Έρευνα: Ο δείκτης οικονομικού κλίματος μεταξύ των CEOs στο 3ο τρίμηνο

Η έρευνα για την κατάρτιση του δείκτη πραγματοποιείται από την Εταιρεία Ανώτατων Στελεχών Επιχειρήσεων (ΕΑΣΕ), φορέα που εκφράζει και εκπροσωπεί το ανώτατο επαγγελματικό μάνατζμεντ στην Ελλάδα, με μέλη ανώτατα στελέχη των σημαντικότερων εταιρειών της χώρας, σε συνεργασία με την ICAP CRIF, ως τον μεγαλύτερο όμιλο παροχής υπηρεσιών προς επιχειρήσεις. Η έρευνα διεξάγεται κάθε τρίμηνο στα κορυφαία διευθυντικά στελέχη των μεγαλύτερων ελληνικών επιχειρήσεων με σκοπό την καταγραφή των εκτιμήσεων τους για την τρέχουσα οικονομική κατάσταση και τις προβλέψεις τους για το εγγύς μέλλον.     

Μεθοδολογία

Η έρευνα διεξάγεται στους CEO (Διευθύνοντες Συμβούλους, Προέδρους, Γενικούς Διευθυντές) των 2.080 μεγαλύτερων ελληνικών επιχειρήσεων. Στον πληθυσμό αυτό προστίθενται τα μέλη της ΕΑΣΕ, έτσι ο πληθυσμός ανέρχεται σε 2.540. Το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει 12 ερωτήσεις, η συμπλήρωση και καταχώρηση του οποίου γίνεται ηλεκτρονικά μέσω ειδικής online survey πλατφόρμας.  Οι 10 βασικές ερωτήσεις αφορούν την τρέχουσα κατάσταση της οικονομίας και τις μελλοντικές προσδοκίες, ενώ στους CEO απευθύνονται 2 επιπλέον ερωτήσεις που αφορούν σημαντικά θέματα γενικότερου οικονομικού ενδιαφέροντος κατά την περίοδο διεξαγωγής της έρευνας. Από το σύνολο των απαντήσεων στις 10 βασικές ερωτήσεις κατασκευάζεται ο γενικός δείκτης (ΕΑΣΕ/ICAP CRIF-CEO General Index). Από τις απαντήσεις που αφορούν μόνο στην τρέχουσα οικονομική κατάσταση κατασκευάζεται ο δείκτης τρέχουσας οικονομικής κατάστασης (ΕΑΣΕ/ICAP CRIF-CEO Current status Index), ενώ από τις απαντήσεις που σχετίζονται με τις μελλοντικές εκτιμήσεις κατασκευάζεται ο δείκτης προσδοκιών (ΕΑΣΕ/ICAP CRIF-CEO Expectation Index). Η μετατροπή των απαντήσεων σε δείκτη και στη συνέχεια σε χρονολογική σειρά πραγματοποιήθηκε με την χρήση της μεθόδου net-balances (διαφορές θετικών-αρνητικών απαντήσεων). Όλοι οι δείκτες είναι τριμηνιαίοι με βάση το 4⁰ τρίμηνο του 2008 που πραγματοποιήθηκε η πρώτη έρευνα. Η παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας περιλαμβάνει επιπλέον την ποσοστιαία κατανομή των απαντήσεων ανά ερώτηση, ενώ γίνεται ανάλυση των απαντήσεων ανάλογα με το μέγεθος των επιχειρήσεων οι οποίες διακρίθηκαν σε τρία στρώματα με κριτήριο την απασχόληση (Μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις με απασχόληση που δεν υπερβαίνει τα 100 άτομα, μεγάλες επιχειρήσεις με 101-300 εργαζόμενους και πολύ μεγάλες επιχειρήσεις με 301 απασχολούμενους και άνω) και ανάλογα με τον τομέα δραστηριοποίησης όπου οι επιχειρήσεις διακρίθηκαν σε τρία στρώματα (αγροτικά προϊόντα-βιομηχανία-ενέργεια-κατασκευές, εμπόριο, υπηρεσίες). Το δείγμα ενημερώνεται σε κάθε έρευνα κατά ένα μικρό ποσοστό, ώστε να παρακολουθεί τις εξελίξεις των οικονομικών μεγεθών των επιχειρήσεων καθώς και τις μετακινήσεις των ανώτατων στελεχών. 

Οι τρέχουσες διεθνείς οικονομικές εξελίξεις και η κατάσταση στην Ελλάδα

Σύμφωνα με τις πρόσφατες εκτιμήσεις της Eurostat κατά το 2^ο τρίμηνο του 2022 το ΑΕΠ των 19 χωρών της ευρωζώνης αυξήθηκε κατά 0,8% έναντι του προηγούμενου τριμήνου και των 27 χωρών μελών της Ε.Ε κατά 0,7%. Σε σύγκριση με το 2^ο τρίμηνο του 2021 ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ σημείωσε άνοδο κατά 4,1% στην ευρωζώνη και 4,2% στην ΕΕ(27). Στις ΗΠΑ ο ρυθμός ανάπτυξης το δεύτερο τρίμηνο του 2022 (έναντι του 2^ου τριμήνου 2021) διαμορφώθηκε σε +1,7%. Η υψηλότερη αύξηση έναντι του αντίστοιχου τριμήνου του προηγούμενου έτους καταγράφηκε στην Ιρλανδία (10,8%), και ακολούθησαν Μάλτα (8,9%), Σλοβενία (8,3%), Κροατία (7,8%), Πορτογαλία (7,1%),  Ουγγαρία (6,5%), Ισπανία (6,3%), Αυστρία (6,2%), Κύπρος (6,1%), Ρουμανία και Ολλανδία (5,3%), Πολωνία και Ιταλία (4,7%), Γαλλία (4,2%), Σουηδία (4,1%), Βουλγαρία (4,0%), Τσεχία (3,7%), Δανία (3,6%), Βέλγιο (3,3%), Φινλανδία (3,0%), Λετονία (2,9%), Λιθουανία (2,6%), Γερμανία και Σλοβακία (1,7%), και Εσθονία (0,3%). Για την Ελλάδα η ανάπτυξη διαμορφώθηκε σε 7,7% ενώ για το σύνολο του 2022 σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η ετήσια ανάπτυξη στην Ελλάδα εκτιμάται σε +4,0%. 

Ο δείκτης οικονομικού κλίματος (ESI) για την ευρωζώνη μειώθηκε σε 93,7 τον Σεπτέμβριο του 2022 έναντι 103,3 τον Ιούνιο. 

ΕΑΣΕ/ICAP CRIF-CEO General Index

 Ο δείκτης οικονομικού κλίματος τον Σεπτέμβριο του 2022.

Το τρίτο τρίμηνο του 2022 ο γενικός δείκτης οικονομικού κλίματος (ΕΑΣΕ/ICAP CRIF-CEO General Index) σημείωσε οριακή άνοδο  στις 137 μονάδες. Η στασιμότητα του δείκτη αποτυπώνει την αβεβαιότητα στην παγκόσμια ενεργειακή αγορά, την συνέχιση των πολεμικών επιχειρήσεων στην Ουκρανία χωρίς ορατή προοπτική τερματισμού, την αύξηση του πληθωρισμού και των πληθωριστικών προσδοκιών.

Η ανάλυση των αποτελεσμάτων ανά κατηγορία μεγέθους δείχνει μικρή άνοδο του δείκτη στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, οριακή άνοδο στις μεγάλες, ενώ αντίθετα σημειώθηκε μικρή πτώση στις πολύ μεγάλες επιχειρήσεις.

ΕΑΣΕ/ICAP CRIF-CEO Confidence Index ανά μέγεθος επιχείρησης με κριτήριο την απασχόληση
Μικρές και μεσαίες	Μεγάλες	Πολύ μεγάλες

Ο δείκτης τρέχουσας οικονομικής κατάστασης (ΕΑΣΕ-CEO Current status Index) παρουσίασε μικρή άνοδο στις 139 μονάδες, ενώ ο δείκτης προσδοκιών (ΕΑΣΕ-CEO Expectation Index) σημείωσε νέα πτώση στις 135 μονάδες. 

ΕΑΣΕ/ICAP CRIF-CEO Current status Index	ΕΑΣΕ/ICAP CRIF-CEO Expectation Index

Τα αναλυτικά αποτελέσματα της έρευνας Σεπτεμβρίου 2022

Ο δείκτης τρέχουσας οικονομικής κατάστασης της χώρας παρουσίασε άνοδο στις 181 μονάδες. Το ποσοστό των CEOs που δηλώνουν ότι βελτιώθηκε η τρέχουσα οικονομική κατάσταση της χώρας συγκρινόμενη με 1 έτος πριν, αυξήθηκε σε 32% έναντι 26% το προηγούμενο τρίμηνο. Παράλληλα το ποσοστό των CEOs που δηλώνει ότι επιδεινώθηκε η τρέχουσα οικονομική κατάσταση της χώρας μειώθηκε σε 42% έναντι 56% το προηγούμενο τρίμηνο.

Η τρέχουσα οικονομική κατάσταση της χώρας συγκρινόμενη με 1 έτος πριν
Απαντήσεις (ποσοστά %)	Δείκτης

Ο δείκτης πρόβλεψης της οικονομικής κατάστασης της χώρας ένα έτος μετά παρουσίασε άνοδο στις 141 μονάδες έναντι 134 μονάδων το προηγούμενο τρίμηνο. Το ποσοστό των CEOs που εκτιμά ότι η οικονομική κατάσταση της χώρας θα είναι καλύτερη στο επόμενο έτος αυξήθηκε σε 17% (ποσοστό που αυξάνεται σε 22% για τους CEOs των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών), έναντι 15% το προηγούμενο τρίμηνο.  

Η εκτίμηση για την οικονομική κατάσταση της χώρας 1 έτος μετά
Απαντήσεις (ποσοστά %)	Δείκτης

Ο δείκτης της τρέχουσας οικονομικής κατάστασης του κλάδου στον οποίο δραστηριοποιούνται οι επιχειρήσεις σημείωσε αύξηση στις 170 μονάδες έναντι 155 το προηγούμενο τρίμηνο. Το ποσοστό των CEOs που δηλώνουν ότι η τρέχουσα κατάσταση του κλάδου τους είναι καλύτερη σε σχέση με 1 έτος πριν βελτιώθηκε σε 33% έναντι 29% το προηγούμενο τρίμηνο, ποσοστό που αυξάνεται σε 46% για τους CEOs των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών.

Η τρέχουσα οικονομική κατάσταση του κλάδου δραστηριοποίησης σε σχέση με 1 έτος πριν
Απαντήσεις (ποσοστά %)	Δείκτης

Ο δείκτης προσδοκιών για την οικονομική κατάσταση του κλάδου δραστηριοποίησης παρουσίασε οριακή πτώση στις 145 μονάδες έναντι 146 το προηγούμενο τρίμηνο. Το ποσοστό των CEOs που θεωρούν ότι σε ένα χρόνο οι κλάδοι που δραστηριοποιούνται θα είναι σε καλύτερη οικονομική κατάσταση σε σχέση με την τωρινή μειώθηκε σε 23% έναντι 25% το προηγούμενο τρίμηνο, ενώ το ποσοστό αυτό διαμορφώθηκε σε 32% για τους CEOs των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών. 

Η εκτίμηση για την οικονομική κατάσταση του κλάδου δραστηριοποίησης 1 έτος μετά
Απαντήσεις (ποσοστά %)	Δείκτης

Ο δείκτης τρέχουσας οικονομικής κατάστασης των εταιρειών σημείωσε μικρή άνοδο στις 114 μονάδες έναντι 111 μονάδων το προηγούμενο τρίμηνο. Το ποσοστό των CEOs που δηλώνουν ότι η τρέχουσα οικονομική κατάσταση των εταιρειών τους έχει βελτιωθεί σε σχέση με ένα έτος πριν αυξήθηκε σε 49% έναντι 45% το προηγούμενο τρίμηνο, ποσοστό που διαμορφώθηκε σε 59% για τους CEOs των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών.

Η τρέχουσα οικονομική κατάσταση της εταιρείας συγκρινόμενη με 1 έτος πριν
Απαντήσεις (ποσοστά %)	Δείκτης

Ο δείκτης προσδοκιών των CEOs για την οικονομική κατάσταση της εταιρείας τους το επόμενο έτος μειώθηκε στις 118 μονάδες έναντι 123 μονάδων το προηγούμενο τρίμηνο. Το ποσοστό των CEOs που αναμένει βελτίωση στο επόμενο έτος ανήλθε σε 40%, ποσοστό που είναι αυξημένο σε 54% για τους CEOs των βιομηχανικών επιχειρήσεων.

Η εκτίμηση για την οικονομική κατάσταση της εταιρείας 1 έτος μετά
Απαντήσεις (ποσοστά %)	Δείκτης

Ο δείκτης τρεχουσών δαπανών για επενδύσεις παγίου κεφαλαίου σημείωση μικρή πτώση στις 120 μονάδες έναντι 124 το προηγούμενο τρίμηνο. Το ποσοστό των CEOs που δηλώνουν ότι η τρέχουσα επενδυτική δαπάνη των επιχειρήσεων που διοικούν είναι υψηλότερη σε σχέση με το προηγούμενο έτος ανήλθε σε 30% έναντι 27% το προηγούμενο τρίμηνο, ενώ για τους CEOs των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών αυξάνεται σε 43%.

Η τρέχουσα δαπάνη για επενδύσεις παγίου κεφαλαίου της εταιρείας σε σχέση με 1 έτος πριν
Απαντήσεις (ποσοστά %)	Δείκτης

Ο δείκτης επενδυτικών προσδοκιών παρουσίασε και αυτός πτώση στις 127 μονάδες έναντι 139 μονάδων το προηγούμενο τρίμηνο. Το ποσοστό των CEOs που δηλώνουν ότι οι επενδυτική δαπάνη στις επιχειρήσεις τους θα είναι υψηλότερη κατά τον επόμενο χρόνο, μειώθηκε σε 28% έναντι 31% το προηγούμενο τρίμηνο, μερίδιο που αυξάνεται σε 37% για τους CEOs των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών.

Η εκτίμηση για την δαπάνη επενδύσεων παγίου κεφαλαίου της εταιρείας 1 έτος μετά
Απαντήσεις (ποσοστά %)	Δείκτης

Ο δείκτης τρέχουσας απασχόλησης μειώθηκε στις 113 μονάδες έναντι 122 το προηγούμενο τρίμηνο. Το ποσοστό των CEOs που δηλώνουν ότι ο αριθμός των εργαζομένων στις επιχειρήσεις που διοικούν είναι μεγαλύτερος σε σύγκριση με ένα έτος πριν μειώθηκε σε 42% έναντι 49% το προηγούμενο τρίμηνο, ποσοστό το οποίο είναι αυξημένο σε 50% για τους CEOs των πολύ μεγάλων επιχειρήσεων. 

Ο αριθμός εργαζομένων της εταιρείας συγκρινόμενος με 1 έτος πριν
Απαντήσεις (ποσοστά %)	Δείκτης

Ο δείκτης προσδοκιών απασχόλησης παρουσίασε στασιμότητα στις 146 μονάδες. Το μερίδιο των CEOs που δηλώνουν ότι η απασχόληση στις εταιρείες που διοικούν θα είναι αυξημένη 1 έτος μετά μειώθηκε οριακά  σε 39% έναντι 40% το προηγούμενο τρίμηνο. Οι επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών διαφοροποιούνται έναντι των υπολοίπων αφού οι CEOs που τις διοικούν δήλωσαν σε υψηλότερο ποσοστό 44% ότι η απασχόληση των εταιρειών τους θα είναι αυξημένη 1 έτος μετά.

Ο αριθμός εργαζομένων της εταιρείας 1 έτος μετά
Απαντήσεις (ποσοστά %)	Δείκτης

Πώς πιστεύετε ότι θα επηρεάσει τις επιχειρήσεις η αύξηση του βασικού επιτοκίου από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα;

Εκτός των βασικών ερωτήσεων που υποβάλλονται κάθε τρίμηνο στους CEOs, ζητήθηκε επιπλέον η γνώμη τους για την επίδραση στις επιχειρήσεις της αύξησης του βασικού επιτοκίου από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.   

Το 13% των CEOs δήλωσαν ότι θα υπάρξει μικρή αρνητική επίπτωση, το 47% μέτρια αρνητική επίδραση, ενώ το 40% δήλωσε ότι η αρνητική επίπτωση θα είναι υψηλή, ποσοστό που αυξάνεται σε 50% για τους CEOs των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών. 

Πιστεύετε ότι το ενεργειακό κόστος θα είναι το κυρίαρχο οικονομικό ζήτημα και για το επόμενο έτος;

 Από τους CEOs ζητήθηκε επιπλέον να εκτιμήσουν αν το ενεργειακό κόστος θα είναι το κυρίαρχο οικονομικό ζήτημα και για το επόμενο έτος. Η συντριπτική πλειοψηφία των CEOs απαντάει θετικά στην ερώτηση και συμφωνεί ότι πράγματι το ενεργειακό κόστος θα είναι το κυρίαρχο θέμα και στο επόμενο έτος.  

Θεωρείτε ότι η επιβολή πλαφόν στην χονδρική τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας ως μέτρο πολιτικής που προτείνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αποτελεσματικό;

Το 70% των CEOs θεωρούν ότι η επιβολή πλαφόν στην χονδρική τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας ως μέτρο πολιτικής που προτείνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα είναι κατά ένα μέρος αποτελεσματικό. Αντίθετα το 18% των CEOs συμφωνούν για την πλήρη αποτελεσματικότητα του ως μέτρο, ποσοστό που αυξάνεται σε 25% για τους CEOs των βιομηχανικών επιχειρήσεων. Παράλληλα το 12% των CEOs διαφωνούν για την αποτελεσματικότητα του.