Η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας επιβραδύνθηκε στο τέταρτο τρίμηνο του 2021, στο 7,7%, έναντι αύξησης του ΑΕΠ κατά 11,4% στο προηγούμενο τρίμηνο και ύφεσης 7,1% στο αντίστοιχο τρίμηνο πρόπερσι, σύμφωνα με την έκθεση του ΙΟΒΕ για την ελληνική οικονομία.
Οπως αναφέρει το ΙΟΒΕ, η άνοδος του εγχώριου προϊόντος στο τρίμηνο Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου προήλθε εκ νέου από την έντονη αύξηση των εξαγωγών (+24,1%), κυρίως σε υπηρεσίες (+63,2%), και σε μικρότερο βαθμό σε αγαθά (+4,1%). Ωστόσο, η μεγαλύτερη διεύρυνση των εισαγωγών (+33,2%), πρωτίστως από τη ζήτηση προϊόντων από το εξωτερικό (+29,8%), επιδείνωσε το εξωτερικό ισοζύγιο. Έπονται σε συμβολή στην ανάκαμψη οι περισσότερες καταναλωτικές δαπάνες των νοικοκυριών (+9,6%), ενώ οι καταναλωτικές δαπάνες του Δημοσίου υποχώρησαν ελαφρώς (-0,8%), για πρώτη φορά από το δεύτερο τρίμηνο του 2020. Οι επενδύσεις διευρύνθηκαν έντονα, κατά 34,3%, κυρίως από διεύρυνση του σχηματισμού πάγιου κεφαλαίου (+24,1%), λόγω και του χαμηλού επιπέδου τους στο τέλος του 2020.
Οι εξελίξεις γύρω από τον πόλεμο στην Ουκρανία (διάρκεια, έκταση κυρώσεων) και οι επιπτώσεις τους (πληθωρισμός, τροφοδοσία σε ενεργειακά προϊόντα, ορισμένα τρόφιμα και πρώτες ύλες), οι αντιδράσεις πολιτικής (παρεμβάσεις στήριξης, νομισματικά μέσα), η δυναμική του τουρισμού, ο βαθμός και η ποιότητα αξιοποίησης της αυξημένης ρευστότητας (Ταμείο Ανάκαμψης-τραπεζικές χορηγήσεις), θεωρούνται οι πλέον καθοριστικοί παράγοντες του ΑΕΠ το 2022. Στο βασικό σενάριο για το 2022, στο οποίο ο πόλεμος θα συνεχιστεί μετά το δεύτερο τρίμηνο, το ενεργειακό κόστος θα είναι ιδιαίτερα αυξημένο (πετρέλαιο Brent +30-35%), δεν θα επανέλθουν γενικευμένα, ισχυρά μέτρα προστασίας έναντι της πανδημίας, ο διεθνής τουρισμός θα ενισχυθεί σημαντικά, ωστόσο ηπιότερα από ότι αναμενόταν στην αρχή του έτους και οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης θα αξιοποιηθούν σε μεγάλο βαθμό και αποτελεσματικά, προβλέπεται η ελληνική οικονομία να αναπτυχθεί με ρυθμό 2,5-3,0%, έναντι προηγούμενης πρόβλεψης του Ινστιτούτου για ανάπτυξη 4,5 – 5%.
Στο εναλλακτικό σενάριο για το 2022, στο οποίο αναμένεται λήξη του πολέμου εντός του δεύτερου τριμήνου, σημαντική άνοδος του ενεργειακού κόστους, ωστόσο λιγότερο από ότι στο βασικό σενάριο (πετρέλαιο Brent +20-25%), αύξηση του διεθνούς τουρισμού, και αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης παρόμοια με το βασικό σενάριο, η ανάπτυξη θα διαμορφωθεί στην περιοχή του 3,5-4,0%.
Υπέρβαση πρωτογενούς αποτελέσματος Κρατικού Προϋπολογισμού την περίοδο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου φέτος έναντι του σχετικού στόχου στον Προϋπολογισμό του 2022: έλλειμμα €910 εκατ., έναντι στόχου για έλλειμμα €2,0 δισεκ. και ελλείμματος €3,3 δισεκ. πριν ένα χρόνο. Η υπέρβαση προήλθε αποκλειστικά από το σκέλος των δαπανών του Κρατικού Προϋπολογισμού, που ήταν €2,18 δισεκ. λιγότερες του σχετικού στόχου, κυρίως λόγω του ετεροχρονισμού πληρωμών ύψους €1,5 δισεκ. για εξοπλιστικά προγράμματα και της υστέρησης στις τρέχουσες μεταβιβάσεις προς οργανισμούς και κράτη της ΕΕ κατά €194 εκατ. Τα καθαρά έσοδα του Κρατικού Προϋπολογισμού υστέρησαν του σχετικού στόχου κατά €1,1 δισεκ., κυρίως λόγω της μη είσπραξης της αναμενόμενης δόσης από το Ταμείο Ανάκαμψης, ύψους €1,72 δισεκ., η οποία τελικά εκταμιεύτηκε στις αρχές Απριλίου.
Ανεργία
Υπό τις συνθήκες που διαμόρφωσε εγχωρίως η ισχυρή ανάκαμψη, αλλά και τα μέτρα προστασίας έναντι της πανδημίας, το ποσοστό ανεργίας στο σύνολο του 2021 περιορίστηκε στο 14,7% από το 16,3% το 2020. Η μείωση του αριθμού των ανέργων, κατά 77,3 χιλ. άτομα ή 10,2%, οφείλεται κατά 68% στην αύξηση της απασχόλησης και κατά 32% στην μείωση του εργατικού δυναμικού. Σε κλαδικό επίπεδο, οι περισσότερες θέσεις εργασίας σε σύγκριση με το 2020 δημιουργήθηκαν στον Πρωτογενή τομέα, όπου η απασχόληση ενισχύθηκε κατά 34,0 χιλ. άτομα ή κατά 8,3%, στη Δημόσια διοίκηση-άμυνα-υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση (+33,4 χιλ. ή +9,5%) και στις Επαγγελματικές-Επιστημονικές-Τεχνικές δραστηριότητες (+23,1 χιλ. ή +10,1%). Στον αντίποδα, η μεγαλύτερη μείωση των θέσεων εργασίας πέρυσι σημειώθηκε στην Εκπαίδευση (-12,2 χιλ. ή -4,0%), τις Χρηματοπιστωτικές-ασφαλιστικές δραστηριότητες (-7,5 χιλ. ή -8,5%) και το Χονδρικό-λιανικό εμπόριο (-6,0 χιλ. ή -0,8%).
Ως προς τις αναμενόμενες τάσεις στην απασχόληση και την ανεργία το 2022, καθώς η εγχώρια καταναλωτική ζήτηση θα ενισχυθεί, ηπιότερα ωστόσο από ότι αναμενόταν πριν τις τρέχουσες γεωπολιτικές εξελίξεις, λόγω του ιδιαίτερα υψηλού πληθωρισμού, η λειτουργία των επιχειρήσεων στο Λιανικό εμπόριο, τον Τουρισμό και την Εστίαση, με λίγους περιορισμούς από την αρχή του έτους, σε αντίθεση με την αναστολή λειτουργίας στο αρχικό τετράμηνο πέρυσι, θα έχει ως αποτέλεσμα την ενίσχυση της απασχόλησής τους, σε μικρότερο βαθμό ωστόσο από ότι πριν τον πόλεμο. Αντίρροπα στις πιέσεις στη ζήτηση θα επενεργήσουν οι παρεμβάσεις για την ανάσχεση της ενεργειακής κρίσης (επιδότηση κατανάλωσης ενεργειακών αγαθών, ενισχύσεις ΑΜΕΑ, χαμηλοσυνταξιούχων κ.ά.), με την επίδρασή τους να εξαρτάται από τη διάρκειά τους, το εάν θα διευρυνθούν περαιτέρω. Αμφότερες οι επιδράσεις στην καταναλωτική ζήτηση και την απασχόληση, του πολέμου και των αντισταθμιστικών μέτρων, θα είναι ηπιότερες εφόσον ο πόλεμος λήξει σχετικά σύντομα, εντός του δεύτερου τριμήνου (εναλλακτικό σενάριο μακροοικονομικών εξελίξεων).
Οι πιέσεις από τον πόλεμο στην ανάκαμψη της Ευρωζώνης θα έχουν αντίκτυπο στις εξαγωγές, κυρίως σε προϊόντα. Από την άλλη πλευρά, η σταθερή ανοδική δυναμική των εξαγωγών αγαθών τα τελευταία χρόνια, θα τονώσει την απασχόληση στη Βιομηχανία άμεσα, αλλά και έμμεσα, μέσω των βιομηχανικών επενδύσεων. Ήπιες αναμένονται οι αρνητικές επενέργειες στον Τουρισμό. Σε συνδυασμό με τη σημαντική αύξηση του διεθνούς τουρισμού και τις εισπράξεις από αυτόν πέρυσι, αναμένεται σημαντική διεύρυνση των θέσεων εργασίας στον κλάδο φέτος.
Η αύξηση των επενδύσεων, σε εξαγωγικούς κλάδους της βιομηχανίας και στον Τουρισμό, αλλά και αξιοποιώντας τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, καθώς και από την εκκίνηση επενδύσεων σε σημαντικές αποκρατικοποιήσεις, όπως στο Ελληνικό, θα τονώσει σημαντικά τη δημιουργία θέσεων εργασίας φέτος, μεταξύ άλλων κλάδων, στις Κατασκευές.
Μια εξέλιξη της οποίας η επίδραση στην απασχόληση είναι δύσκολο να προβλεφθεί, είναι η μεταβολή του κατώτατου μισθού από την 1η Μάϊου. Οι επιδράσεις της εξαρτώνται διαχρονικά από την έκτασή της. Η αύξηση θα επηρεάσει κυρίως επιχειρήσεις σε κλάδους στους οποίους ένα μεγάλο τμήμα των εργαζομένων αμοίβεται με τον κατώτατο μισθό, π.χ. λόγω υψηλής αναλογίας ανειδίκευτης εργασίας. Συνεπάγεται ότι οι επιχειρήσεις σε αυτούς τους κλάδους θα πρέπει να ανταπεξέλθουν τόσο στην τρέχουσα ισχυρή άνοδο του ενεργειακού κόστους, όσο και στην αύξηση του μισθολογικού κόστους.
Λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω επιδράσεις στην αγορά εργασίας, η εκτίμηση για το ποσοστό της ανεργίας στο βασικό σενάριο είναι στην περιοχή του 13,5%, ενώ στο εναλλακτικό σενάριο στην περιοχή του 12,8-13,0%.
Ο μέσος ρυθμός μεταβολής τιμών καταναλωτή (ΓΔΤΚ) στο α΄ τρίμ. του 2022 ήταν ιδιαίτερα υψηλός, 7,5%, από -1,6% ένα χρόνο πριν. Αυτή η άνοδος είναι η μεγαλύτερη των τελευταίων 25 ετών. Οφείλεται κυρίως στην έντονη αύξηση των τιμών των ενεργειακών αγαθών και την ενίσχυση της εγχώριας ζήτησης, αλλά αποτελεί εν μέρει και αποτέλεσμα βάσης, λόγω αντιπληθωρισμού μόνο στο α’ τρίμ. πέρυσι. Οριακά αρνητική επίδραση ήταν η επίδραση των έμμεσων φόρων.
