Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο επακόλουθος πόλεμος και η σειρά κυρώσεων θα έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) έχει προειδοποιήσει για τις συνέπειες. «Οι οικονομικές επιπτώσεις είναι ήδη αρκετά σημαντικές», ανέφερε το ΔΝΤ σε πρόσφατη δήλωσή του, «ακόμα η κατάσταση παραμένει πολύ ασταθής και οι προοπτικές είναι εξαιρετικά αβέβαιες». Η ProfitLevel συνοψίζει τις τρέχουσες σημαντικές αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία, οι οποίες υποδηλώνουν κίνδυνο στασιμοπληθωρισμού.
Η Morgan Chase & Co. μείωσε τις προβλέψεις της για την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη φέτος κατά σχεδόν μια ποσοστιαία μονάδα και, ταυτόχρονα, αύξησε την πρόβλεψη για τον πληθωρισμό κατά το ίδιο ποσό. Οι τιμές των τροφίμων και της ενέργειας έχουν αυξηθεί απότομα τις τελευταίες ημέρες και οι αλυσίδες εφοδιασμού έχουν αποδυναμωθεί, αυξάνοντας περαιτέρω τις πληθωριστικές πιέσεις που ήδη αντιμετωπίζουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής.
Οι κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις έχουν ένα δύσκολο έργο για την αντιστάθμιση των αυξανόμενων τιμών
Σε αυτήν την κατάσταση, οι εθνικές νομισματικές αρχές (δηλαδή οι κεντρικές τράπεζες ειδικότερα) θα διαδραματίσουν βασικό ρόλο, καθώς πρέπει να παρακολουθούν στενά πώς αποτυπώνεται η αύξηση των ξένων τιμών στον εγχώριο πληθωρισμό. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να επικεντρωθούν στη βοήθεια για την αντιστάθμιση του αυξανόμενου κόστους ζωής, με έμφαση στα πιο ευάλωτα νοικοκυριά. Η κατάσταση είναι ακόμη πιο περίπλοκη επειδή η διεθνής οικονομία δεν έχει ανακάμψει ακόμη από την πανδημική κρίση και οι οικονομίες επιβαρύνονται από περίπλοκους πολιτικούς συμβιβασμούς. «Οι οικονομικές επιπτώσεις είναι ήδη αρκετά σημαντικές», προειδοποίησε το ΔΝΤ, «αλλά η κατάσταση παραμένει πολύ εύθραυστη και είναι πιθανό να βιώσουμε μια άνευ προηγουμένου αβεβαιότητα σε όλους τους τομείς».
Ποιες ήταν οι εξαγωγές της Ουκρανίας πριν τον πόλεμο
Πολλές οικονομίες σε όλον τον κόσμο συρρικνώθηκαν το 2020 ως αποτέλεσμα της πανδημίας του Covid-19, και μια σειρά μακροοικονομικών δεικτών έπεσαν κατακόρυφα. Σύμφωνα με στοιχεία από τη βάση δεδομένων Comtrade του ΟΗΕ, οι παγκόσμιες εξαγωγές μειώθηκαν κατά περίπου 7%. Είναι ενδιαφέρον ότι οι ουκρανικές εξαγωγές μειώθηκαν πολύ λιγότερο, μόνο κατά 1,6%. Αυτό μπορεί να υποδηλώνει σημαντική ανελαστική ζήτηση για τα προϊόντα της. Για λόγους σύγκρισης, αξίζει να αναφερθεί ότι οι ρωσικές εξαγωγές μειώθηκαν κατά 21% το 2020.
Πώς αντιμετώπισε η Ουκρανία την πανδημία και σε ποια κατάσταση ήταν πριν από τον τρέχοντα πόλεμο; Τα δημητριακά αντιπροσώπευαν περίπου το ένα πέμπτο των συνολικών εξαγωγών της Ουκρανίας το 2020, στα 9,4 δισεκατομμύρια δολάρια. Ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας δημητριακών στον κόσμο, μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι εξαγωγές δημητριακών της Ουκρανίας ήταν κάπως μεγαλύτερες από τις εξαγωγές της Ρωσίας. Ένα άλλο σημαντικό εξαγωγικό προϊόν για την Ουκρανία ήταν ο σίδηρος και ο χάλυβας (7,7 δισ. USD).
Το 2020, η Ουκρανία ήταν ο τέταρτος μεγαλύτερος εξαγωγέας αραβοσίτου στον κόσμο (μετά τις ΗΠΑ, την Αργεντινή και τη Βραζιλία). Η Ουκρανία πούλησε αραβόσιτο αξίας 4,9 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που αντιπροσωπεύει το 13% των συνολικών εξαγωγών αραβοσίτου στον κόσμο. Η Ουκρανία ήταν επίσης ο τέταρτος μεγαλύτερος εξαγωγέας κριθαριού, μετά τη Γαλλία, την Αυστραλία και τη Ρωσία (12% των συνολικών παγκόσμιων εξαγωγών). Σε σύγκριση με την Αυστραλία και τη Ρωσία, η Ουκρανία εξήγαγε περισσότερο κριθάρι, αλλά η συνολική εμπορική της αξία ήταν σημαντικά χαμηλότερη. Μαζί με αυτές τις χώρες, η Ουκρανία ήταν ο πέμπτος μεγαλύτερος εξαγωγέας σιταριού.
Οι εισαγωγές αγαθών της Ουκρανίας θα μειωθούν, με την Κίνα να υποφέρει περισσότερο
Ως μεγάλη χώρα, η Ουκρανία είναι επίσης σημαντικός εισαγωγέας. Αυτό σημαίνει ότι η απλή μείωση των εισαγωγών λόγω του πολέμου θα επηρεάσει σημαντικά τις οικονομίες άλλων χωρών. Το 2020, οι συνολικές εισαγωγές αγαθών στην Ουκρανία ανήλθαν σε 53,7 δισεκατομμύρια δολάρια. Όσον αφορά την αξία του εισαγωγικού εμπορίου, κατατάχθηκε στην 47η θέση στον κόσμο. Η Ουκρανία αγοράζει τα περισσότερα εμπορεύματα από την Κίνα (8,3 δισεκατομμύρια δολάρια), τη Γερμανία (5,3 δισεκατομμύρια δολάρια), τη Ρωσία (4,6 δισεκατομμύρια δολάρια), την Πολωνία (4,1 δισεκατομμύρια δολάρια) και τις Ηνωμένες Πολιτείες (3 δισεκατομμύρια δολάρια).
Διάγραμμα 1: Οι κορυφαίες εισαγωγές βασικών προϊόντων της Ουκρανίας, 2020 (δισ. USD) (Πηγή: GlobalData με βάση το UN Comtrade)
Η γενική αστάθεια μπορεί επίσης να βλάψει την Κεντρική Ευρώπη
Ο πόλεμος επιδεινώνει μια ήδη επισφαλή οικονομική κατάσταση που προκαλείται από μια πανδημία δύο ετών. Οι οικονομίες δεν έχουν ακόμη ανακάμψει από τα προβλήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας. Αναμενόταν να αποτελέσουν παρελθόν φέτος, αλλά η τρέχουσα σύγκρουση και οι συνέπειές της καθυστερούν την πλήρη ανάκαμψη. Οι πληθωριστικές πιέσεις πρόκειται να επηρεάσουν μεγάλο αριθμό χωρών.
Επιπλέον, οι κυρώσεις προκαλούν ήδη χάος στη ρωσική οικονομία, όπου το νόμισμα βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση και οι επιχειρήσεις αγωνίζονται να πουλήσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία. Το επενδυτικό κλίμα της Ανατολικής Ευρώπης θα επιδεινωθεί καθώς οι επενδυτές ενθαρρύνουν τη σύνεση και περιμένουν μια ειρηνική επίλυση. Ακόμα κι αν ο πόλεμος τελειώσει γρήγορα, πολλοί επενδυτές θα αναζητήσουν την πολιτική σταθερότητα ως κρίσιμο κριτήριο επιλογής τοποθεσίας. Από αυτή την άποψη, η Ευρώπη, και ιδιαίτερα οι κεντρικές και ανατολικές χώρες της μπορεί να βρίσκονται σε μη προνομιούχα θέση για αρκετό καιρό ακόμη.
Ανάλυση από την ProfitLevel
