του Γιάννη Λεοντάρη

Το 5G μπορεί να μπαίνει σταδιακά στην καθημερινότητά μας, αυτό όμως δε σημαίνει πως δεν έχει και τους «αρνητές» του.

Από αυτούς μέχρι σήμερα έχουμε ακούσει πολλά επιχειρήματα, άλλα περισσότερο και άλλα λιγότερο ακραία.

• Παρά το γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν υπάρχει καμία επιστημονική μελέτη που να τεκμηριώνει τους ισχυρισμούς των πολέμιων του 5G σε θέματα υγείας, η ΕΕ αποφάσισε να καταχωρίσει μια Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών (ΕΠΠ) με τίτλο «Σταματήστε το 5G — Ας μείνουμε συνδεδεμένοι αλλά προστατευμένοι» («Stop 5G — Stay Connected but Protected»).

Τι ζητά η πρωτοβουλία πολιτών

Οι διοργανωτές της πρωτοβουλίας καλούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει νομοθεσία για την καλύτερη προστασία όλων των μορφών ζωής από ορισμένους εικαζόμενους κινδύνους των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων ραδιοσυχνοτήτων και της ακτινοβολίας μικροκυμάτων, για την προστασία από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της τεχνολογίας 5G και της συναφούς ψηφιοποίησης, και για τη διασφάλιση αποτελεσματικής προστασίας, μεταξύ άλλων κατά του κυβερνοεγκλήματος, των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που υποβάλλονται σε επεξεργασία με αυτές τις νέες μορφές τεχνολογίας επικοινωνιών.

Τι σημαίνει η καταχώρηση

Η απόφαση καταχώρισης έχει αποκλειστικά νομικό χαρακτήρα και δεν προδικάζει τα τελικά νομικά και πολιτικά συμπεράσματα της Επιτροπής σχετικά με την πρωτοβουλία αυτή ούτε τις ενέργειες στις οποίες, ενδεχομένως, προτίθεται να προβεί, σε περίπτωση που η πρωτοβουλία συγκεντρώσει την αναγκαία υποστήριξη.

Δεδομένου ότι η ΕΠΠ πληροί τις τυπικές προϋποθέσεις που ορίζονται στη σχετική νομοθεσία, η Επιτροπή θεωρεί ότι η ΕΠΠ είναι παραδεκτή από νομικής άποψης, αλλά δεν έχει εξετάσει στο παρόν στάδιο την ουσία των προτάσεων.

Η καταχώριση δεν συνεπάγεται ότι η Επιτροπή επιβεβαιώνει με κάποιο τρόπο την πραγματολογική ορθότητα του περιεχομένου της πρωτοβουλίας, η οποία αποτελεί αποκλειστική ευθύνη της ομάδας διοργανωτών της πρωτοβουλίας.

Στην πραγματικότητα, όπως αναφέρει η ΕΕ, ορισμένοι από τους ισχυρισμούς που διατυπώνονται στο πλαίσιο της παρούσας πρωτοβουλίας έρχονται σε αντίθεση με τα επιστημονικά στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η Επιτροπή, καθώς και με τις εκτιμήσεις της Διεθνούς Επιτροπής για την προστασία από τις μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες (ICNIRP), που είναι ο  εντεταλμένος από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας φορέας για την εκτίμηση των κινδύνων για την υγεία.

Σημειώνεται επίσης ότι το περιεχόμενο της πρωτοβουλίας εκφράζει μόνο τις απόψεις της ομάδας των διοργανωτών και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι αντικατοπτρίζει τις απόψεις της Επιτροπής.

Τα επόμενα βήματα

Μετά την καταχώριση, οι διοργανωτές μπορούν να αρχίσουν τη διαδικασία συγκέντρωσης υπογραφών. Εάν μια ΕΠΠ λάβει 1 εκατομμύριο δηλώσεις υποστήριξης εντός ενός έτους από τουλάχιστον 7 διαφορετικά κράτη μέλη, η Επιτροπή θα πρέπει να εξετάσει το περιεχόμενό της λεπτομερώς και να αντιδράσει.

Η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει είτε να δώσει συνέχεια στο αίτημα είτε όχι. Και στις δύο περιπτώσεις, θα πρέπει να αιτιολογήσει το σκεπτικό της.

Η πολιτική της ΕΕ σε ότι αφορά στην έκθεση στα ηλεκτρομαγνητικά πεδία

Με αφορμή την παραπάνω πρωτοβουλία, Ευρωπαϊκή Επιτροπή τονίζει πως σε ότι αφορά στα όρια έκθεσης σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία, συμπεριλαμβανομένου του 5G, εφάρμοσε προληπτική προσέγγιση, συνιστώντας ανώτατα όρια έκθεσης με ευρύ περιθώριο ασφαλείας, με βάση επικαιροποιημένα επιστημονικά στοιχεία που επανεξετάζονται διαρκώς.

Αυτό σημαίνει ότι τα όρια έκθεσης για το ευρύ κοινό που έχει θεσπίσει η ΕΕ είναι πάντα τουλάχιστον 50 φορές χαμηλότερα από τα επίπεδα που, σύμφωνα με τα διεθνή επιστημονικά στοιχεία, μπορούν να έχουν επιπτώσεις στην υγεία.

Σημειώνεται ότι ειδικά στην Ελλάδα, η σχετική νομοθεσία ορίζει ότι τα ανώτατα όρια έκθεσης σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία πρέπει να είναι 20% χαμηλότερα από τα ανώτατα όρια που ορίζει η ΕΕ.

Επιπλέον, τον Ιούνιο του 2021 η ΕΕ ανέθεσε στην επιστημονική επιτροπή για τους υγειονομικούς, περιβαλλοντικούς και αναδυόμενους κινδύνους (SCHEER) να παράσχει επιστημονικές γνώμες σχετικά με την ανάγκη τεχνικής αναθεώρησης της ισχύουσας νομοθεσίας της ΕΕ (δηλαδή των παραρτημάτων της σύστασης 1999/519/ΕΚ του Συμβουλίου και της οδηγίας 2013/35/ΕΕ), λαμβανομένων υπόψη ιδίως των επικαιροποιημένων κατευθυντήριων γραμμών της Διεθνούς Επιτροπής για την προστασία από τις μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες (ICNIRP) του 2020. Οι ανεξάρτητοι επιστημονικοί σύμβουλοι θα αξιολογούν και θα λαμβάνουν υπόψη, κατά περίπτωση, όλα τα διαθέσιμα στοιχεία.

Ο θεσμός

Ο θεσμός της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών θεσπίστηκε με τη Συνθήκη της Λισσαβόνας ως ένα μέσο με το οποίο οι πολίτες μπορούν να συμβάλλουν στη διαμόρφωση της ατζέντας της ΕΕ. Άρχισε να εφαρμόζεται επίσημα τον Απρίλιο του 2012.

Αφού καταχωριστεί επίσημα, μια Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών επιτρέπει σε 1 εκατομμύριο πολίτες από τουλάχιστον επτά κράτη μέλη να ζητήσουν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει πρόταση για νομική πράξη σε τομείς στους οποίους έχει τη σχετική αρμοδιότητα.

Οι προϋποθέσεις παραδεκτού είναι οι εξής:

1) η προτεινόμενη δράση δεν βρίσκεται καταφανώς εκτός του πλαισίου των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής δυνάμει των οποίων μπορεί να υποβάλει πρόταση για την έκδοση νομικής πράξης

2) δεν είναι κατάφωρα καταχρηστική, επιπόλαιη ή κακόβουλη

3) δεν αντίκειται με προφανή τρόπο στις αξίες της Ένωσης. Από την έναρξη της ΕΠΠ, η Επιτροπή έχει λάβει 109 αιτήσεις για να ξεκινήσει ΕΠΠ, από τις οποίες οι 84 αφορούσαν τομείς στους οποίους η Επιτροπή έχει την εξουσία να προτείνει νομοθεσία και, ως εκ τούτου, πληρούσαν τις προϋποθέσεις για να καταχωριστούν.