Γιάννης Γαλάνης, Γενικός Διευθυντής του Stonenews.eu.
Η οικονομική κρίση που ξεκίνησε στην Ελλάδα το 2008 οδήγησε τις επιχειρήσεις μαρμάρου στην ενίσχυση του εξαγωγικού τους προσανατολισμού. Τα χρόνια που ακολούθησαν, οι εξαγωγές μαρμάρου της χώρας μας έσπασαν το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Συγκριτικά, με άλλα προβεβλημένα προϊόντα που εξάγει η Ελλάδα, μεταξύ 2008 – 2021 η αξία εξαγωγών του μαρμάρου αυξήθηκε κατά +176,2%, του τυριού +135,15%, του ελαιόλαδου +70,47% και του κρασιού +13,5%.
Η ραγδαία άνοδος των εξαγωγών μαρμάρου οφείλεται στην Κίνα. Τα ρεκόρ της Ελλάδας στις εξαγωγές συμπίπτουν με τα ρεκόρ της Κίνας στις εισαγωγές. Ο ασιατικός γίγαντας εκτόξευσε τις εισαγωγές ακατέργαστου μαρμάρου από τα 585 εκατ. ευρώ το 2008 στα 1,5 δισ. ευρώ το 2021 σημειώνοντας αύξηση 153%. Το μεγαλύτερο μέρος των εισαγωγών μεταποιείται και επανεξάγεται ως τελικό προϊόν με την Κίνα από το 2009 να καταλαμβάνει την πρώτη θέση στις εξαγωγές επεξεργασμένων μαρμάρων με μερίδιο περίπου 30%.
Η εστίαση των εξαγωγών προς την Κίνα αύξησε τον βαθμό εξάρτησης σε πολύ υψηλότερο επίπεδο από άλλες προμηθεύτριες χώρες. Μεταξύ 2017 – 2021 το μερίδιο της Κίνας επί των συνολικών εξαγωγών μαρμάρου της Ελλάδας κυμάνθηκε κατά μέσο όρο στο 51% ενώ της Τουρκίας στο 38,12% και της Ιταλίας στο 16,41%. Το ίδιο διάστημα το μερίδιο των ακατέργαστων μαρμάρων επί των συνολικών εξαγωγών μαρμάρου της Ελλάδας διαμορφώθηκε κατά μέσο όρο στο 61,3% ενώ της Τουρκίας στο 46,59% και της Ιταλίας στο 29,21%.
Η πτώση των εισαγωγών της Κίνας, λόγω της πανδημίας και των προβλημάτων που προκαλεί, συνεπάγονται μεγάλες απώλειες για τις επιχειρήσεις μαρμάρου. Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι οι εξαγωγές απέχουν κατά πολύ από τα προ πανδημίας επίπεδα αφού η πτώση μεταξύ των Α΄ Τριμήνων 2021 – 2022 άγγιξε το 40%.
Οι απώλειες από την Κίνα είναι δύσκολο να καλυφθούν διότι καμία άλλη χώρα στον κόσμο δεν έχει ικανή παραγωγική ορμή για να απορροφήσει όχι μόνο ανάλογες αλλά και υποδεέστερες ποσότητες ακατέργαστου μαρμάρου. Παρ’ όλα αυτά η ζήτηση αναμένεται να επανέλθει αφού σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες έρευνες, το μέγεθος της κατασκευαστικής αγοράς αποτιμήθηκε το 2021 σε 7,28 τρισ. δολάρια και προβλέπεται να φτάσει έως το 2030 τα 14,41 τρισ. δολάρια με ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης (CAGR) 7,3%. Η περιοχή της Ασίας – Ειρηνικού κατέχει τη μερίδα του λέοντος στην παγκόσμια κατασκευαστική αγορά και αναμένεται να συνεχίσει να αναπτύσσεται και να κυριαρχεί.
Η διαφαινόμενη ωστόσο επάνοδος των κινεζικών εισαγωγών δεν πρέπει αναστείλει την αναζήτηση καινούργιων προορισμών και την αύξηση συνολικά των εξαγωγών. Η διευρυμένη διασπορά μπορεί να επιτευχθεί με την αύξηση στις εξαγωγές επεξεργασμένων μαρμάρων. Απαιτείται όμως ουσιαστική αλλαγή της παραγωγικής δραστηριότητας αλλά και της καθεαυτό δομής των επιχειρήσεων. Παράλληλα, η πανδημία και ο πόλεμος στην Ουκρανία φανέρωσαν τον βαθμό εξάρτησης των επιχειρήσεων από τις τιμές της ενέργειας και των μεταφορών.
Εμπόδια και προβλήματα αντιμετωπίζουν και άλλες προμηθεύτριες χώρες. Παρόλα αυτά αντιμετωπίζουν την κατάσταση αυξάνοντας τις εξαγωγές επεξεργασμένων μαρμάρων και διευρύνοντας τη διασπορά των προορισμών. Το Α΄ Τρίμηνο 2022 η Ελλάδα εξήγαγε επεξεργασμένα μάρμαρα αξίας περίπου 35 εκατ. ευρώ σε 84 χώρες, η Ιταλία αξίας 205 εκατ. ευρώ σε 113 και η Τουρκία αξίας 264 εκατ. ευρώ σε 133.
Η διαφοροποίηση της Ελλάδας με την Ιταλία και την Τουρκία εντοπίζεται πρωτίστως στην στρατηγική τόσο των επιχειρήσεων όσο και των φορέων εκπροσώπησής τους (Συνδέσμων/Ενώσεων Επιχειρήσεων), των θεσμικών και υπολοίπων οργανισμών.
Οι Σύνδεσμοι/Ενώσεις της Ιταλίας και της Τουρκίας σε συνεργασία με τους οργανισμούς προώθησης εξωτερικού εμπορίου διοργανώνουν μεγάλες εγχώριες εκθέσεις ενώ συμμετέχουν παγκοσμίως σε εκδηλώσεις και εκθέσεις που σχετίζονται με τον κλάδο. Παράλληλα διοργανώνουν και συμμετέχουν σε εμπορικές αποστολές ενώ οι πρεσβείες τους εργάζονται για την βελτίωση διμερών εμπορικών και οικονομικών σχέσεων. Όλες αυτές οι δράσεις υλοποιούνται με στρατηγικό πλάνο το οποίο προσαρμόζεται στις τάσεις και τις εξελίξεις της αγοράς ενώ στην πλειοψηφία τους χρηματοδοτούνται ή συγχρηματοδοτούνται από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους (Ιταλία).
Στην Ελλάδα οι επιχειρήσεις μαρμάρου επεκτείνονται σε νέες αγορές χωρίς καμία υποστήριξη από τους κρατικούς φορείς και οργανισμούς. Για άλλη μια φορά, όπως με την οικονομική κρίση του 2008, οι επιχειρήσεις προσπαθούν μόνες τους να μετατρέψουν την πανδημία σε ευκαιρία και να θέσουν ένα νέο ορόσημο για τις εξαγωγές μαρμάρου της χώρας μας. Αρκετές επιχειρήσεις έχουν ξεκινήσει να αναζητούν νέες αγορές ενώ παράλληλα ενισχύουν την θέση τους στις ήδη υπάρχουσες. Η άνοδος των εξαγωγών προς τις Η.Π.Α., τις χώρες της Βορείου Αφρικής και της Αραβικής Χερσονήσου επιβεβαιώνουν το άνοιγμα των επιχειρήσεων σε νέες αγορές.
Με γνώμονα την εμπειρία από την συνεργασία μας με τους Συνδέσμους/Ενώσεις της Ιταλίας και της Τουρκίας πιστεύουμε ότι το άνοιγμα των Ελληνικών επιχειρήσεων μαρμάρου σε νέες αγορές προϋποθέτει τη συλλογική προσπάθεια όλων των άμεσα και έμμεσα εμπλεκόμενων. Συγκεκριμένα, η Enterprise Greece πρέπει οπωσδήποτε να συμπεριλάβει το μάρμαρο στα προγράμματα προβολής προϊόντων. Παράλληλα να γίνει μια ενδελεχής παρουσίαση του Ελληνικού κλάδου μαρμάρου στα Γραφεία Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων (ΟΕΥ) των Πρεσβειών της Ελλάδας.
Ωστόσο, για όλα τα παραπάνω απαιτούνται πρωτίστως νομοθετικές παρεμβάσεις και πρωτοβουλίες για την δημιουργία ενός επιχειρηματικού και ρυθμιστικού περιβάλλοντος που θα επιτρέπει στις επιχειρήσεις να αναπτυχθούν ακόμα περισσότερο για να στηρίξουν εν τέλει την τοπική και εθνική οικονομία της χώρας.
Σύμφωνα με μελέτη της ICAP για λογαριασμό του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Μαρμάρου Μακεδονίας-Θράκης (ΣΕΜΜΘ), η συνολική συνεισφορά του κλάδου μαρμάρου στην ελληνική οικονομία αποτιμάται σε 1,27 δισ. ευρώ. Στις επιχειρήσεις εξόρυξης, επεξεργασίας και εμπορίας μαρμάρου, δραστηριοποιούνται περίπου 670 επιχειρήσεις που απασχολούν 6.130 εργαζόμενους ενώ το σύνολο της απασχόλησης από τις πολλαπλασιαστικές επιδράσεις του κλάδου εκτιμάται ότι στους 17.796 εργαζόμενους.
Οι ελληνικές επιχειρήσεις μαρμάρου βρίσκονται σε μειονεκτική θέση σε σύγκριση με τις επιχειρήσεις από άλλες προμηθεύτριες χώρες. Καλούνται να ανταπεξέλθουν στα χρόνια προβλήματα που αντιμετωπίζει ο εξορυκτικός κλάδος και ταυτόχρονα να διατηρήσουν και να ενισχύσουν την θέση τους στο ιδιαίτερα ασταθές και ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον. Η συνεργασία, η συνεχής διαβούλευση με όλους τους αρμόδιους φορείς θα οδηγήσει στην τεκμηριωμένη χάραξη πολιτικής με γνώμονα τη βιώσιμη ανάπτυξη του ορυκτού πλούτου της Ελλάδας.
Η δύσκολη και πρωτοφανής συγκυρία που βιώνουμε σε παγκόσμιο επίπεδο απαιτεί τη συστράτευση όλων αφού βρισκόμαστε προ των πυλών μιας νέας παγκόσμιας οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Η εξωστρέφεια που χαρακτηρίζει τις ελληνικές επιχειρήσεις μαρμάρου δείχνει το δρόμο για τη θωράκιση συνολικά της οικονομίας απέναντι στην κρίση.
