EE: Ενισχυμένη εποπτεία για τις τράπεζες

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει σήμερα την περαιτέρω ενίσχυση της εποπτείας των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων της ΕΕ, ώστε να αντιμετωπιστούν καλύτερα οι απειλές της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.  

Παρόλο που η ΕΕ έχει αυστηρούς κανόνες στον τομέα αυτόν, πρόσφατες υποθέσεις νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες σε ορισμένες τράπεζες της ΕΕ έχουν προκαλέσει ανησυχίες ότι οι εν λόγω κανόνες δεν τυγχάνουν πάντοτε αποτελεσματικής εποπτείας και επιβολής σε ολόκληρη την ΕΕ. Αυτό όχι μόνο δημιουργεί κινδύνους για την ακεραιότητα και την καλή φήμη του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού τομέα, αλλά μπορεί επίσης να έχει συνέπειες στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα ορισμένων τραπεζών. Συνεπώς, ως μέρος των ευρύτερων προσπαθειών για την ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης και της Ένωσης Κεφαλαιαγορών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει σήμερα την τροποποίηση του κανονισμού για τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (ΕΑΤ), ούτως ώστε να ενισχυθεί ο ρόλος της ΕΑΤ στην εποπτεία του χρηματοπιστωτικού τομέα όσον αφορά την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Η εν λόγω πρόταση αποτελεί μέρος μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για την ενίσχυση του πλαισίου της ΕΕ για την προληπτική εποπτεία και την εποπτεία όσον αφορά την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, την οποία η Επιτροπή εκθέτει σε ανακοίνωση. Τα μέτρα αυτά θα συμβάλουν στην προώθηση της ακεραιότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος της ΕΕ, διασφαλίζοντας χρηματοπιστωτική σταθερότητα και προστασία έναντι της οικονομικής εγκληματικότητας.

Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Βάλντις Ντομπρόβσκις, αρμόδιος για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και την Ένωση Κεφαλαιαγορών, δήλωσε: «Η Τραπεζική Ένωση της Ευρώπης πρέπει να οικοδομηθεί με βάση τα υψηλότερα πρότυπα ακεραιότητας. Η εποπτεία στον τομέα της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες στην ΕΕ έχει ανησυχητικά συχνά αποδειχθεί ανεπαρκής. Σήμερα παρέχουμε στην Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών τη δυνατότητα να διασφαλίζει ότι οι διάφορες επιμέρους εποπτικές αρχές συνεργάζονται και ανταλλάσσουν πληροφορίες και ότι οι κανόνες για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες εφαρμόζονται αποτελεσματικά σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Η ΕΑΤ θα έχει επίσης το δικαίωμα να ζητά να διερευνηθούν εικαζόμενες παραβιάσεις των κανόνων και θα καταστεί ο Ευρωπαίος συνομιλητής στον οποίο θα μπορούν να απευθυνθούν οι διεθνείς εταίροι μας για τη συνεργασία μας σε ζητήματα που σχετίζονται με την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες στον χρηματοπιστωτικό τομέα.» 

Η επίτροπος Δικαιοσύνης, Καταναλωτών και Ισότητας των Φύλων, κ. Βιέρα Γιούροβα, δήλωσε: «Η Ευρώπη έχει τους ισχυρότερους κανόνες κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες σε ολόκληρο τον κόσμο. Ωστόσο, πρόσφατες υποθέσεις στον τραπεζικό τομέα έδειξαν ότι η εποπτεία και η επιβολή τους δεν ακολουθούν πάντοτε τα ίδια υψηλά πρότυπα σε ολόκληρη την ΕΕ. Το σύστημά μας είναι τόσο ισχυρό όσο ο πιο αδύναμος κρίκος μας. Σε καιρούς που τα χρήματα διακινούνται διασυνοριακά με ένα κλικ, πρέπει να διασφαλίσουμε μια προδραστική και ταχεία εποπτεία. Οι σημερινές αλλαγές θα διασφαλίσουν ότι οι κανόνες εφαρμόζονται ομοιόμορφα σε ολόκληρη την ΕΕ.» 

Ενίσχυση του ρόλου της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών  

Η Επιτροπή προτείνει να συγκεντρωθούν οι εξουσίες που αφορούν την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες στον χρηματοπιστωτικό τομέα εντός της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών και να ενισχυθεί η εντολή της, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι κίνδυνοι νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες υπόκεινται σε αποτελεσματική και συνεπή εποπτεία από όλες τις αρμόδιες αρχές και ότι οι αρμόδιες αρχές συνεργάζονται και ανταλλάσσουν πληροφορίες.

Ο τροποποιημένος κανονισμός θα:

• διασφαλίζει ότι οι παραβιάσεις των κανόνων για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες θα διερευνώνται με συνέπεια: η ΕΑΤ θα μπορεί να ζητά από τις εθνικές εποπτικές αρχές του τομέα της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες να διερευνήσουν πιθανές ουσιώδεις παραβιάσεις, καθώς και να εξετάσουν το ενδεχόμενο λήψης στοχευμένων μέτρων — π.χ. επιβολής κυρώσεων·
• ορίζει ότι οι εθνικές εποπτικές αρχές του τομέα της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες συμμορφώνονται προς τους κανόνες της ΕΕ και συνεργάζονται δεόντως με τις αρχές προληπτικής εποπτείας.Οι υφιστάμενες εξουσίες της ΕΑΤ θα ενισχυθούν έτσι ώστε, ως έσχατη λύση, σε περίπτωση που οι εθνικές αρχές δεν ενεργούν, η ΕΑΤ να είναι σε θέση να απευθύνει αποφάσεις απευθείας σε μεμονωμένους φορείς του χρηματοπιστωτικού τομέα·
• ενισχύσει την ποιότητα της εποπτείας μέσω κοινών προτύπων, περιοδικών επανεξετάσεων των εθνικών εποπτικών αρχών και εκτιμήσεων κινδύνου·
• καθιστά δυνατή τη συλλογή πληροφοριών σχετικά με τους κινδύνους και τις τάσεις στον τομέα της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και θα προωθεί την ανταλλαγή των πληροφοριών αυτών μεταξύ των εθνικών εποπτικών αρχών (οι λεγόμενοι κόμβοι δεδομένων)·
• διευκολύνει τη συνεργασία με τρίτες χώρες σε διασυνοριακές υποθέσεις·
• θεσπίσει μια νέα μόνιμη επιτροπή, στο πλαίσιο της οποίας θα συνέρχονται οι εθνικές εποπτικές αρχές του τομέα της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

Πλήρης αξιοποίηση των υφιστάμενων εποπτικών εργαλείων 

Η Επιτροπή παρουσιάζει επίσης μια στρατηγική για τη βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών και της συνεργασίας μεταξύ των εποπτικών αρχών του τομέα της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και των αρχών προληπτικής εποπτείας. Καλεί τις ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές, και ιδίως την ΕΑΤ, να εκδώσουν κατευθύνσεις για την υποστήριξη των αρχών προληπτικής εποπτείας στην ενσωμάτωση των πτυχών της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες στα διάφορα εργαλεία τους, και για τη διασφάλιση εποπτικής σύγκλισης.

Η Επιτροπή καλεί επίσης την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να συνάψει με τις εποπτικές αρχές του τομέα της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες πολυμερές μνημόνιο συνεννόησης για την ανταλλαγή πληροφοριών από τις 10 Ιανουαρίου 2019 — όπως απαιτεί η πέμπτη οδηγία για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

Επόμενα βήματα 

Η σημερινή πρόταση για την ενίσχυση του ρόλου της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών θα συζητηθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Οι εν λόγω στοχευμένες τροποποιήσεις θα ενσωματωθούν στις εν εξελίξει συζητήσεις σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής για επανεξέταση των Ευρωπαϊκών Εποπτικών Αρχών (ΕΕΑ), την οποία εξέδωσε η Επιτροπή τον Σεπτέμβριο του 2017, με σκοπό να ενισχύσει την ικανότητα των ΕΕΑ να εξασφαλίζουν συγκλίνουσα και αποτελεσματική χρηματοπιστωτική εποπτεία. Η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να καταλήξουν σύντομα σε συμφωνία επί των προτάσεων αυτών. 

Ιστορικό 

Η καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας αποτελεί προτεραιότητα για την Επιτροπή Γιούνκερ και αναπόσπαστο μέρος του θεματολογίου για τη μείωση των κινδύνων στο πλαίσιο της Τραπεζικής Ένωσης και της Ένωσης Κεφαλαιαγορών. Η έκδοση της τέταρτης —σε ισχύ από τον Ιούνιο του 2017— και της πέμπτης οδηγίας για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες —τέθηκε σε ισχύ στις 9 Ιουλίου 2018 και πρέπει να μεταφερθεί στα εθνικά δίκαια μέχρι τον Ιανουάριο του 2020— έχει ενισχύσει σημαντικά το κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της θέσπισης κανόνων για τη συνεργασία μεταξύ των εποπτικών αρχών του τομέα της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και των αρχών προληπτικής εποπτείας. Η Επιτροπή παρακολουθεί στενά την ορθή εφαρμογή της 4ης οδηγίας για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, μεταξύ άλλων, και μέσω διαδικασιών επί παραβάσει, όπου χρειάζεται.

Παρά το εν λόγω ενισχυμένο νομοθετικό πλαίσιο, ορισμένες πρόσφατες υποθέσεις νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες σε ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν προκαλέσει ανησυχίες σχετικά με την αρμονία μεταξύ των κανόνων για την προληπτική εποπτεία των χρηματοπιστωτικών οργανισμών και των κανόνων για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες στους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς.

Οι ανησυχίες αυτές εκφράστηκαν και από το Συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών, πιο πρόσφατα από τον πρόεδρο της Ευρωομάδας κ. Σεντένο, στην επιστολή του της 25ης Ιουνίου 2018 προς τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κ. Τουσκ. Η γαλλογερμανική δήλωση του Meseberg και ο χάρτης πορείας που εκδόθηκε στις 19 Ιουνίου 2018 τονίζουν επίσης το εν λόγω θέμα.

Τον Μάιο του 2018 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συγκρότησε ομάδα εργασίας με τη συμμετοχή των Ευρωπαϊκών Εποπτικών Αρχών, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της προεδρίας της επιτροπής για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, η οποία θα εξετάσει πιθανά μέτρα για να εξασφαλιστεί απρόσκοπτη συνεργασία μεταξύ των εποπτικών αρχών του τομέα της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και των αρχών προληπτικής εποπτείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.