Οι κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες της διάδοσης του COVID-19 θα είναι άμεσες και σημαντικές σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε αυτό το πλαίσιο, καλούνται πλέον να προσαρμοστούν οι ηγεσίες και οι εργαζόμενοι των οργανισμών. Οι τελευταίοι, μάλιστα, αντιλαμβανόμενοι ότι η κρίση αλλάζει δραστικά τα δεδομένα της αγοράς -και πέραν της αποτελεσματικής ηγεσίας στη διοίκηση της εταιρείας- αναζητούν από τα ανώτερα στελέχη έγκυρη ενημέρωση και ειλικρίνεια σε κάθε επικοινωνία. Κατά συνέπεια, η άρτια ενημέρωση των ηγεσιών και η συνεργασία με ειδικούς αποτελεί σημαντική προτεραιότητα. Πάντα στο πλαίσιο των περιοριστικών μέτρων, η ειλικρινής επικοινωνία της διοίκησης με κάθε εργαζόμενο ξεχωριστά αποτελεί αντιστοίχως πρώτη προτεραιότητα. Το ίδιο και οι πρωτοβουλίες των οργανισμών οι οποίες στηρίξουν την προσωπική ευεξία του προσωπικού και τη μείωση του άγχους ή του φόβου του.
Επιπροσθέτως, κάθε επικοινωνιακή πρωτοβουλία οφείλει να συνδέεται απολύτως με τις νέες ανάγκες του κοινού, την αναλογική συνεισφορά κάθε brand στην αντιμετώπιση της κρίσης και στην άμεση σύνδεση του storytelling με τις (ενδεχομένως αναθεωρημένες) εταιρικές αξίες. Η εμπιστοσύνη του κοινού στο brand αποτελεί το καθοριστικότερο κριτήριό του. Αντιστοίχως, η επικοινωνία με τα ΜΜΕ οφείλει να γίνεται μέσω περιεχομένου που δείχνει ιδιαίτερο σεβασμό στην κρισιμότητα των ημερών και στις ανάγκες του κοινού. Απροκάλυπτα διαφημιστικό υλικό δεν ενδείκνυται προς επικοινωνία.
Συμπεράσματα και καλές πρακτικές στην εποχή του Covid-19
Οι συνέπειες της πανδημίας της διάδοσης του COVID-19 συνεχίζουν να επηρεάζουν την καθημερινότητά μας. Σταδιακά, μάλιστα, καθίσταται ολοένα και πιο ξεκάθαρο ότι καθορίζουν αποφασιστικά τον τρόπο που θα δραστηριοποιούνται την επόμενη μέρα άτομα και οργανισμοί. Σε επιστημονικό επίπεδο, εστιάζουμε προφανώς στην έρευνα για την εύρεση νέου φαρμάκου και εμβολίου. Σε πολιτικό επίπεδο, οι ηγέτες του κόσμου καλούνται να λάβουν αποφάσεις για την ανασυγκρότηση της οικονομίας του πλανήτη. Σε επίπεδο αλλαγών στην καθημερινή λειτουργία των οργανισμών, οι αλλαγές είναι έντονες και απαιτούν ειδικό χειρισμό τόσο στη διοίκηση όσο και στην επικοινωνία.
Από την πλευρά μας, βασιζόμενοι στην εμπειρία τόσο του παγκόσμιου δικτύου όσο και της Weber Shandwick Ελλάδας και στη συνεργασία μας με εκατοντάδες εταιρείες και brands, επιχειρούμε σε εβδομαδιαία βάση -και για όσο κρατούν τα έκτακτα μέτρα αντιμετώπισης της κρίσης- να σας μεταφέρουμε καλές πρακτικές που εφαρμόζουμε και προτείνουμε.
Α. Απαραίτητη η άρτια ενημέρωση της ηγεσίας καθώς αποτελεί πηγή ενημέρωσης
Δεδομένου ότι πολλοί εργαζόμενοι θεωρούν στην τρέχουσα περίοδο κρίσης την ηγεσία κάθε οργανισμού ως αξιόπιστη πηγή πληροφόρησης, ο ρόλος της internal communication καθίσταται ακόμη πιο σημαντικός. Καθώς η πλειονότητα των εργαζομένων εργάζεται εξ’ αποστάσεως και η κοινωνική απομάκρυνση έχει δημιουργήσει συναισθήματα απομόνωσης, η ανάγκη για περισσότερη προσωπική επικοινωνία είναι απαραίτητη και ενδεδειγμένη.
Στο πλαίσιο αυτής, και προσπαθώντας να συνδράμουμε εποικοδομητικά στην παροχή έγκυρων πηγών ενημέρωσης προς τις ηγεσίες, καταγράφουμε ορισμένα χρήσιμα για την τρέχουσα επικοινωνία τους εγχώρια και διεθνή οικονομικά δεδομένα της περιόδου. Ως βασική πηγή χρησιμοποιούμε στοιχεία της εβδομαδιαίας σύνοψης του ΕΛΙΑΜΕΠ, η οποία και μελετά τις πλέον πρόσφατες δημοσιεύσεις κορυφαίων επιστημονικών ιδρυμάτων παγκοσμίως.
Οικονομικά δεδομένα και προβλέψεις για την ελληνική και την παγκόσμια οικονομία
Έκθεση του ΟΟΣΑ αξιολογεί τον αρχικό αντίκτυπο στην οικονομική δραστηριότητα από τα περιοριστικά μέτρα που λαμβάνονται σε όλο τον κόσμο εναντίον της διάδοσης του COVID-19. Για την Ελλάδα, η έκθεση προβλέπει άμεσο αντίκτυπο έως και 34% του ΑΕΠ για την περίοδο διάρκειας των περιοριστικών μέτρων. Πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό στην ομάδα χωρών που εξετάζονται. Καθώς η δημόσια υγεία έχει τεθεί ως προτεραιότητα, το εκτεταμένο κλείσιμο των επιχειρήσεων και οι περιορισμοί στις μετακινήσεις θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο επίπεδο παραγωγής, τις δαπάνες των νοικοκυριών, τον τουρισμό, τις μεταφορές, την κατανάλωση, τις επιχειρηματικές επενδύσεις και το διεθνές εμπόριο.
‘Whatever it takes’ είναι το μότο της δημοσιονομικής πολιτικής εν μέσω πανδημίας. Ο Olivier Blanchard του Peterson Institute for International Economics εξετάζει τί ακριβώς περιλαμβάνει αυτό το ‘whatever’. Το διακύβευμα είναι η στρατηγική ευελιξία. Οικονομικά κίνητρα στις επιχειρήσεις για την αντιμετώπιση και διαχείριση της πανδημίας (εξετάσεις, φάρμακα, εμβόλια, κτλ.) και η παροχή οικονομικής βοήθειας σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις περιορισμένης ρευστότητας είναι αναγκαία μέτρα βραχυπρόθεσμα, αλλά μη βιώσιμα μακροπρόθεσμα. Επομένως, πρέπει να ενισχυθεί η συνολική ζήτηση, λαμβάνοντας υπόψη το μειωμένο δυναμικό λόγω των υγειονομικών μέτρων.
Τις κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες που απορρέουν από την πανδημία αναδεικνύει η ανάλυση του Enrico Bergamini στο Bruegel: η υγεία των ατόμων από οικονομικά ασθενέστερα στρώματα τίθεται περισσότερο σε κίνδυνο, αφού συχνά συνεχίζουν να εργάζονται, ενώ, όταν δεν απασχολούνται σε δουλειές ‘πρώτης γραμμής’, είναι λιγότερο πιθανό να τους επιτραπεί η εργασία από το σπίτι, διακινδυνεύοντας το εισόδημά τους. Κατά μέσο όρο, κατοικούν σε μικρότερα διαμερίσματα και άρα, εκτίθενται σε μεγαλύτερους κινδύνους, ενώ συνήθως έχουν χαμηλό ποσοστό αποταμίευσης, κι έτσι στερούνται δίκτυ ασφαλείας.
Η Boston Consulting Group δημοσίευσε μια νέα έκθεση, την «Investor Pulse», σχετικά με την κρίση του COVID-19. Πρόκειται για μια συνεχιζόμενη μελέτη που θα βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση των αντιλήψεων, των συμπεριφορών και των συμπεριφοριστικών αλλαγών των επενδυτών που σχετίζονται με την πανδημία. Το 55% των επενδυτών αναμένει ότι οι σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις της κρίσης θα έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τα τέλη του Γ’ τριμήνου του 2020. Το 85% των επενδυτών εκφράζει αισιόδοξες ή ουδέτερες προσδοκίες για το υπόλοιπο του 2020, ωστόσο το 60% των επενδυτών βλέπει ανοδική πορεία στο τέλος του 2021 και το 2022
Β. Ενημέρωση με διαφάνεια
Εν μέσω πανδημίας όπου η έλλειψη στοιχείων ή η διασπορά fake news μπορεί να προκαλέσει σε κάποιους πανικό, το έργο της διοίκησης αλλά και των στελεχών PR που εργάζονται ή συνεργάζονται με έναν οργανισμό είναι η προσεκτική και έγκυρη πληροφόρηση. Οι ειδικοί στο χώρο του PR μπορούν να ξεκινήσουν σε micro level με μία καλή επικοινωνία που δεν εστιάζει μόνο στην ενημέρωση αλλά ταυτόχρονα καλλιεργεί ένα θετικό κλίμα, αποπνέει αισιοδοξία ακόμα και υπό αυτές τις δύσκολες συνθήκες. Κορυφαίοι επικοινωνιολόγοι του δικτύου μας, ειδικά σε περιόδους όπως η σημερινή, συνυπολογίζουν τόσο τις ανάγκες των πολλών όσο και τις ανάγκες του καθενός. Έχουν υιοθετήσει την προσέγγιση ότι το κέντρο της λογικής δεν είναι ο εγκέφαλος αλλά η καρδιά. Και ακολουθούν κατά τεκμήριο ορισμένες από τις ακόλουθες πρακτικές:
Σε επίπεδο εσωτερικής επικοινωνίας (internal communications)
- Η ειλικρίνεια είναι απαραίτητη. Όπως και η κατανόηση των αναγκών των ανθρώπων, η βασικότερη των οποίων είναι να αντιμετωπίζονται με ειλικρίνεια και να ακούγονται και να λαμβάνονται σοβαρά υπ’ όψιν.
- Η προσωπική επικοινωνία ηγεσίας και εργαζομένου -πάντα στο πλαίσιο των περιοριστικών μέτρων που εφαρμόζονται- είναι επίσης απαραίτητη. Οι άνθρωποι του PR καλούνται να προτρέψουν τις διοικήσεις προς αυτήν την κατεύθυνση.
- Οι ηγέτες οφείλουν να διοργανώνουν τακτικά τηλεσυσκέψεις για να απαντούν σε ερωτήσεις και ανησυχίες των εργαζομένων.
- Το video αποτελεί πλέον ισχυρό μέσο εσωτερικής επικοινωνίας. Μέσω δημιουργίας κατάλληλου υλικού, ανώτερα στελέχη θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν με αυτόν τον τρόπο το προσωπικό τους
Σε επίπεδο εξωτερικής επικοινωνίας (external communications)
- Τα brands που προσφέρουν σημαντική υποστήριξη και βοήθεια ανάλογης με το μέγεθός τους ή κάποιο άλλο είδος ουσιαστικής προστιθέμενης αξίας στην περίοδο αυτή, μπορούν να συνεχίσουν την προώθηση υλικού προς δημοσίευση στα ΜΜΕ.
- Είναι απαραίτητη η επικαιροποίηση των αξιών του brand και του κοινού στο οποίο απευθύνεται. Αυτό οφείλει να καταστεί ξεκάθαρο σε όσους ασκούν διοίκηση καθώς και στους ειδικούς στο χώρο της επικοινωνίας και του marketing. Οι επικαιροποιημένες αξίες είναι αυτές που καθορίζουν το κατάλληλο storytelling του brand στο εξαιρετικά κρίσιμο περιβάλλον κάτω από το οποίο προχωρά σήμερα κάθε επικοινωνιακή ενέργεια. Τα brands οφείλουν να εμπνέουν και να συνεχίσουν να διατηρούν εμπιστοσύνη με το κοινό τους. Κατά συνέπεια όλοι οι εμπλεκόμενοι οφείλουν να προσαρμοστούν σε αυτήν την αλλαγή και ακολούθως να τροποποιήσουν και τα επικοινωνιακά μηνύματά τους
Media Relations
- Η διατήρηση των σχέσεων των ανθρώπων τις επικοινωνίας, ακόμη και η δημιουργία νέων σχέσεων με εκπροσώπους του Τύπου στην περίοδο αυτή, είναι επιθυμητή από όλες τις πλευρές. Απαιτείται όμως ιδιαίτερος σεβασμός στη διαδικασία προώθησης επικοινωνιακού υλικού στα ΜΜΕ και φυσικά στο περιεχόμενό του.
- Το περιεχόμενο που οι οργανισμοί μοιράζονται με τα ΜΜΕ ενδείκνυται να τροφοδοτεί τους ανθρώπους με αισιοδοξία και ελπίδα. Συχνά χρησιμοποιούνται και μάλιστα με επιτυχία εικόνες που προκαλούν θετικά συναισθήματα. Σε κάθε περίπτωση, το περιεχόμενο της επικοινωνίας δε θα πρέπει να είναι απροκάλυπτα διαφημιστικό.
Social Media
- Αν και οι άνθρωποι απολαμβάνουν τις κοινωνικές επαφές, υπό τους σημερινούς περιορισμούς στις μετακινήσεις οι ψηφιακές συναντήσεις τείνουν ακόμα περισσότερο να γίνουν ο κανόνας. Το βίντεο είναι ένα από τα πιο αποτελεσματικά κοινωνικά εργαλεία αυτή τη στιγμή.
- Ο έλεγχος των πληροφοριών που κινούνται μέσω των social media και η αναπαραγωγή τους αποτελεί βασική προτεραιότητα. Είναι σημαντικός ο κίνδυνος μη εσκεμμένης αναπαραγωγής ψευδών ειδήσεων η οποία ωστόσο θα πλήξει το κύρος του brand και την εμπιστοσύνη του κοινού προς αυτό. Είναι χαρακτηριστικό ότι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης έχουν προχωρήσει στη σύσταση ομάδων έρευνας και αντίστοιχου τηλεφωνικού κέντρου εξυπηρέτησης προκειμένου να ελέγξει κάποιος αν η πληροφορία που διάβασε στην πλατφόρμα είναι αληθής.
Γ. Οι εταιρείες στηρίζουν ενεργά την ευεξία των εργαζομένων
Με την παγκόσμια εξάπλωση του COVID-19 να επηρεάζει καθοριστικά τον τρόπο εργασίας μας, το πιο σημαντικό που μπορούν να κάνουν όλες οι εταιρείες αυτή τη στιγμή είναι να φροντίζουν τους εργαζόμενους και να δίνουν προτεραιότητα στην ευεξία τους (well-being).
Πολλές εταιρείες προχωρούν σε δράσεις με στόχο τη διασφάλιση της υγείας, της ασφάλειας των εργαζομένων, θέτοντας ως προτεραιότητα τη συναισθηματική και οικονομική τους ευημερία. Τα αποτελέσματα των προσπαθειών αυτών θα φανούν όταν περάσει η κρίση. Στην παρούσα φάση, καταγράφουμε πρωτοβουλίες που έχουν ήδη αναλάβει οργανισμοί σε διάφορα επίπεδα:
- Προγράμματα στήριξης ψυχικής υγείας των εργαζομένων: Μεγάλος πολυεθνικός οργανισμός καταστημάτων εστίασης έχει επεκτείνει τα προγράμματα που εφάρμοζε για την ψυχική υγεία των υπαλλήλων του και στις οικογένειές τους. Υπάρχει μάλιστα παράδειγμα μεγάλης εταιρείας που προσέφερε στους εργαζομένους δωρεάν συμμετοχή σε μονάδες υποστήριξης της ψυχικής ευεξίας.
- Συνεργασίες με virtual fitness groups: Πολλές εταιρείες συγκεντρώνουν τους υπαλλήλους για να συμμετέχουν σε ομαδικά μαθήματα γυμναστικής όπως η γιόγκα ή ο διαλογισμός. Το ομαδικό πνεύμα και η ενθάρρυνση μπορεί να προσφέρουν κίνητρα αλλά και κοινωνική διέξοδο.
- Πληροφόρηση από ειδικούς: Ενδείκνυται να δίδεται στους εργαζόμενους άμεση πρόσβαση σε πληροφορίες και μάλιστα να έρχονται σε επαφή με αξιόπιστους ειδικούς. Ψηφιακή πλατφόρμα στις ΗΠΑ συνεργάζεται με αναγνωρισμένο εξειδικευμένο γιατρό για να μιλήσει στο προσωπικό της. Ο γιατρός παραθέτει στους ανθρώπους της εταιρείας πραγματικά στοιχεία για το COVΙD-19 και τους βοηθά να εντοπίσουν fake news σχετικά με την ασθένεια, κάτι που συνέβαλλε στο να μειωθεί το άγχος των εργαζομένων.
- Πρόσβαση σε «εικονικούς» οικονομικούς συμβούλους: Γνωρίζοντας ότι η ανησυχία για τα οικονομικά θέματα που τους αφορούν είναι έντονη σε πολλούς εργαζόμενους, συχνά εξετάζεται η παροχή πρόσβασης σε οικονομικούς συμβούλους. Σε συγκεκριμένες ώρες εργασίας, μπορούν να απευθύνουν ερωτήσεις σε συμβούλους για το πώς να προγραμματίσουν οικονομικά το μέλλον τους.
- Δωρεάν ηλεκτρονική μάθηση: Για πολλούς οργανισμούς αποτελεί στρατηγική επιλογή. Μεγάλη πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης προσέφερε δωρεάν 16 μαθήματα «εικονικής» μάθησης, συμπεριλαμβανομένων μαθημάτων για τη διαχείριση του άγχους, για θετική αλλαγή, για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και τη σύνδεση μεταξύ ευεξίας και παραγωγικότητας.
