Του Γιάννη Λεοντάρη
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε δύο νομοθετικές πράξεις που θα αλλάξουν το ψηφιακό τοπίο της ΕΕ.
Οι δυο νομοθεσίες ορόσημο, οι οποίες εγκρίθηκαν στις 5 Ιουλίου, αποσκοπούν στη διαμόρφωση ενός ασφαλέστερου, δικαιότερου και πιο ανοικτού ψηφιακού περιβάλλοντος.
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, οι ψηφιακές πλατφόρμες όπως η Amazon, η Google και το Facebook έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας μας.
Τα πλεονεκτήματα που προσφέρουν είναι προφανή αλλά η κυρίαρχη θέση που κατέχουν ορισμένες από αυτές τις πλατφόρμες τους παρέχει συντριπτικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην αγορά, ασκώντας αθέμιτη επιρροή στη δημοκρατία, στα θεμελιώδη δικαιώματα, στην κοινωνία και στην οικονομία.
Συχνά καθορίζουν τις μελλοντικές καινοτομίες, τις επιλογές των καταναλωτών και λειτουργούν ως «πυλωροί» μεταξύ επιχειρήσεων και χρηστών του διαδικτύου.
Για την αντιμετώπιση αυτής της ανισορροπίας, η ΕΕ επιθυμεί να αναβαθμίσει τους υπάρχοντες κανόνες για τις ψηφιακές υπηρεσίες θεσπίζοντας το νόμο για τις Ψηφιακές Αγορές και το νόμο για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες.
Πράξη για τις Ψηφιακές Αγορές: επιβλέποντας τις πρακτικές των μεγάλων τεχνολογικών κολοσσών
Σκοπός της νομοθεσίας είναι να εξασφαλίσει ίδιους όρους ανταγωνισμού για όλες τις ψηφιακές εταιρείες, ανεξαρτήτως μεγέθους. Ο νόμος για τις ψηφιακές αγορές θα θέσει ξεκάθαρους κανόνες για τις μεγάλες πλατφόρμες με σκοπό να αποτραπούν οι αθέμιτες πρακτικές προς επιχειρήσεις και καταναλωτές, όπως η αποτροπή απεγκατάστασης προεγκαταστημένων προγραμμάτων και εφαρμογών από τους χρήστες.
Η διαλειτουργικότητα μεταξύ υπηρεσιών ανταλλαγής μηνυμάτων θα βελτιωθεί – οι χρήστες μικρών και μεγάλων πλατφορμών θα έχουν τη δυνατότητα να ανταλλάζουν μηνύματα ή να κάνουν βιντεοκλήσεις ακόμα κι όταν χρησιμοποιούν διαφορετικές εφαρμογές.
Οι κανόνες στοχεύουν να ενισχύσουν την καινοτομία, την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα, βοηθώντας τις μικρότερες και νεοφυείς επιχειρήσεις να ανταγωνιστούν τους μεγαλύτερους παίκτες της αγοράς.
Ο νόμος για τις Ψηφιακές Αγορές θα θέσει, επίσης, τα κριτήρια για τον προσδιορισμό των μεγάλων διαδικτυακών πλατφορμών ως «πυλωρών» και θα δώσει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τη δυνατότητα να διεξάγει έρευνες αγοράς, επιτρέποντας την αναθεώρηση των υποχρεώσεων των πλατφορμών όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο καθώς και την επιβολή κυρώσεων για τυχόν καταχρηστική συμπεριφορά.
Πράξη για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες: ασφαλής ψηφιακός χώρος
Ο νόμος για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες επικεντρώνεται στη δημιουργία ενός ασφαλέστερου ψηφιακού χώρου για τους χρήστες και τις εταιρείες μέσω της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων στο διαδίκτυο.
Η νομοθετική πράξη στοχεύει, μεταξύ άλλων, στην αντιμετώπιση του εμπορίου και της ανταλλαγής παράνομων αγαθών, υπηρεσιών και ψηφιακού περιεχομένου και των συστημάτων αλγοριθμικών συναλλαγών που ενισχύουν τη διάδοση ψευδών ειδήσεων.
Ο νόμος για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες θα δώσει περισσότερο έλεγχο στους χρήστες επί του διαδικτυακού περιεχομένου: οι χρήστες θα ενημερώνονται για τους λόγους για τους οποίους τους προτείνεται το συγκεκριμένο περιεχόμενο και θα έχουν τη δυνατότητα να αρνηθούν την κατάρτιση προφίλ.
Η στοχευμένη διαφήμιση προς ανηλίκους θα απαγορεύεται, το ίδιο και η χρήση ευαίσθητων δεδομένων, όπως ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η θρησκεία ή η εθνικότητα.
Οι νέοι κανόνες θα συμβάλουν στην προστασία των χρηστών από επιβλαβές και παράνομο περιεχόμενο.
Ο νόμος για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες θα διασφαλίσει τη ταχύτερη απομάκρυνση παράνομου περιεχομένου και θα συμβάλει στην εξάλειψη επιβλαβούς περιεχομένου (όπως η διασπορά ψευδών ειδήσεων με πολιτικό περιεχόμενο), θεσπίζοντας καλύτερους κανόνες για την προστασία της ελευθερίας του λόγου.
Ο νόμος θα περιλαμβάνει επίσης κανόνες σχετικά με τα προϊόντα που πωλούνται διαδικτυακά ώστε να διασφαλίζεται η τήρηση των προτύπων ασφαλείας που έχει θέσει η ΕΕ.
Οι χρήστες θα γνωρίζουν τους προμηθευτές των προϊόντων που αγοράζουν μέσω διαδικτύου.
Τα επόμενα βήματα
Το DSA ( Νόμος για ψηφιακές υπηρεσίες) τέθηκε σε ισχύ στις 16 Νοεμβρίου 2022 και ισχύει άμεσα σε ολόκληρη την ΕΕ έως τις 17 Φεβρουαρίου 2024. Ωστόσο, πολύ μεγάλες πλατφόρμες και πολύ μεγάλες ηλεκτρονικές μηχανές αναζήτησης θα πρέπει να συμμορφωθούν με τις υποχρεώσεις τους βάσει του DSA νωρίτερα – το πολύ τέσσερις μήνες μετά την τους όρισε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Επιτροπή όρισε το πρώτο σύνολο πολύ μεγάλων πλατφορμών στις 25 Απριλίου 2023.
Το DMA (Πράξη για ψηφιακές αγορές) τέθηκε σε ισχύ την 1η Νοεμβρίου 2022 και οι κανόνες του άρχισαν να ισχύουν στις 2 Μαΐου 2023. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όρισε τις εταιρείες «πυλωρούς» πριν λίγες ημέρες, και αυτές θα έχουν το πολύ έξι μήνες για να συμμορφωθούν με τις νέες υποχρεώσεις βάσει του DMA, δηλάδή μέχρι τον Μάρτιο του 2024.
