφορών ΑΗΗΕ, και μειώνει τον διοικητικό φόρτο, προωθώντας την εναρμόνιση των εθνικών μητρώων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού και του μορφότυπου υποβολής εκθέσεων.
Τί περιμένουμε από εδώ και πέρα
Η πρόταση αναθεώρησης της Οδηγίας για τον ραδιοεξοπλισμό θα πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία (συναπόφαση).
Προβλέπεται μία μεταβατική περίοδος 2 ετών από την ημερομηνία θέσπισης της Οδηγίας μέχρι την εφαρμογή της στην πράξη, οπότε όλες οι συσκευές που εντάσσονται στα είδη που προβλέπει η Οδηγία και θα πωλούνται ή θα εισάγονται στην ΕΕ, από εκείνη τη στιγμή και έπειτα θα πρέπει να έχουν εναρμονιστεί πλήρως με τις αναθεωρήσεις της Οδηγίας.
Ο φορτιστής θα αλλάξει περισσότερο
Όμως η ΕΕ δε στοχεύει να παραμείνει μόνο στη ρύθμιση του πρωτοκόλλου ταχείας φόρτισης των συσκευών, αλλά στοχεύει και στη διαλειτουργικότητα του ίδιου του φορτιστή. Αυτή θα ρυθμιστεί με αναθεώρηση του Κανονισμού της Επιτροπής για τον οικολογικό σχεδιασμό, και η αναθεώρηση αυτή θα δρομολογηθεί εντός του 2021 που αναμένεται να εγκριθεί και η αναθεώρηση της Οδηγίας, ώστε η έναρξη της ισχύος της να ευθυγραμμιστεί με αυτήν της παραπάνω πρότασης αναθεώρησης.
Οι αναμενόμενες αντιδράσεις
Όπως είναι φανερό, η αναθεώρηση της Οδηγίας σε ότι αφορά στο βύσμα φόρτισης «δείχνει» κυρίως την Apple, η οποία εάν δεν αποφασίσει μέσα στα επόμενα 2 χρόνια να υιοθετήσει και αυτή το USB-C βύσμα στη θέση του lightning cable που χρησιμοποιεί σήμερα, δε θα μπορεί να εξάγει και να πουλά τα κινητά της τηλέφωνα και τα tablet της στις χώρες της ΕΕ. Αυτή τη στιγμή η αμερικανική εταιρεία δε δείχνει να έχει στόχο την εγκατάλειψη του lightning cable. Χρόνος φυσικά υπάρχει για να το κάνει, καθώς η μεταβατική περίοδος θα είναι 2 χρόνια, ωστόσο κάτι τέτοιο ενδεχομένως να φέρει (για ένα διάστημα τουλάχιστον) «γκρίνιες» στις τάξεις των χρηστών της που θα κληθούν κάποια στιγμή να αλλάξουν τα καλώδια που έχουν με την αγορά της επόμενης συσκευής τους, ενώ και στην πράξη η συγκεκριμένη μετάβαση απαιτεί αρκετό χρόνο από τεχνικής πλευράς, προσαρμογής γραμμών παραγωγής κλπ, οπότε δε μπορεί να αποφασιστεί «τελευταία στιγμή».
Από την άλλη πλευρά, το ενδεχόμενο παράτασης της ισχύος των νέων μέτρων πέραν των 2 ετών είναι μάλλον απίθανο, καθώς τότε η ΕΕ θα εμφανίζεται ότι κάνει το «χατήρι» μίας εταιρείας.
Μισές δουλειές…
Η πρόταση αναθεώρηση της Οδηγίας όμως δυστυχώς δεν καταπιάνεται με τα βύσματα φόρτισης σε άλλες ηλεκτρονικές συσκευές. Σύμφωνα με την ΕΕ, ορισμένα άλλα προϊόντα, όπως τα ακουστικά «ψείρες» (earbuds), τα «έξυπνα» ρολόγια και οι συσκευές παρακολούθησης της φυσικής κατάστασης (fitness trackers), δεν εξετάστηκαν και δεν περιελήφθησαν στη σχετική αναθεώρηση για τεχνικούς λόγους που σχετίζονται με το μέγεθός τους, τις συνθήκες χρήσης τους κλπ.
Και εάν σε ένα βαθμό το παραπάνω ισχύει (καθώς υπάρχουν ορισμένες κατηγορίες συσκευών που είναι, για παράδειγμα, αδιάβροχες, ή πολύ μικρές σε μέγεθος, και έτσι δε θα μπορούσαν να ενσωματώνουν το βύσμα USB-C, υπάρχουν άλλες συσκευές, όπως οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές, όπου δε υπάρχουν τέτοιες τεχνικές δυσκολίες ή είδη χρήσης που εμποδίζουν την υιοθέτηση του συγκεκριμένου βύσματος φόρτισης.
Ειδικά στον τομέα των φορητών υπολογιστών, η κατάσταση είναι παρόμοια με αυτή που επικρατούσε στα κινητά τηλέφωνα μέχρι τουλάχιστον το 2005, καθώς σχεδόν ο κάθε κατασκευαστής έχει και το δικό του βύσμα φόρτισης.
Μια αχτίδα ελπίδας φαίνεται στα «υπερφορητά» συστήματα (ultrabooks) καθώς εκεί οι περισσότεροι κατασκευαστές οδηγούνται στην καθολική χρήση του βύσματος USB-C κυρίως λόγω πολύ μικρού πάχους των συσκευών, ενώ και σε όλο και μεγαλύτερα συστήματα ενσωματώνεται θύρα USB-C μέσω της οποίας μπορεί να γίνει και φόρτιση της συσκευής. Από τη στιγμή ωστόσο που δεν υπάρχει στον κλάδο αυτό ακόμα κάποια σχετική απαίτηση από την ΕΕ σε ότι αφορά στον εναρμονισμό των βυσμάτων φόρτισης, οι όποιες ελπίδες έχουν εναποτεθεί στην «αυτορύθμιση» της συγκεκριμένης αγοράς…
