Τον Μάρτιο του 2020, στις αρχές της πανδημίας, υπήρχε παγκόσμια έλλειψη σε βασικές πρώτες ύλες για την παραγωγή ειδών προσωπικής προστασίας από τον κορονοϊό, όπως τα αντισηπτικά και οι μάσκες, αλλά και ο βασικός υγειονομικός εξοπλισμός. Την ίδια στιγμή, πάνω από 120 τόνοι αιθυλικής αλκοόλης που είχε κατασχεθεί βρισκόταν στα χέρια των ελληνικών τελωνειακών αρχών ενώ 19 τόνοι από την παραπάνω ποσότητα βρισκόταν στο τελωνείο της Θεσσαλονίκης.
Αυτές οι ποσότητες της αιθυλικής αλκοόλης υπό κανονικές συνθήκες θα είχαν καταστραφεί, ωστόσο το ελληνικό υπουργείο Υγείας, σε συνεργασία με την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν την ποσότητα αυτή που είχε νωρίτερα κατασχεθεί για την παραγωγή αντισηπτικών. Η παραγωγή έγινε στα εργαστήρια του Ελληνικού Στρατού και η διαδικασία ολοκληρώθηκε σύμφωνα με τη συνταγή και την οδηγία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Τα αντισηπτικά που παρήχθησαν διατέθηκαν σε νοσοκομεία, κέντρα υγείας και υποδομές υγείας. Στη συνολική προσπάθεια συνέβαλαν οκτώ φαρμακευτικές εταιρείας που έχουν την έδρα τους στην Ελλάδα.
Το παράδειγμα αυτό παρουσίασε ως καλή πρακτική κυκλικής οικονομίας η Χριστιάνα Πολύζου, από το Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης Κεντρικής Μακεδονίας, μιλώντας στη διεθνή εκδήλωση ανταλλαγής εμπειριών που διοργανώθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου Cesme+ «Κυκλική οικονομία για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις», και πραγματοποιήθηκε σε κεντρικό ξενοδοχείο της Θεσσαλονίκης, παρουσία εκπροσώπων των εταίρων του προγράμματος από τη Φινλανδία, την Ιταλία, τη Βουλγαρία.
‘Αλλες ευρωπαϊκές καλές πρακτικές
Σε ό,τι αφορά τη Φινλανδία, η Περιφέρεια South Ostrobothnia δημιούργησε έναν χάρτη για την κλιματική αλλαγή και την κυκλική οικονομία που περιλαμβάνει συνεργασίες μεταξύ φορέων, αυτοδιοικήσεων και επιχειρήσεων, διενέργεια εκστρατείας ενημέρωσης του κοινού για τα θέματα αυτά, αλλά και μεθοδολογίες για την υλοποίηση συγκεκριμένων σχεδίων. Στη Βουλγαρία, όπου διαπιστώθηκε έλλειψη πληροφόρησης για την αποφυγή δημιουργίας αποβλήτων, την ανακύκλωση και την επαναχρησιμοποίηση, δημιουργήθηκε ψηφιακή πλατφόρμα που διευκολύνει την μεταφορά των οικιακών αποβλήτων ώστε να προωθηθούν στην ανακύκλωση ή την επαναχρησιμοποίηση. Μέσω της πλατφόρμας οι πολίτες ενημερώνονται για τα σημεία συλλογής διαφόρων ρευμάτων υλικών για ανακύκλωση, αλλά και για τα σημεία όπου παρέχονται υπηρεσίες επισκευής. Στην Ιταλία, τέλος, η Περιφέρεια της Εμίλια Ρομάνια, θέσπισε ένα βραβείο υπεύθυνης καινοτομίας, όπως αυτό ονομάστηκε, για την επιβράβευση πρωτοβουλιών που υλοποιούν στην πράξη την κυκλική οικονομία, επιδεικνύοντας κοινωνική ευαισθησία. Το 2020 η θεματική του βραβείου ήταν η ανθεκτικότητα στην πανδημία του κορονοϊού.
Περιβαλλοντικές επιπτώσεις της πανδημίας
Οι περιφέρειες, άλλωστε, των παραπάνω χωρών, που συμμετέχουν στο έργο Cesme+, είχαν να αντιμετωπίσουν σημαντικές περιβαλλοντικές προκλήσεις κατά την περίοδο της πανδημίας. Πιο συγκεκριμένα, στην Ελλάδα παρατηρήθηκε αύξηση των αποβλήτων, ειδικά στις κατηγορίες των τεστ για τον κορονοϊό, των μασκών, των γαντιών και των συσκευασιών τροφίμων. Στη Βουλγαρία τα πλαστικά απόβλητα αυξήθηκαν κατά 40% το 2020 σε σχέση με το 2019, τα απόβλητα από χαρτί και χαρτόνι κατά 50% και τα ιατρικά απόβλητα κατά 70%. Στην Ιταλία, παρατηρήθηκε αύξηση στη χρήση μη ανανεώσιμων πρώτων υλών, την κατανάλωση ενέργειας και τη χρήση μη πλαστικών συσκευασιών. Στη Φινλανδία, τέλος, καταγράφηκε αύξηση των αποβλήτων σε είδη συσκευασίας κατά 16% λόγω των ηλεκτρονικών πωλήσεων ωστόσο γενικά οι επιπτώσεις στο περιβάλλον από την πανδημία θεωρήθηκαν ελαφρές και προσωρινές.
Το επόμενο βήμα
Το επόμενο βήμα, σύμφωνα με τους εταίρους του προγράμματος, είναι οι καλές πρακτικές που αποτυπώνονται να επηρεάσουν, στη συνέχεια, τα εργαλεία πολιτικής που αναπτύσσουν οι περιφέρειες και τα κράτη. Ο περιβαλλοντολόγος, διαχειριστής έργων στην αναπτυξιακή εταιρεία Ανατολική ΑΕ, Χρήστος Καρκανιάς, επισήμανε στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ότι αναπτύχθηκε ήδη μια στρατηγική με βάση τις ελλείψεις που καταγράφηκαν στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με στόχο να τους δώσουν το έναυσμα για την υλοποίηση δράσεων κυκλικής οικονομίας. «Η στρατηγική αυτή θα δείξει στις επιχειρήσεις τι πρέπει να κάνουν, πώς θα το υλοποιήσουν, σε πιο χρονοδιάγραμμα και τι αποτέλεσμα θα προκύψει. Ήδη στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας λειτουργεί υπηρεσία μιας στάσης, το one stop liaison office, που αποτελεί δομή διαμεσολάβησης και δικτύωσης μεταξύ ακαδημαϊκών και ερευνητικών ιδρυμάτων και των επιχειρήσεων», πρόσθεσε. Ενδεικτικά ανέφερε, ότι μια επιχείρηση μπορεί να υλοποιήσει δράσεις επαναχρησιμοποίησης των αποβλήτων της, είτε απευθυνόμενη σε εταιρείες που διαχειρίζονται διαφορετικά υλικά, είτε συνεργαζόμενη με άλλες εταιρείες. Στο πλαίσιο αυτό όπως είπε, ήδη εταιρεία που παράγει πτηνοτροφικά απόβλητα συνεργάζεται στη δυτική Θεσσαλονίκη με εταιρεία που παράγει ενέργεια από αυτά.
Το έργο Cesme+ συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Interreg Europe και αφορά πρόσθετες δράσεις σε συνέχεια του έργου Cesme που ολοκληρώθηκε το 2020. Σε αυτό συμμετέχουν από την Ελλάδα, το Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης Κεντρικής Μακεδονίας και η Ανατολική ΑΕ, ως επικεφαλής του έργου.
