Η Kaspersky, τιμώντας τη δεύτερη επέτειο της ίδρυσης του Coalition Against Stalkerware, ανέθεσε μια παγκόσμια έρευνα στην οποία συμμετείχαν πάνω από 21.000 άτομα από 21 χώρες σχετικά με τη στάση τους απέναντι στην ιδιωτικότητα και το stalking της ψηφιακής δραστηριότητας στο πλαίσιο στενών σχέσεων. Ως Stalkerware ορίζεται το λογισμικό εκείνο που παρέχει τη δυνατότητα σε έναν δράστη να παρακολουθεί ψηφιακά την ιδιωτική ζωή ενός άλλου ατόμου μέσω μιας κινητής συσκευής χωρίς τη συγκατάθεση του θύματος.
Ενώ η πλειονότητα των ερωτηθέντων (70%) δεν πιστεύει ότι είναι αποδεκτό να παρακολουθούν τον σύντροφό τους χωρίς συγκατάθεση, ένα σημαντικό ποσοστό (30%) δεν βλέπει κανένα πρόβλημα και το βρίσκει αποδεκτό υπό ορισμένες συνθήκες. Από εκείνους που πιστεύουν ότι ορισμένοι λόγοι δικαιολογούν τη μυστική παρακολούθηση, σχεδόν τα δύο τρίτα (64%) θα το έκαναν αν πίστευαν ότι ο σύντροφός τους ήταν άπιστος, εάν σχετιζόταν με την ασφάλειά τους (63%) ή αν πίστευαν ότι εμπλέκεται σε εγκληματική δραστηριότητα (50%). Εξετάζοντας τις γεωγραφικές διαφορές, είναι αξιοσημείωτο ότι το υψηλότερο επίπεδο συμφωνίας για την παρακολούθηση γενικά προέρχεται από ερωτηθέντες στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού (24%), ενώ στην Ευρώπη (10%) και την Αμερική (8%) είναι λιγότεροι οι άνθρωποι που το βρίσκουν αποδεκτό.
Πέρα από αυτό, η έκθεση της Kaspersky “Digital Stalking in Relationships“, που πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά από τη Sapio Research τον Σεπτέμβριο του 2021, δείχνει ότι το 15% των ερωτηθέντων σε όλον τον κόσμο κλήθηκαν από το ταίρι τους να εγκαταστήσουν μια εφαρμογή παρακολούθησης. Δυστυχώς, το 34% όσων υποδεικνύουν αυτήν την απάντηση έχουν ήδη βιώσει κακοποίηση από οικείο πρόσωπο.
Οι ειδικοί που συνεργάστηκαν για τη διεξαγωγή της συγκεκριμένης έρευνας έχουν εξειδικευτεί στο ζήτημα της ενδοοικογενειακής βίας, ενώ προέρχονται από άλλες οργανώσεις μέλη του Coalition Against Stalkerware: Ο εθνικός οργανισμός-ομπρέλα της Αυστραλίας για τις υπηρεσίες αντιμετώπισης ενδοοικογενειακής βίας Wesnet, η οργάνωση για τα δικαιώματα των γυναικών Centre Hubertine Auclert στη Γαλλία, το Εθνικό Δίκτυο για το τέλος της ενδοοικογενειακής βίας (NNEDV) στις ΗΠΑ, το φιλανθρωπικό ίδρυμα υποστήριξης θυμάτων στο Ηνωμένο Βασίλειο Refuge και το WWP EN, η ευρωπαϊκή ένωση-ομπρέλα για τα προγράμματα διαχείρισης δραστών.
«Είναι επικίνδυνο να δικαιολογείται η άσκηση οποιουδήποτε είδους ελέγχου σε έναν σύντροφο λόγω της ύπαρξης υποψιών. Οι προληπτικές εκστρατείες που αντιμετωπίζουν τα ζητήματα του καταναγκαστικού ελέγχου, της ζήλιας και της απιστίας θα ήταν ένα πολύτιμο εργαλείο ενάντια σε αυτές τις συμπεριφορές», εξηγεί η Berta Vall Castelló, Διευθύντρια Έρευνας και Ανάπτυξης για το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχείρισης Δραστών Οικογενειακή Βίας (WWP EN).
Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η διαδικτυακή παρακολούθηση μπορεί να είναι ένας άλλος τρόπος άσκησης καταναγκαστικού ελέγχου εντός στενών σχέσεων. Δεδομένου ότι το stalkerware είναι εμπορικά διαθέσιμο λογισμικό που βρίσκεται κρυμμένο σε μια συσκευή και παρέχει πρόσβαση σε μια σειρά προσωπικών δεδομένων, όπως η τοποθεσία συσκευής, το ιστορικό προγράμματος περιήγησης, μηνύματα sms ή συνομιλίες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μπορεί επίσης να μην αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι μπορεί να χρησιμεύσει ως ένα ακόμη εργαλείο παρενόχλησης εντός κακοποιητικών σχέσεων.
«Πραγματικά προτρέπω όποιον βιώνει stalking – είτε στην πραγματική ζωή είτε μέσω stalkerware – και πιστεύει ότι δεν θα ήταν ασφαλές ή επικίνδυνο να αντιμετωπίσει τον θύτη του, να απευθυνθεί σε μια οργάνωση αντιμετώπισης ενδοοικογενειακής κακοποίησης για συμβουλές και υποστήριξη», λέει η Karen Bentley, Διευθύνουσα Σύμβουλος του Wesnet, του εθνικού οργανισμού-ομπρέλα της Αυστραλίας για τις υπηρεσίες ενδοοικογενειακής βίας.
«Το Εθνικό Δίκτυο για τον Τερματισμό της Ενδοοικογενειακής Βίας εκφράζει την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι η Kaspersky προωθεί την εμβάθυνση της κατανόησης θεμάτων σχετικά με το απόρρητο και τη χρήση του stalkerware στο πλαίσιο στενών σχέσεων. Απαιτούνται περισσότερα δεδομένα σε αυτόν τον τομέα και ανυπομονούμε να δούμε αυτές τις πληροφορίες να χρησιμοποιούνται για τη βελτίωση της ασφάλειας και της προστασίας της ιδιωτικής ζωής για τις επιζώσες και τους επιζώντες», σχολιάζει η Erica Olsen, Διευθύντρια του Safety Net, του Εθνικού Δικτύου για τον Τερματισμό της Ενδοοικογενειακής Βίας (NNEDV).
Παγκόσμια στοιχεία σχετικά με τον εντοπισμό και τη γεωγραφική τοποθεσία των επηρεαζόμενων χρηστών
Ακολουθώντας τα κριτήρια ανίχνευσης του Coalition Against Stalkerware, η Kaspersky ανέλυσε τα δεδομένα της αποκαλύπτοντας πόσοι από τους χρήστες της επηρεάστηκαν από το stalkerware τους πρώτους 10 μήνες του έτους: από τον Ιανουάριο έως τον Οκτώβριο του 2021, σχεδόν 28.000 χρήστες κινητών επηρεάστηκαν από αυτήν την απειλή. Την ίδια περίοδο, υπήρξαν περισσότερα από 3.100 κρούσματα στην ΕΕ, ενώ περισσότεροι από 2.300 χρήστες στη Βόρεια Αμερική επηρεάστηκαν.
Σύμφωνα με στοιχεία της Kaspersky, η Ρωσία, η Βραζιλία και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ) παραμένουν οι τρεις χώρες όπου εντοπίζονται τα περισσότερα θύματα stalkerware. Ομοίως, στην Ευρώπη η εικόνα δεν έχει αλλάξει: η Γερμανία, η Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι οι τρεις πρώτες χώρες που συγκεντρώνεται η πλειονότητα των θυμάτων. Όσον αφορά μόνο την ΕΕ, αντί για το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία καταλαμβάνει πλέον την τρίτη θέση. Σε επίπεδο ΕΕ, η Ελλάδα βρίσκεται στην 13η θέση, ενώ σε παγκόσμια κλίμακα η χώρα μας καταλαμβάνει την 63η θέση στη συχνότητα εμφάνισης περιστατικών stalkerware.
Δύο χρόνια συνεργαζόμαστε για να διατηρήσουμε την τεχνολογία ασφαλή για όλους
Η Coalition Against Stalkerware ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 2019 από 10 οργανισμούς. Σήμερα, υπάρχουν περισσότεροι από 40 οργανισμοί-μέλη, στελεχωμένοι με ειδικούς που εργάζονται σε διαφορετικούς σχετικούς τομείς, όπως η υποστήριξη θυμάτων και τα προγράμματα διαχείρισης δραστών, η υπεράσπιση των ψηφιακών δικαιωμάτων, η ψηφιακή ασφάλεια, ο ακαδημαϊκός κόσμος, η έρευνα για την ασφάλεια και οι φορείς επιβολής του νόμου. Φέτος, ο Συνασπισμός καλωσόρισε νέους υποστηρικτές όπως η INTERPOL, ενώ στο δυναμικό των μελών του εντάχθηκαν οι οργανώσεις Gendarmerie Nationale (FR), Luchadoras (MX), Refuge (Ηνωμένο Βασίλειο) και The Tor Project (ΗΠΑ). Πέρα από αυτό, στο πλαίσιο εκπλήρωσης μιας από τις ιδρυτικές αποστολές του Συνασπισμού, ξεκίνησε νέα τεχνική εκπαίδευση στο stalkerware με στόχο να ενισχύσει την οικοδόμηση ικανοτήτων μεταξύ μη κερδοσκοπικών οργανώσεων, σε συνεργασία με επιζώντες και θύματα, υπηρεσίες επιβολής του νόμου και άλλα εμπλεκόμενα μέρη στην αντιμετώπιση αυτής της μορφής διαδικτυακής κακοποίησης.
Οι κύριες δραστηριότητες της εταιρείας κατά τη διάρκεια του έτους περιλαμβάνουν:
- Τον Οκτώβριο, η Kaspersky συνεργάστηκε με τις INTERPOL, NNEDV και Wesnet, για να παράσχει σε περισσότερους από 210 αστυνομικούς γνώσεις για τη διερεύνηση του stalking στο διαδίκτυο, αξιοποιώντας την τεχνική εκπαίδευση του Συνασπισμού ως βάση για τα διαδικτυακά εργαστήρια, η οποία έτυχε πολύ καλής υποδοχής από την παγκόσμια κοινότητα επιβολής του νόμου.
- Επίσης τον περασμένο μήνα το πανευρωπαϊκό project DeStalk – στο οποίο η Kaspersky κατέχει ηγετικό ρόλο – ξεκίνησε ένα ηλεκτρονικό μάθημα για δημόσιους υπαλλήλους περιφερειακών αρχών και εργαζόμενους σε υπηρεσίες υποστήριξης θυμάτων και διαχείρισης δραστών, σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της κυβερνοβίας και του stalkerware.Το DeStalk υποστηρίζεται από το Πρόγραμμα Δικαιωμάτων, Ισότητας και Ιθαγένειας (REC) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
- Στις 18 Νοεμβρίου, η Kaspersky θα φιλοξενήσει μια περιφερειακή διαδικτυακή εκδήλωση για το κοινό του Ηνωμένου Βασιλείου με στόχο την ευαισθητοποίηση σχετικά με το stalkerware. Η εκδήλωση, με τη συμμετοχή του Refuge UK, ενός ακαδημαϊκού εμπειρογνώμονα από το University College του Λονδίνου και ενός ακτιβιστή, θα προσανατολίσει τη συζήτηση στους τρόπους που τα άτομα θα μπορούσαν να προστατευτούν. Για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας για τον Τερματισμό της Βίας κατά των Γυναικών στις 25 Νοεμβρίου, η Kaspersky θα διοργανώσει άλλη μια τοπική εκδήλωση στη Ρώμη, όπου οι ρυθμιστικές αρχές και οι ειδικοί σε σχέση με την ενδοοικογενειακή βία θα συναντηθούν για να συζητήσουν το θέμα του stalking στο διαδίκτυο.
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με άλλες δραστηριότητες που αφορούν μέλη του Συνασπισμού μπορείτε να βρείτε στον ιστότοπο του Συνασπισμού.
Για χρήστες που υποψιάζονται ότι μπορεί να επηρεαστούν από λογισμικό stalkerware, η Kaspersky παρέχει τις ακόλουθες συμβουλές:
- Εφόσον εντοπίσετε λογισμικό stalkerware στη συσκευή σας, μη βιαστείτε να το διαγράψετε καθώς μπορεί να το παρατηρήσει ο θύτης. Είναι πολύ σημαντικό να λάβετε υπόψη ότι ο θύτης μπορεί να αποτελεί δυνητικό κίνδυνο για την ασφάλειά σας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ως απάντηση, το άτομο μπορεί να κλιμακώσει τις κακοποιητικές του συμπεριφορές.
- Επικοινωνήστε με τις τοπικές αρχές και τους οργανισμούς υπηρεσιών που υποστηρίζουν θύματα ενδοοικογενειακής βίας – για βοήθεια και σχεδιασμό των επόμενων σας βημάτων. Μπορείτε να βρείτε μια λίστα με σχετικούς οργανισμούς σε πολλές χώρες στη διεύθυνση www.stopstalkerware.org.
- Παρακολουθήστε το βίντεο του Coallition για το stalkerware και τον τρόπο προστασίας από αυτό στην αρχική σελίδα που είναι διαθέσιμη στα Αγγλικά, Γερμανικά, Ισπανικά, Γαλλικά, Ιταλικά και Πορτογαλικά. Υπάρχει επίσης μια ειδική σελίδα για θύματα και επιζώντες σχετικά με τον εντοπισμό, την αφαίρεση και την πρόληψη stalkerware.
- Χρησιμοποιήστε αποδεδειγμένη προστασία κυβερνοασφάλειας, όπως το Kaspersky Internet Security για Android, για να εκτελέσετε έλεγχο στη συσκευή σας και να ανακαλύψετε εάν έχει εγκατασταθεί stalkerware σε αυτήν. Ωστόσο, αυτό θα πρέπει να γίνει μόνο αφού εκτιμηθεί ο πιθανός κίνδυνος για το θύμα, καθώς ο δράστης μπορεί να παρατηρήσει τη χρήση μιας λύσης κυβερνοασφάλειας.
