του Γεράσιμου Χ. Χαλιώτη, Δικηγόρου, M.Sc.
Η χώρα μας αποτελεί έναν από τους πλέον δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς για ταξιδιώτες από την Ευρώπη, την Αμερική αλλά και την Ασία.
Η πανδημία που έπληξε και συνεχίζει να πλήττει όλον τον πλανήτη, δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστο τον τουρισμό και την οικονομία της χώρας μας. Με τα μέχρι αυτή την στιγμή δεδομένα, η Ελλάδα τα έχει πάει εξαιρετικά τόσο στην πρόληψη όσο και στην αντιμετώπιση της πανδημίας με χαμηλό αριθμό κρουσμάτων και θανάτων σε σύγκριση με τις περισσότερες από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και γενικότερα.
Τα μέτρα ελήφθησαν εγκαίρως, επιβλήθηκαν, εποπτεύθηκε η τήρησή τους, η πλειοψηφία των πολιτών επέδειξε εξαιρετική αυτοπειθαρχία και μάλλον αποφύγαμε τα χειρότερα. Η χώρα μας, δηλαδή, φαίνεται ως ένας ασφαλής τόπος για εμάς και ένας ασφαλής προορισμός για ταξιδιώτες. Με τα ερωτήματα των μέτρων που θα ισχύουν σε Εθνικό, Ευρωπαϊκό και Διεθνές επίπεδο για την αντιμετώπιση του COVID-19, τη στιγμή μάλιστα που δυστυχώς δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμα ούτε το εμβόλιο ούτε και το φάρμακο να παραμένουν αναπάντητα, θα εξετάσουμε κάποιες βασικές παραμέτρους για τα οργανωμένα ταξίδια (“Package Travels”) όπως αυτές περιέχονται στο σχετικό ενημερωτικό έγγραφο της Γενικής Γραμματείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής[1].
Για τους διοργανωτές: Σύμφωνα με την Οδηγία για τα οργανωμένα ταξίδια[2], ο διοργανωτής ενός οργανωμένου ταξιδιού μπορεί να το ακυρώσει χωρίς ποινή εάν εμποδίζεται στη διεξαγωγή του εξαιτίας αναπόφευκτων και εξαιρετικών περιστάσεων.
Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να ενημερώσει τον ταξιδιώτη χωρίς καθυστέρηση σχετικά με την ακύρωση.
Για τους ταξιδιώτες: Σύμφωνα με την αυτή ως άνω οδηγία, ο ταξιδιώτης μπορεί να ακυρώσει το ταξίδι του χωρίς ποινή εάν αντιμετωπίσει «αναπόφευκτες και εξαιρετικές συνθήκες” οι οποίες θα εμφανιστούν στον τόπο προορισμού ή σε πολύ κοντινό με αυτόν τόπο και επηρεάζει σημαντικά την εκτέλεση του οργανωμένου ταξιδιού ή τη μεταφορά των επιβατών στον προορισμό. Ως εκ περισσού αναφέρεται, ότι ταξιδιώτες ηλικιωμένοι ή με υποκείμενα νοσήματα (γενικότερα όσοι ανήκουν στις αναγνωρισμένες ευπαθείς ομάδες) μπορούν πολύ πιο εύκολα να ακυρώσουν χωρίς ποινή τις κρατήσεις τους επικαλούμενοι την πανδημία και τον αυξημένο από αυτήν κίνδυνο για τη ζωή τους.
Ποιες περιστάσεις, όμως, αναγνωρίζονται ως «αναπόφευκτες και εξαιρετικές»;
Ως τέτοιες αναγνωρίζονται οι περιστάσεις ή τα γεγονότα τις οποίες το μέρος (η πλευρά είτε πρόκειται για το διοργανωτή είτε για τον ταξιδιώτη) που τις επικαλείται δεν μπορούσε να ελέγξει ή να αποφύγει ακόμα και εάν είχαν ληφθεί όλα τα απαραίτητα μέτρα. Είναι αυτονόητο, ότι σημαντική διακινδύνευση της υγείας των ανθρώπων, όπως το ξέσπασμα της πανδημίας του COVID-19 στον τόπο προορισμού του ταξιδιού ή σε πολύ κοντινό με αυτόν τόπο θα πρέπει να ενταχθεί στην παραπάνω κατηγορία.
Το συναφές με την ένταξη στην κατηγορία του αναπόφευκτου και εξαιρετικού γεγονότος κατηγορία, ο βαθμός που το γεγονός αυτό της πανδημίας επηρεάζει ή μπορεί να επηρεάσει κάθε έννομη σχέση και μεταξύ αυτών και την σχετική με το οργανωμένο ταξίδι (“package travel”) αποτελεί πραγματικό γεγονός, το οποίο θα πρέπει να κριθεί κατά περίπτωση.
- Είναι για παράδειγμα πολύ διαφορετικό να έχει γίνει στην συγκεκριμένη περίπτωση η κράτηση από το προηγούμενο καλοκαίρι ή να έχει γίνει τον Ιανουάριο του 2020, όταν δηλαδή ήδη υπήρχε το ζήτημα του COVID-19 ή ακόμα περισσότερο τον Μάρτιο ή και Απρίλιο του 2020, όταν τα μέρη γνώριζαν το γεγονός της πανδημίας.
Είναι απολύτως βέβαιο, ότι τα δικαστήρια σε παγκόσμιο επίπεδο, θα βρεθούν αντιμέτωπα με σωρεία υποθέσεων όπου θα γίνεται επίκληση γεγονότος ανωτέρας βίας “force majeure” (ή «αναπόφευκτού και εξαιρετικού») για την πανδημία που αντιμετωπίζει ο πλανήτης και αυτό μετά από 100 χρόνια όταν είχε αντιμετωπισθεί η πανδημία της γρίπης.
Ο κόσμος, τότε, ήταν πολύ πιο «μικρός» και πολύ πιο δύσκολος για ταξίδια ανθρώπων, ειδήσεων και πληροφοριών και φυσικά δεν υπήρχαν πολιτικές κοινής αντιμετώπισης και συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων κρατών, τουλάχιστον τέτοιες που θα μπορούσαν να βοηθήσουν αποτελεσματικά. Είναι, επίσης, γεγονός ότι τα Δικαστήρια θα κληθούν σε παγκόσμιο επίπεδο να διαδραματίσουν το ρόλο του ισορροπιστή μεταξύ ατομικού συμφέροντος και εθνικών οικονομιών, κρίνοντας -κατά περίπτωση- πότε η πανδημία αποτελεί γεγονός ανωτέρας βίας, εξαιτίας του οποίου δημιουργούνται ή ακυρώνονται δικαιώματα.
Κηφισιά, 30/4/2020
[1] Αναθεωρημένη έκδοση της 19.3.2020, η οποία αντικαθιστά την έκδοση της 5.3.2020
[2] Οδηγία 2015/2302 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τα οργανωμένα ταξίδια και τις συναφείς ταξιδιωτικές ρυθμίσεις
