«Καφές, οικονομία & οικολογία: Τα πλαστικά ποτήρια, οι φόροι και τα απορρίμματα καφέ» ήταν το κεντρικό θέμα συζήτησης του PANEL II του 2nd Coffee Business Forum. Στο πάνελ συμμετείχαν οι κ.κ. Αναστάσιος Γιάγκογλου, Ιδρυτικό μέλος και Γενικός Γραμματέας, Ελληνική Ένωση Καφέ (EEK), Δημήτρης Μαντής, Πρόεδρος, Σύνδεσμος Βιομηχανιών Παραγωγής Υλικών & Συσκευασίας (ΣΥΒΙΠΥΣ).
Ο κ. Γιάγκογλου έσπευσε αρχικά να διευκρινίσει ότι το περιβαλλοντικό τέλος δεν πρόκειται για φόρο αλλά για ένα ανταποδοτικό τέλος ανακύκλωσης. Μιλάμε για ανταποδοτικό τέλος. Αυτά τα τέλη εντάσσονται στα πλαίσια της Βιώσιμης Ανάπτυξης, που αποτελεί πλέον μια αναγκαιότητα όχι κουλτούρα. Η χώρα μας δεσμεύτηκε έναντι του ευρωπαϊκού Κλιματικου Νόμου να αναλάβει κάποιες δράσεις. Θα πρέπει να ξεκινήσουμε από την εμρηνεία της επιβολής του εν λόγω τέλους”. Ο κ. Γιάγκογλου χαρακτήρισε τα μέτρα της Βιώσιμης Ανάπτυξης ως “μια μοναδική ευκαιρία της χώρας να συμπράξει μαζί με τα 28 κράτη-μέλη της ευρωζώνης ως ανεπτυγμένο πλέον κράτος. Ποια θα είναι αυτά τα ανταποδοτικά οφέλη; Τα τέλη εισπράτονται από την ΑΑΔΕ και απο εκεί πηγαίνουν στον Τα τέλη από την ΑΑΔΕ στον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης που με τη σειρά του είναι υποχρεωμένος να κάνει δράσεις με σκοπό την ανακύκλωση”.
Εν συνεχεία ο κ. Γιάγκογλου έδωσε έμφαση στην αναγκαιότητα “να εντρυφήσουμε όλοι στον όρο της κυκλικής οικονομίας. Η εκτίμηση της ΕΕ είναι ότι η μεταστροφή στην επανχρησιμοποίηση των υπολλειματικών πόρων θα οδηγήσει σε αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,5% εως 2030 στην ευρωζώνη”. Πώς θα επωφεληθεί όμως η χώρα μας από αυτή τη μεταστροφή; Σύμφωνα με τον Γενικό Γραμματέα της Ελληνικής Ένωσης Καφέ (EEK), “στη χώρα μας υπάρχει η αισιοδοξία ότι θα γίνουν επενδύσεις ύψους 3 δις ευρώ και θα αναπτυχθούν χιλιάδες θέσεις εργασίας. Πρόκειται για επενδύσεις εντάσεως εργασίας που θα ενισχύσουν την απασχόληση και την πρόσληψη προσωπικού. Είναι κάτι που θα μας δώσει οφέλη στο προσεχές μέλλον” είπε.
Ερωτηθείς για το ζήτημα των απορριμμάτων εκτίμησε ότι η χώρα μας είναι πολύ πίσω στη διαχείρισή τους. “Είμαστε η μοναδική χώρα με τόσο υψηλό ποσοστό αστικών αποβλήτων συμπεριλαμβανομένων των απορριμμάτων που προέρχονται από την εστίαση. Το 77% των αστικών αποβλήτων, θάβεται. Καταλαβαίνετε πόσο πίσω είμαστε σε αυτό. Πρέπει κατά τη γνώμη μου να υπάρξει μια καμπάνια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, να αποτυπώσουμε το πλήρες μέγεθος του προβλήματος”. “Πρέπει να αλλάξει αυτό το μοτίβο, η διαχείρηση των αποβλήτων μπορεί να αποφέρει από 12-23% σε ετήσια εξοικονόμηση του συνολικού κόστος των υλικών που χρησιμοποιούνται” πρόσθεσε.
Αν και όπως είπε είναι αναρμόδιος για τη χάραξη πολιτικών εισηγήθκε “να υπάρξει μια επιδότηση πχ για τον χώρο συλλογής απορριμμάτων, ο καταναλωτής να επιδοτείται για την επιστροφή των αποβλήτων. Να υπάρχουν αμφίδρομα οφέλη, με επιδότηση και προς τις επιχειρήσεις και προς τους καταναλωτες αλλά και οφέλη και για το κράτος, έτσι πιστεύω θα έχουμε κάποιο αποτέλεσμα”. Ο κ. Γιάγκογλου εισηγήθηκε επί της ουσίας να “υπάρχει συνέργεια κράτους και επιχειρήσεων, να επιδοτούνται όσες ασχολούνται με την ανακύκλωση”. Κατά τον ίδιο, ένα ακόμη σημαντικό μέτρο θα μπορούσε να είναι η εφαρμογή τέλους ταφήςενώ θα πρέπει “να υπάρχουν ξεχωριστοί συλλογείς και να εντρυφήσουμε στην ιδέα του ΄Πληρώννω όσα πετάω’”.
Λαμβάνοντας τον λόγο ο κ. Μαντής προέβη σε μια ανασκόπηση των όσων έχουν θεσμοθετηθεί έως σήμερα σχετικά με το περιβαλλοντικό τέλος, διαπιστώνοντας κάποιες “γκρίζες” ζώνες. “Οφείλουμε να εφαρμοσουμε έναν νόμο που πέρασε το 2019 από το Ευρωκοινοβούλιο, έναν νόμο που τότε είχε χαρακτηριστεί ως ελλιπής. Το 2020 τέθηκαν πιο φιλοδοξοι στόχοι και στις 31 Μαίου του 2021 η Επιτροπή καθόρισε τι εννοούμε πλαστικό μιας χρήσης. Επί δυο χρόνια υπήρχε μια ασάφειο ως προς αυτό”.
Σχετικά με την ελληνική εκδοχή του νόμου για το περιβάλλον ανέφερε ότι έπειτα από τροποποιήσεις το 2020 και το 2021 πλέον γνωρίζουμε ότι οι καταναλωτές οφείλουν να πληρώνουν έναν “πράσινο φόρο” για τη χρήση πλαστικών ποτηριών και για τα καπάκια τους. “Το πλαστικό μπορεί να είναι είτε από συμβατικό υλικό ή βιοδιασπώμενο ή πολυμερές. Αφορά χάρτινα ποτήρια που φέρουν επιστρωσή πολυμερική ή ποτήρια με μάζα που έχει συνθετικά πολυμερικά πρόσθετα. Το δύσκολο στην εφαρμογή αυτών των περιορισμών είναι το πώς ο κάθε επιχειρηματίες θα ερμηνεύσει τι είναι πλαστικό και τι όχι. Θα πρέπει να έχει τις απαιτούμενες γνώσεις ώστε να κρίνει αν περιέχει πολυσυνθετικά πολυμερικά πρόσθετα. Υπάρχει λοιπον εδώ ένα αντικειμενικό πρόβλημα, το πώς ο επιχειρηματίας θα εξεταστεί την ορθοτητα αυτών των environmental claims”.
Ένα δεύτερο πρόβλημα σύμφωνα με τον κ. Μαντή είναι “η επιβολή του φόρου και για τα πλαστικά προϊόντα με πολυμερική επιστρωση ή τα εξ ολοκλήρου πλαστικά όταν προφέρονται για γεύματα προς άμεση κατανάλωση εντός του κατατήματος και για γεύματα που δεν απαιτούν περαιτέρω διαδικασία όπως βράσιμο μαγείρεμα”.
“Υπάρχει ακόμη ο διαχωρισμός ατομικής η οικογενειακής μερίδας, είναι μια επίσης γκρίζα ζώνη της ευρωπαϊκής εγκυκλίου . Δίνω εδώ ένα παράδειγμα: Eάν κάποιος παραγγείλει γλυκό ή παγωτό θα πρέπει ο επιχειρηματίας να διακρίνει εάν είναι ατομική η οικογενική μερίδα. Eδώ έγκειται και η δυσκολία, πώς θα διακρίνει ο επιχειρηματίας εάν το παγωτό που αγόρασε ο καταναλωτής είναι ατομική ή οικογενειακή μερίδα”.
Στη συνέχεια της τοποθέτησής του ο κ. Μαντης αναφέρθηκε και στην παράγραφο του σχετικού άρθρου του νόμου που ορίζει ότι από 1ης Ιανουαρίου του 2022 οι αυτόματοι πωλητές τροφίμων και ροφημάτων να διαθέτουν την επιλογή να χρησιμοποιεί ο καταναλωτής επαναχρησιμοποιούμενες συσκευασίες. “Κάτι τέτοιο τεχνικά είναι εφικτό, αλλά δεν έχει γίνει. Θα απαιτηθούν σημαντικός χρόνος και σημαντικές επεδνύσεις για να αλλαξουν οι αυτόματες μηχανές” σύμφωνα με τον ίδιο. Σε μια άλλη παράγραφο του ίδιου άρθρου σύμφωνα με τον κ. Μαντή ορίζεται ότι από την 1η Ιουλίου του 2022 όλα τα catering δεν θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν για τη διανομή πλαστικά μιας χρήσης καθώς επίσης αποκλείονται οι χάρτινες, πλαστικές, συνθετικές συσκετασίες. “Πώς θα εφαρμοστεί αυτό σε δομές φιλοξενίας ή και σε διάφορες εκδηλώσεις;” διερωτήθη.
Και συνέχισε: “Επιβάλλεται η απαγόρευση διάθεσης πλαστικών προιόντων μιας χρήσης για κουτάλια, αναδευτήρες, μαχαίρια, πιρούνια. Υπάρχει μια επιλεκτική εφαρμογή του νόμου μετά το 10μηνο από τις 3 Ιουλίου του 2021. Σε κάποια σημεία υπάρχει συμμόρφωση με τον νόμο ενώ άλλες επιχειρήσεις δεν συμμορφώνονται. Δημιουργούνται ως εκ τούτου συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού στην αγορά. Για τον λόγο αυτό είναι απαραίτητο να παρέμβει η πολιτεία και να καθορισει τους κανόνες”.
Τέλος ο κ. Μαντής αναφέρθηκε και στο ζήτημα της πλαστικής σακούλας. “Στην Ελλάδα, είχαμε ένα παράδοξο. Δεν υπάρχει ένα ολοκληρωμένο σύστημα κομποστοποιησης. Εχει πριμοδοτηθεί η χρήση σακούλας με βιοδιασπώμενα υλικά, όμως δεν υπάρχει ένας ολοκληρωμένος ελεγκτικός μηχανισμός ή εργαστηρια αναφοράς. Εφοσον δεν υπάρχει ορτγανωμένο σύστημα κομποστοποίησης, ένας καταναλωτής που έχει εγκαταστησει οικιακό σύστημα κομποστοποίησης μπορεί να χρησιμοποιεί υλικά που δεν είναι για home use αλλά για industrial και ενδεχομένως να δημιουργήσει προβλήματα δυσλειτουργίας”.
Σχετικά με το θέμα των απορριμμάτων σχολίασε ότι για την Ελλάδα “πρέπει να μιλάμε περισσότερο για επιχειρήσεις εντάσεως κεφαλαίου παρά εντάσεως εργασίας. Οι χιλιάδες εργάτες θα αντικατασταθούν με χιλιάδες μηχανές. Ας μιλήσουμε για τα πλεονεκτήματα που μας δίνει η τεχνολογία. Θα πρέπει να υπάρξουν λειτουργικά συστήματα για τη διαλογή, τον διαχωρισμό και όλες τις άλλες λειτουργίες που αφορούν την ανακύκλωση, έτσι ώστε να προσδίδει υψηλή προτιθέμενη αξία στα υλικά”.
Όσον αφορά την συζήτηση που γίνεται αυτή την περίοδο στην Ευρώπη για τις δράσεις προς την κατεύθυνση της Βιωσιμότητας ο κ. Μαντής ανέφερε “είμαστε ως σύνδεσμος η μοναδική ελληνική παρουσια στην ευρωπαϊκη διαβουλευση για μια σειρά θεμάτων, μεταξύ άλλων
1. Για τον νόμο που αφορά τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασιών
2. Την νομοθεσία-πλαίσιο ώστε να υπάρξει ενα ενιαίο σύστημα αξιοποίησης των απορριμμάτων.
“Πρέπει να εντρυφύσουμε στο ΄Product to product recycling΄δηλαδή ό,τι τοποθετώ στην αγορά, να παράγω ισόποσα υλικά. Η συζήτηση στην Ευρώπη αφορά όλα τα υλικά, όχι μόνο το ‘bottle to bottle’. “Στην Ελλάδα δεν μπορούμε να φθάσουμε προς το παρόν το μοντέλο της Δανίας που υπάρχουν 60 κάδοι αξιοποίησης για διαφορετικά υλικά. Όμως είναι εφικτό να φθάσουμε στους 3-4 κάδους, θα ήταν μια αρχή που θα μας επιτρέψει ως βιομηχανία να έχουμε υλικά συσκευασίας”.
Καταλήγοντας, ο Πρόεδρος του ΣΥΒΙΠΥΣ προέτρεψε να γίνουν γρήγορα και αποφασιστικά βήματα να αγκαλιάσουμε την ιδέα του “πληρώνω όσα πετάω”. “Οι δήμοι και οι κοινότητες θα πρέπει να είναι οι drivers στην εφαρμογή του συστήματος εντάσεως κεφαλαίου και τεχνογνωσίας. Στο εξωτερικό δεν υπάρχουν εργαζόμενοι σε συστήματα διαλογής και διαχωρισμού οι μηχανές έχουν τον πρώτο λόγο και αυτό είναι καλό όσον αφορά θέματα ασφαλείας των εργαζομένων. Πρέπει να υπάρουν ξεκάθαροι κανόνες και νόμοι προς όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, τα οποία θα πρέπει να ελέγχονται από τις εποπτικές αρχές. Πρώτ μας μελημα είναι η ασφάλεια του καταναλωτη”.
