«Χάρτης» μέτρων για την προστασία εργαζομένων/επιχειρήσεων

Πλέγμα πρωτοβουλιών, που αφορούν έκτακτα και προσωρινά μέτρα στην αγορά εργασίας, για την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων και την πρόληψη των επιπτώσεων της πανδημίας του κορονοϊού, αναλαμβάνει η κυβέρνηση, ακολουθώντας παράλληλα τις διατάξεις του Κώδικα Νόμων για την Υγεία και Ασφάλεια εργαζομένων.

Τα μέτρα

Όπως είναι ήδη γνωστό, το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων έχει προχωρήσει σε μία σειρά συνεκτικών παρεμβάσεων, στο πλαίσιο της ενιαίας και συνολικής κυβερνητικής προσπάθειας για την ανάσχεση των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων του κορονοϊού στην Ελλάδα.

Συγκεκριμένα, όπως ανακοινώθηκε:

– Αναστέλλεται η υποχρέωση του εργοδότη να καταχωρεί στο πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ» του υπουργείου Εργασίας κάθε αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου και της οργάνωσης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων. Έτσι, σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας, παρέχεται η δυνατότητα στους εργοδότες να οργανώνουν πιο γρήγορα και αποτελεσματικά το χρόνο εργασίας στις επιχειρήσεις τους, προκειμένου να προσαρμοστούν στις ιδιαίτερες συνθήκες, που θέτει το φαινόμενο της διάδοσης του κορονοϊού και στη χώρα μας.

Όπως εξηγεί το υπουργείο Εργασίας, με τον τρόπο αυτό, διευκολύνονται εργαζόμενοι και εργοδότες να προκρίνουν σχήματα σταδιακής πρόσβασης και προσέλευσης στους χώρους εργασίας για την αποφυγή συνωστισμού και στα μέσα μαζικής μεταφοράς και στους χώρους εργασίας και παρέχεται στήριξη στις επιχειρήσεις να αντιμετωπίζουν την ενδεχόμενη απουσία εργαζομένων, λόγω προληπτικών μέτρων ή για λόγους φροντίδας παιδιών σε περιπτώσεις διακοπής λειτουργίας των εκπαιδευτικών μονάδων.

Σε κάθε περίπτωση, όπως διευκρινίζει το υπουργείο Εργασίας, δεν θίγονται οι υφιστάμενες προστατευτικές διατάξεις για τις προϋποθέσεις πραγματοποίησης υπερεργασίας, υπερωριών, εργασίας κατά βάρδιες, ο προβλεπόμενος ελάχιστος χρόνος ανάπαυσης, κτλ.

Για όσο χρόνο εφαρμόζεται το συγκεκριμένο μέτρο, ο εργοδότης υποχρεούται να γνωστοποιήσει στο πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ» του υπουργείου Εργασίας συγκεντρωτικά κάθε αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων, καθώς και την υπερεργασία και τη νόμιμη, κατά την ισχύουσα νομοθεσία, υπερωριακή απασχόληση, που πραγματοποιήθηκε εντός του προηγούμενου μήνα κατά το πρώτο 10ήμερο του επόμενου μήνα της παρασχεθείσας εργασίας.

– Με σκοπό την πρόληψη και την αντιμετώπιση της περαιτέρω διάδοσης του κορονοϊού στους εργασιακούς χώρους, αλλά και στο πλαίσιο της ούτως ή άλλως θεσμοθετημένης υποχρέωσης των εργοδοτών να εξασφαλίζουν την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων τους, παρέχεται η δυνατότητα να προχωρούν σε σχήματα εξ αποστάσεως παροχής εργασίας (τηλεργασία), στο βαθμό βέβαια που αυτό είναι οργανωτικά και τεχνικά εφικτό π.χ. με χρήση τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών, κτλ. Και σε αυτήν την περίπτωση διευκολύνονται οι εργαζόμενοι με παράλληλα καθήκοντα φροντίδας παιδιών.

– Αναστέλλεται για τρεις μήνες, έως τις 30 Ιουνίου 2020, η πληρωμή των ασφαλιστικών εισφορών και των δόσεων κάθε είδους ρύθμισης, οι οποίες είναι πληρωτέες έως τις 31 Μαρτίου 2020,  στους κλάδους και περιοχές (ανά Κωδικό Αριθμό Δραστηριότητας και περιφερειακή ενότητα), για περιπτώσεις που διακόπτεται η οικονομική δραστηριότητα της επιχείρησης με κρατική εντολή για περισσότερο από 10 ημέρες.

Ειδικός μηχανισμός στήριξης των εργαζομένων, λόγω κορονοϊού – Η διαδικασία για την αποζημίωση ειδικού σκοπού

Θεσπίζεται ειδικός μηχανισμός στήριξης των εργαζομένων με σχέση εξαρτημένης εργασίας σε επιχειρήσεις-εργοδότες, των οποίων η λειτουργία έχει προσωρινά απαγορευθεί, λόγω των έκτακτων μέτρων αντιμετώπισης του κορoνοϊού COVID-19, συμπεριλαμβανομένων μέτρων οικονομικής στήριξης, αποζημίωσης ειδικού σκοπού, ασφαλιστικής κάλυψης, έκτακτων επιδομάτων και επιταγών κατάρτισης.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ), με θέμα «κατεπείγοντα μέτρα αντιμετώπισης της ανάγκης περιορισμού της διασποράς του κορονοϊού COVID-19», στις επιχειρήσεις ή στους εργοδότες που επιβάλλεται ή έχει επιβληθεί το μέτρο της προσωρινής απαγόρευσης λειτουργίας, κατόπιν εντολής δημόσιας αρχής, υποχρεούνται να υποβάλουν υπεύθυνη δήλωση στο Πληροφοριακό Σύστημα (Π.Σ.) «ΕΡΓΑΝΗ» του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, με την οποία δηλώνουν ότι η επιχείρησή τους τελεί υπό το καθεστώς προσωρινής απαγόρευσης λειτουργίας. Τα στοιχεία των εργαζομένων των επιχειρήσεων αυτών αντλούνται αυτόματα από το Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ».

Οι εργαζόμενοι οι οποίοι εργάζονται με σχέση εξαρτημένης εργασίας σε αυτές τις επιχειρήσεις, υποβάλλουν ατομικά υπεύθυνη δήλωση σε ηλεκτρονική πλατφόρμα, που τηρείται για το σκοπό αυτό στο υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Οι εργαζόμενοι δηλώνουν τα προσωπικά στοιχεία τους, τα στοιχεία του προσωπικού τραπεζικού λογαριασμού τους (ΙΒΑΝ), καθώς και τα στοιχεία της επιχείρησης στην οποία εργάζονται, προκειμένου να συμπεριληφθούν στον ειδικό μηχανισμό στήριξης.

Για την εφαρμογή των ανωτέρω, λαμβάνονται όλα  τα απαιτούμενα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα για τη διασφάλιση της προστασίας των προσωπικών δεδομένων.

Ποιοι εξαιρούνται

Από τον ανωτέρω ειδικό μηχανισμό στήριξης εξαιρούνται:
α) όσοι εργάζονται εξ αποστάσεως,
β) όσοι διατελούν σε πάσης φύσεως νόμιμη άδεια,
γ) όσοι εργάζονται ως προσωπικό ασφαλείας και
δ) οι εργαζόμενοι, των οποίων η σχέση εξαρτημένης εργασίας δεν αναστέλλεται, λόγω της απαγόρευσης λειτουργίας των επιχειρήσεων.
Με απόφαση του υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Γιάννη Βρούτση, καθορίζονται οι όροι και κάθε αναγκαία λεπτομέρεια και, με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών και Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, καθορίζονται το είδος, το ύψος και η διαδικασία υλοποίησης των μέτρων του ειδικού μηχανισμού στήριξης των εργαζομένων.

‘Αδεια ειδικού σκοπού εργαζόμενων γονέων

Με εγκύκλιο του υπουργείου Εργασίας, διευκρινίζεται ότι η άδεια ειδικού σκοπού συνιστά ειδικό μέτρο που αποβλέπει στη διευκόλυνση των εργαζόμενων γονέων για τη φροντίδα των παιδιών τους, κατά το διάστημα που οι μονάδες/δομές παροχής φροντίδας ή εκπαίδευσης παραμένουν κλειστές για την αντιμετώπιση και τον περιορισμό της διάδοσης του κορονοϊού.

Η λήψη της άδειας ειδικού σκοπού συνιστά δικαίωμα του εργαζομένου να το αιτηθεί στον εργοδότη και εκείνος οφείλει να την εγκρίνει, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις για τη λήψη της.

Δικαιούχοι της άδειας ειδικού σκοπού είναι οι φυσικοί, θετοί ή ανάδοχοι γονείς παιδιών, εφόσον τα παιδιά:

α) είναι εγγεγραμμένα σε βρεφικούς, βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς,
β) φοιτούν σε σχολικές μονάδες υποχρεωτικής εκπαίδευσης (νηπιαγωγείο, δημοτικό και γυμνάσιο),
γ) φοιτούν σε ειδικά σχολεία ή σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης, ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας των παιδιών,
δ) τα παιδιά είναι άτομα με αναπηρία και είναι ωφελούμενα σε δομές παροχής υπηρεσιών ανοικτής φροντίδας για άτομα με αναπηρία, ανεξαρτήτως της ηλικίας τους.

Ειδικότερα:
i. Εάν και οι δύο γονείς εργάζονται στον ίδιο εργοδότη, μπορούν να ασκήσουν αυτό το δικαίωμα:

– είτε ο ένας αποκλειστικά,
– είτε να μοιραστούν την ειδική άδεια σε διαστήματα, τα οποία κοινοποιούν στον εργοδότη τους με υπεύθυνες δηλώσεις, που του υποβάλλουν.

ii. Εάν οι δύο γονείς εργάζονται σε διαφορετικό εργοδότη, μπορούν να ασκήσουν αυτό το δικαίωμα:

– είτε ο ένας αποκλειστικά,
– είτε να μοιραστούν την ειδική άδεια σε διαστήματα, τα οποία κοινοποιούν στον εργοδότη τους με υπεύθυνες δηλώσεις, που του υποβάλλουν.

iii. Εάν ο γονέας εργάζεται με μισθωτή εργασία και ο άλλος είναι ελεύθερος επαγγελματίας, τότε την δικαιούται κανονικά ο μισθωτός γονέας.

iv. Σε περίπτωση που ο ένας γονέας είναι εργαζόμενος στο δημόσιο και ο άλλος γονέας είναι εργαζόμενος στον ιδιωτικό τομέα, μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμα:

– είτε ο ένας αποκλειστικά,
– είτε να μοιραστούν την ειδική άδεια σε διαστήματα, τα οποία κοινοποιούν στον εργοδότη τους με υπεύθυνες δηλώσεις, που του υποβάλλουν.

v. Σε περίπτωση που εργάζεται μόνο ο ένας γονέας, τότε αυτός δεν δικαιούται την ειδική άδεια, παρά μόνο εάν ο άλλος γονέας νοσηλεύεται για οποιονδήποτε λόγο ή νοσεί από τον κορονοϊό ή είναι άτομο με αναπηρία και λαμβάνει επίδομα από τον Οργανισμό Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΕΚΑ).

vi. Σε περίπτωση διαζυγίου ή διάστασης των γονέων ή γέννησης τέκνου εκτός γάμου, το δικαίωμα της άδειας ασκείται αποκλειστικά από το γονέα που έχει την επιμέλεια ή τη γονική μέριμνα του παιδιού, εκτός και αν τα ανωτέρω δικαιώματα ασκούνται και από τους δύο γονείς, οπότε μπορούν να κάνουν χρήση και οι δύο με κοινή υπεύθυνη δήλωσή τους (είτε ο ένας αποκλειστικά – είτε να μοιραστούν την ειδική άδεια σε διαστήματα, τα οποία κοινοποιούν στον εργοδότη τους με υπεύθυνες δηλώσεις, που του υποβάλλουν.

vii. Περίπτωση μονογονέα. Σε περίπτωση γέννησης παιδιού εκτός γάμου ή εκτός συμφώνου συμβίωσης (το οποίο εξομοιώνεται πλήρως με το γάμο) ή σε περίπτωση θανάτου του άλλου γονέα, τότε η ειδική άδεια χορηγείται άνευ άλλης προϋπόθεσης στο μονογονέα.
viii. Σε περίπτωση που και οι δύο γονείς εργάζονται, αλλά ο ένας εξ αυτών βρίσκεται σε άλλη νόμιμη άδεια, τότε ο πρώτος δεν δικαιούται να κάνει χρήση της άδειας ειδικού σκοπού για όσο διάστημα διαρκεί η άδεια του δεύτερου.

ix. Σε περίπτωση που ο εργοδότης αναστείλει τη λειτουργία της επιχείρησής του, λόγω της λήψης των έκτακτων μέτρων για την αντιμετώπιση και την πρόληψη μετάδοσης του κορονοϊού, ο εργαζόμενος γονέας δεν δικαιούται την άδεια ειδικού σκοπού.
Η άδεια ειδικού σκοπού χορηγείται εντός του διαστήματος που ορίζεται στην Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, δηλαδή από τις 11 Μαρτίου 2020 έως τις 10 Απριλίου 2020 και για όσο διαρκεί η εφαρμογή των έκτακτων και προσωρινών μέτρων.

Ειδικότερα, προβλέπεται ότι η άδεια ειδικού σκοπού έχει διάρκεια κατ’ ελάχιστον τριών ημερών, την οποία ακολουθεί, στη συνέχεια, η χορήγηση μίας ημέρας κανονικής αδείας, σχήμα το οποίο επαναλαμβάνεται κυκλικά για όσο διάστημα χρειαστεί, μέχρι τη λήξη του έκτακτου και προσωρινού μέτρου.

Η περίοδος της άδειας ειδικού σκοπού είναι χρόνος εργασίας, αμείβεται και ασφαλίζεται ως χρόνος εργασίας και λαμβάνεται υπόψη για τη θεμελίωση κάθε δικαιώματος των εργαζομένων, που προκύπτει, λόγω της σχέσης εργασίας τους.

Σύμφωνα με την εγκύκλιο, οι δύο πρώτες ημέρες της άδειας ειδικού σκοπού αμείβονται από τον εργοδότη, ενώ η τρίτη από τον τακτικό προϋπολογισμό.

Μέριμνα για τις εγκύους

Με βάση την εγκύκλιο του υπουργείου Εργασίας, ο εργοδότης που απασχολεί εργαζόμενους οι οποίοι εμπίπτουν στην περιπτωσιολογία συμπτωμάτων οι ίδιοι ή τα οικεία τους πρόσωπα και, σύμφωνα με τις οδηγίες του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), πρέπει να παραμείνουν κατ’ οίκον, υποχρεούται να αποδεχθεί την αποχή τους από τα εργασιακά καθήκοντά τους άμεσα, από τη στιγμή που θα έρθει σε γνώση του το γεγονός, στο πλαίσιο τόσο των επιβαλλόμενων μέτρων προστασίας αφενός μεν του ίδιου του εργαζομένου αφετέρου δε των λοιπών εργαζομένων, του εργοδότη και ασφαλώς των τρίτων στο χώρο εργασίας, για την αντιμετώπιση της μετάδοσης του κορονοϊού, όσο και της υποχρέωσής του για την προστασία του εργαζομένου και των τρίτων για ζητήματα υγείας, σύμφωνα με την ήδη ισχύουσα νομοθεσία.

Για τη μεγαλύτερη προστασία απέναντι στην πανδημία του κορονοϊού, συστήνεται η απομάκρυνση των εγκύων εργαζόμενων γυναικών, λόγω του ενδεχόμενου κινδύνου για τις ίδιες και για το κυοφορούμενο έμβρυο.

Απομάκρυνση από την εργασία εργαζομένων που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες

Για τους εργαζόμενους που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, των οποίων η κατάσταση υγείας ενδέχεται να τεθεί σε κίνδυνο, λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, εφαρμόζονται αναλογικά τα προβλεπόμενα για τους εργαζόμενους σε κατ’ οίκον παραμονή για προληπτικούς λόγους.

Έκτακτη εφαρμογή μεθόδου τηλεκατάρτισης στα προγράμματα ανέργων ή εργαζομένων, λόγω κορονοϊού

Την έκτακτη εφαρμογή μεθόδου τηλεκατάρτισης στα προγράμματα ανέργων ή εργαζομένων προβλέπει η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, με θέμα «κατεπείγοντα μέτρα αντιμετώπισης της ανάγκης περιορισμού της διασποράς του κορονοϊού COVID-19».

Ειδικότερα, προγράμματα ανέργων ή εργαζομένων του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, που είτε βρίσκονται σε στάδιο προετοιμασίας για ένταξη σε χρηματοδότηση από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους είτε έχουν ήδη ενταχθεί είτε βρίσκονται σε εξέλιξη και περιλαμβάνουν την παροχή συμβουλευτικής υποστήριξης, κατάρτισης και πιστοποίησης γνώσεων και δεξιοτήτων, μπορούν να υλοποιούνται εξ ολοκλήρου εξ αποστάσεως (τηλεκατάρτιση), κατά παρέκκλιση οποιασδήποτε γενικής ή ειδικής διάταξης, με σκοπό τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορονοϊού COVID-19.

Η τηλεκατάρτιση μπορεί να υλοποιείται με τη μορφή είτε της ασύγχρονης είτε της σύγχρονης τηλεκατάρτισης. H πιστοποίηση με την εξ αποστάσεως μέθοδο υλοποιείται, μέσω διαδικτυακού συστήματος επιτήρησης, οι προδιαγραφές του οποίου έχουν διαπιστευθεί από το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης.

Παρατείνονται η ασφαλιστική ικανότητα έμμεσων μελών και οι προθεσμίες διοικητικών προσφυγών

Παρατείνονται η ασφαλιστική ικανότητα έμμεσων μελών, καθώς και οι προθεσμίες διοικητικών προσφυγών, σύμφωνα με την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, με θέμα «κατεπείγοντα μέτρα αντιμετώπισης της ανάγκης περιορισμού της διασποράς του κορονοϊού COVID-19».

Συγκεκριμένα, στα έμμεσα μέλη που είχαν ασφαλιστική ικανότητα, μέχρι τις 29 Φεβρουαρίου 2020, αλλά την απώλεσαν στη συνέχεια και, των οποίων οι άμεσα ασφαλισμένοι από τους οποίους εξαρτώνται παραμένουν ασφαλιστικά ικανοί, χορηγείται ασφαλιστική ικανότητα, μέχρι την ολοκλήρωση της διασταύρωσης των στοιχείων τους με την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) και, πάντως, όχι πέραν της 30ής Απριλίου 2020.

Παράλληλα, οι προθεσμίες για την άσκηση ενστάσεων, αιτήσεων θεραπείας, ιεραρχικών προσφυγών και γενικά διοικητικών προσφυγών, που απευθύνονται σε τοπικές διοικητικές επιτροπές ή σε άλλα διοικητικά όργανα και υπηρεσίες του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ), αναστέλλονται μέχρι τις 30 Απριλίου 2020.

Εξυπηρέτηση στον e-ΕΦΚΑ και τον ΟΑΕΔ

Παράλληλα, το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της πρόκλησης του κορονοϊού, αλλά και της ανάγκης του ψηφιακού μετασχηματισμού σε όλες τις υπηρεσίες του, αλλάζει ριζικά τον τρόπο εξυπηρέτησης από τους δύο μεγαλύτερους κοινωνικούς βραχίονες του κράτους, τον Ηλεκτρονικό Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ) και τον Οργανισμό Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ).

Συγκεκριμένα, από σήμερα, 16 Μαρτίου 2020, όλες οι συναλλαγές του e-ΕΦΚΑ και του ΟΑΕΔ με τους πολίτες γίνονται πλέον χωρίς ουρές και αναμονή- είτε στους αντίστοιχους δικτυακούς τόπους είτε με προγραμματισμένα ραντεβού στα υποκαταστημάτα σε όλη την Ελλάδα.