Από τον Δημήτρη Μαλλά
Στα μέσα Ιουνίου, η ανακοίνωση που έγινε από το Facebook για τη δημιουργία του Libra προκάλεσε έντονη αίσθηση σε παγκόσμιο επίπεδο.
Δεν είναι και λίγο, το μεγαλύτερο κοινωνικό δίκτυο με τα 2,4 δισεκατομμύρια χρήστες να ανακοινώνει τη δημιουργία ενός νέου τρόπου πληρωμών και μεταφοράς χρημάτων που υπόσχεται χαμηλότερες προμήθειες και μεγαλύτερη σταθερότητα τόσο σε σχέση με τα «κλασικά» νομίσματα όσο και με τα κρυπτονομίσματα, όπως είναι το Bitcoin και το Etherium.
Όσον αφορά στο σε ποια κατηγορία θα πρέπει να εντάξεις το Libra, άλλοι υποστηρίζουν ότι είναι ένα κρυπτονόμισμα, κι άλλοι ότι είναι ένα ψηφιακό νόμισμα, που απλά αξιοποιεί και τις δυνατότητες του blockchain.
Ένα σημείο που πρέπει να ξεκαθαρίσει κανείς εξαρχής είναι πως το Libra δεν είναι μια υπηρεσία που έχει δημιουργηθεί αποκλειστικά από το Facebook. Για την ακρίβεια, δεν έχει καν ακόμη δημιουργηθεί, καθώς αυτό που έχει ανακοινωθεί είναι η δημιουργίας μιας ένωσης, της Libra Association, με τα ιδρυτικά μέλη να περιλαμβάνουν 28 από τις μεγαλύτερες εταιρείες και Οργανισμούς παγκοσμίως, και το πλάνο είναι να φθάσουν μέσα στα επόμενα χρόνια τα 100 μέλη.
Το Facebook δείχνει να είναι η εταιρεία που προωθεί το Libra, αλλά αν δει κανείς τη λίστα με τα υπόλοιπα μέλη, σίγουρα θα εντυπωσιαστεί. Συγκεκριμένα, η λίστα περιλαμβάνει:
- Από τον χώρο των πληρωμών: Mastercard, PayPal, PayU, Stripe και Visa.
- Από τον χώρο της τεχνολογίας: Booking Holdings, eBay, Calibra, Farfetch, Lyft, Mercado Pago, Spotify και
- Από τον χώρο των τηλεπικοινωνιών: Iliad (Γαλλία) και Vodafone.
- Από τον χώρο του blockchain: Anchorage, Bison Trails, Coinbase και
- Από τον χώρο των venture capital funds: Andreessen Horowitz, Breakthrough Initiatives, Ribbit Capital, Thrive Capital και Union Square Ventures.
- Από τον χώρο των ιδρυμάτων: Creative Destruction Lab, Kiva, Mercy Corps και Women’s World Banking.
Καταρχάς, στη λίστα δεν υπάρχει το όνομα του Facebook, το οποίο όμως είναι παρόν, καθώς η Calibra είναι θυγατρική του αμερικανικού διαδικτυακού κολοσσού. Αν δεν την έχετε ξανακούσει την Calibra, μην απορείτε. Πολύ απλά, γιατί η συγκεκριμένη εταιρεία δημιουργήθηκε πολύ πρόσφατα και έχει ως αντικείμενο να προσφέρει ηλεκτρονικά πορτοφόλια για όσους θέλουν να αποταμιεύουν, να αποστέλλουν και να ξοδεύουν τα Libra όταν αυτά θα είναι διαθέσιμα.
Tο Libra δεν είναι μια υπηρεσία που έχει δημιουργηθεί αποκλειστικά από το Facebook.
Η Calibra θα συνδεθεί με τις γνωστές πλατφόρμες ανταλλαγής μηνυμάτων που ελέγχει το Facebook (Messenger και WhatsApp), η βάση χρηστών των οποίων ξεπερνάει το 1 δισεκατομμύριο. Ταυτόχρονα, στον ρόλο της θυγατρικής εντάσσεται και η διεξαγωγή ελέγχων συμμόρφωσης στους πελάτες που επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν το κρυπτονόμισμα, με τη χρήση διαδικασιών επαλήθευσης και καταπολέμησης απάτης, αντίστοιχων εκείνων που πραγματοποιούν οι τράπεζες.
Όμως, το πλέον ενδιαφέρον στοιχείο είναι τα υπόλοιπα ονόματα που περιλαμβάνουν κολοσσούς. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Mastercard, η PayPal και η Visa περιλαμβάνονται στα ιδρυτικά μέλη του Libra, παρά το γεγονός ότι υπό μία έννοια θα είναι ανταγωνιστές. Πρόκειται για μια σαφή ένδειξη του ότι δεν θέλουν να μείνουν εκτός παιχνιδιού, και ειδικά όταν όλοι ανησυχούν ότι το Facebook θέλει να κάνει δυναμικό «μπάσιμο» στον χώρο των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών.
Τι είναι το Libra;
Ένα άλλο σημείο που χρήζει προσοχής είναι το γεγονός πως το Libra δεν είναι ακόμη έτοιμο. Η πρώτη έκδοσή του, όπως ανακοινώθηκε, αναμένεται να είναι έτοιμη το 2020, αλλά προς το παρόν δεν έχει διευκρινιστεί τι ακριβώς θα είναι το Libra.
Από το 12σέλιδο white paper που κυκλοφόρησε, προκύπτει πως σε γενικές γραμμές θα είναι ένα νέο σύστημα πληρωμών, που θα βασίζεται σε ένα χαμηλού ρίσκου αποθετήριο. Και θα έχει ως βάση τέσσερα νομίσματα (δολάριο ΗΠΑ, ευρώ, γιεν Ιαπωνίας και λίρα Βρετανίας) καθώς και αμερικανικά ομόλογα.
Οι χρήστες θα μπορούν να αποκτούν Libra καταβάλλοντας μετρητά και θα μπορούν να χρησιμοποιούν το νέο νόμισμα για να αγοράζουν προϊόντα online αλλά και να στέλνουν χρήματα σε άλλους χρήστες οπουδήποτε στον κόσμο. Οι μεταφορές Libra θα γίνονται μέσω του Libra Network, το οποίο θα βασίζεται σε τεχνολογία blockchain και θα δίνει τη δυνατότητα για ασφαλείς συναλλαγές.
Η χρήση του blockchain ήταν ο λόγος που το Libra χαρακτηρίστηκε κρυπτονόμισμα, αλλά δεν είναι λίγοι εκείνοι που διαφωνούν. Ο κύριος λόγος είναι πως το σύστημα θεωρείται ότι δεν είναι «αποκεντρωμένο» (decentralized), όπως συμβαίνει με τα κρυπτονομίσματα, καθώς στο ledger θα έχουν πρόσβαση μόνο επιλεγμένοι συνεργάτες.
Πρακτικά, δεν είναι εύκολο να δημιουργήσεις Libra χρησιμοποιώντας υπολογιστική ισχύ, όπως συμβαίνει, για παράδειγμα, με το Bitcoin.
Επιπλέον, το γεγονός ότι βασίζεται σε υπάρχοντα νομίσματα έχει ως αποτέλεσμα να θεωρείται ότι είναι περισσότερο ένα ψηφιακό νόμισμα ή μια μορφή ψηφιακού πορτοφολιού, παρά ένα κρυπτονόμισμα.
Παρόλα αυτά, σε διεθνές επίπεδο, οι περισσότερο το αποκαλούν «το κρυπτονόμισμα του Facebook», γεγονός που έχει δημιουργήσει μια μικρή σύγχυση.
Ο δρόμος για την υλοποίησή του είναι αρκετά μακρύς και με πολλά εμπόδια, τόσο σε τεχνολογικό όσο και σε κανονιστικό επίπεδο.
Κάθε καταναλωτής θα μπορεί να αποκτήσει Libra καταβάλλοντας το αντίστοιχο ποσό σε δολάρια, ευρώ, γιεν ή στερλίνες. Το Libra θα ξεκινήσει βασίζομενο στα κεφάλαια που θα συνεισφέρουν τα ιδρυτικά μέλη του, καθένα από τα οποία έχει δεσμευτεί για ένα ποσό της τάξης των 10 εκατ. δολ.
Βασικό κομμάτι του σχεδίου είναι οι ισοτιμίες ανταλλαγής να κινούνται γενικά σε σταθερά επίπεδα και οι προμήθειες να είναι αρκετά χαμηλές. Τα έσοδα από τις προμήθειες θα χρησιμοποιούνται για την κάλυψη των λειτουργικών εξόδων, ενώ σε επόμενο στάδιο θα χρησιμοποιηθούν προκειμένου να υπάρξει επιστροφή κεφαλαίου στους αρχικούς επενδυτές. Το τελευταίο είναι ένας ακόμη λόγος που αρκετοί μιλούν για ένα ψηφιακό νόμισμα και όχι για ένα κρυπτονόμισμα.
Ποιοι είναι οι στόχοι του
Πρακτικά, σύμφωνα με όσα έχουν ανακοινωθεί, ο στόχος του Libra είναι η δημιουργία ενός συστήματος και ενός νομίσματος που θα επιτρέπει την πραγματοποίηση συναλλαγών μεταξύ καταναλωτών και επιχειρήσεων. Όπως, επίσης, να προσφέρει για πρώτη φορά πρόσβαση σε χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες σε καταναλωτές (π.χ. σε αναπτυσσόμενες αγορές) που δεν χρησιμοποιούν (ή δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν) τις υπηρεσίες των τραπεζών.
Tα ιδρυτικά μέλη περιλαμβάνουν 28 από τις μεγαλύτερες εταιρείες και Οργανισμούς παγκοσμίως.
Επιπλέον, θα μπορούσε να λειτουργήσει και ως ένα είδος ψηφιακής παγκόσμιας ταυτότητας για τους πολίτες, κάτι που αποτελεί, μάλλον, ένα από τα όνειρα του Μαρκ Ζάκερμπεργκ, ο οποίος δείχνει ότι πολύ θα ήθελε να δημιουργήσει ένα Διαδίκτυο μέσα στο Διαδίκτυο, και τα πάντα να γίνονται μέσα από το Facebook ή τις υπόλοιπες εφαρμογές του (Instagram, WhatsApp), περιλαμβανομένων και των πληρωμών.
Πάντως, πρέπει ακόμη να επισημανθεί ότι δεν είναι πλήρως ξεκαθαρισμένο πώς το Libra θα κινηθεί απέναντι σε άλλα συστήματα πληρωμών. Το γεγονός ότι η Visa και η Mastercard βρίσκονται ανάμεσα στα ιδρυτικά μέλη είναι κάτι που δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο, όπως και το γεγονός ότι πολλοί αναλυτές επισημαίνουν πως το Libra Network δεν θα είναι εξίσου γρήγορο με τα αντίστοιχα των Visa και Mastercard. Γεγονός που έχει βάλει σε σκέψεις αρκετούς σχετικά με το πώς θα κινηθεί το Libra Foundation και μέχρι ποιο σημείο θέλει να φθάσει. Αν, δηλαδή, θα είναι το Libra εκείνο που θα αλλάξει δραστικά την παγκόσμια αγορά των ψηφιακών –και όχι μόνο– πληρωμών.
Κανονιστικό πλαίσιο
Όπως είναι προφανές, η ανακοίνωση του Libra δημιούργησε αίσθηση αλλά και αναστάτωση στις ρυθμιστικές αρχές. Δεν είναι τυχαίο το ότι στο τέλος Ιουλίου –τη στιγμή που γραφόταν το παρόν κείμενο– βρισκόταν σε εξέλιξη έρευνα του αμερικανικού Κογκρέσου αναφορικά με τα κανονιστικά ζητήματα που προκύπτουν με το Libra. Μάλιστα, στελέχη της Libra Association δήλωναν ότι δεν πρόκειται να προβούν σε καμία κίνηση αν δεν δοθεί το «πράσινο φως» από τις αρχές, και ειδικά τις αμερικανικές αρχές. Και επιπλέον υπάρχουν άλλες δηλώσεις που αναφέρουν ότι η προσπάθεια δεν θα προχωρήσει αν υπάρχει υπερβολικά μεγάλη ρύθμιση.
Από την άλλη πλευρά, πάντως, δεν έχει περάσει απαρατήρητο το ότι η έδρα της Libra Association βρίσκεται στη Ζυρίχη της Ελβετίας. Κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι το Libra θα μπορούσε, θεωρητικά τουλάχιστον, να ξεκινήσει να είναι διαθέσιμο σε άλλες περιοχές του πλανήτη, και όχι στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι μια παράμετρος που αναμένεται με ενδιαφέρον, όπως επίσης και το κατά πόσον υπάρχουν πλάνα για επέκταση του Libra και στην Κίνα, όπου γενικώς η κατάσταση είναι αρκετά προστατευόμενη.
Προσωπικά δεδομένα και απόρρητο
Ένα μεγάλο θέμα που σχετίζεται και με το ρυθμιστικό πλαίσιο έχει να κάνει με τα δεδομένων των συναλλαγών και το απόρρητο αυτών. Είναι προφανές ότι προκειμένου να πετύχει το Libra, θα πρέπει να υπάρξει το αίσθημα της εμπιστοσύνης μεταξύ των καταναλωτών και των επιχειρήσεων και της Libra Association, με την τελευταία να υποστηρίζει ότι δεν θα υπάρχουν θέματα απορρήτου και προστασίας των προσωπικών δεδομένων.
Κάθε καταναλωτής θα μπορεί να αποκτήσει Libra καταβάλλοντας το αντίστοιχο ποσό σε δολάρια, ευρώ, γιεν ή στερλίνες.
Από την άλλη πλευρά, η εμπλοκή του Facebook δεν είναι και ο καλύτερος οιωνός, δεδομένου του παρελθόντος του δημοφιλέστερου μέσου κοινωνικής δικτύωσης. Και μην ξεχνάμε ότι τα ψηφιακά πορτοφόλια που θα χρησιμοποιούνται ανήκουν στην «περιοχή αρμοδιοτήτων» της Calibra, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει.
Σημειωτέον πως, σύμφωνα με στελέχη του Facebook, η Calibra θα μοιράζεται δεδομένα χρηστών με το Facebook ή με τρίτα μέρη μόνο σε δύο περιπτώσεις: αν έχει τη συγκατάθεση των χρηστών ή αν συντρέχουν λόγοι επιβολής νόμου, δημόσιας ασφάλειας και γενικής λειτουργικότητας του συστήματος. Επιπλέον, όπου διαπιστώνεται περίπτωση εξαπάτησης των χρηστών, θα επιστρέφονται τα χρήματα στους πελάτες, σύμφωνα πάντα με τα στελέχη της εταιρείας.
Υπάρχει δρόμος…
Παρά το γεγονός ότι το Libra έχει ήδη λάβει πολλή δημοσιότητα και απασχολεί εδώ και αρκετές εβδομάδες το ευρύ κοινό, όλοι οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να κάνουν υπομονή. Ο δρόμος για την υλοποίησή του είναι αρκετά μακρύς και με πολλά εμπόδια, τόσο σε τεχνολογικό όσο και σε κανονιστικό επίπεδο. Και, επιπλέον, κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα αν θα εξελιχθεί σε μια τεράστια επιτυχία, που θα αλλάξει δραστικά τις συναλλαγές μας, ή θα αποτελέσει μία από τις μεγαλύτερες απογοητεύσεις.
Ενδεχομένως, το μόνο σίγουρο είναι πως το Libra δεν είναι το κρυπτονόμισμα του Facebook, αλλά μια προσπάθεια για τη δημιουργία ενός ψηφιακού νομίσματος με παγκόσμια εμβέλεια και εφαρμογή στην οποία εμπλέκεται το Facebook. Κι αυτό είναι μια μεγάλη διαφορά.
………………………………
Περιοδικό ΧΡΗΜΑ, τευχ. Ιούλιος-Αύγουστος 2019
