της Μαρίας Φωτεινοπούλου
Είναι μία ακόμη υποχρέωση. Η καταληκτική ημερομηνία καταχώρισης στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων ήταν η 1η Νοεμβρίου 2020. Όλα δείχνουν ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να δώσει παράταση.
Ο νόμος 4557/2018 (όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 62 του Ν.4607/2019), ενσωμάτωσε στην ελληνική έννομη τάξη την Κοινοτική Οδηγία (ΕΕ) 2015/849 (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/El/TXT/?uri=CELEX:32015L0849), η οποία έχει ως αντικείμενο την πρόληψη και την καταστολή της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.
Μεταξύ άλλων, ο νόμος αυτός προβλέπει ότι όλα τα νομικά πρόσωπα και οι νομικές οντότητες (π.χ. υποκαταστήματα) που έχουν έδρα στην Ελλάδα ή ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα που φορολογείται στην Ελλάδα, οφείλουν να καταχωρίζουν στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων (ΚΜΠΔ) τα στοιχεία των πραγματικών δικαιούχων τους, και επιπλέον να φυλάσσουν τα στοιχεία αυτά στην έδρα τους (ειδικό μητρώο πραγματικών δικαιούχων).
Υποχρέωση καταχώρισης στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων, δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 20 του ν. 4557/2018 έχουν όλα τα νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες που εμπίπτουν στις περ. γ’ και δ’ του άρθρου 2 του ν. 4172/2013 (Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος).
Η πλατφόρμα της ΓΓΠΣ
https://gsis.gr/polites-epiheiriseis/epiheiriseis/mitroo-pragmatikon-dikaiovhon
Ειδικότερα:
Α. Νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες των περ, γ και δ του άρθρου 2 του Ν.4172/2013
Κάθε είδους νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες που έχουν έδρα στην Ελλάδα ή ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα που φορολογείται στην Ελλάδα, υποχρεούνται, ή πλέον με τον Ν.4734/2020 οι εταιρικές και άλλες νομικές οντότητες που είτε έχουν μόνιμη εγκατάσταση, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 6 του ν. 4172/2013 και είναι υπόχρεοι σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, είτε έχουν έδρα στην Ελλάδα υποχρεούνται να συλλέγουν και να φυλάσσουν σε ειδικό μητρώο.
- Υποχρέωση καταχώρισης στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων, δυνάμει των διατάξεων των άρθρων 20 και 21 του ν.4557/2018, έχουν όλα τα νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες που εμπίπτουν στις περ. γ και δ του άρθρου 2 του ν. 4172/2013.
Σύμφωνα με τον ορισμό της νομικής οντότητας κατά τον ΚΦΕ, υπόχρεοι καταχώρισης είναι κάθε επιχείρηση ή εταιρεία με νομική προσωπικότητα ή ένωση επιχειρήσεων ή εταιρειών με νομική προσωπικότητα, κάθε μόρφωμα εταιρικής ή μη οργάνωσης [ανεξαρτήτως νομικής προσωπικότητας] και κερδοσκοπικού ή μη χαρακτήρα που δεν είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο, όπως ιδίως συνεταιρισμός, οργανισμός, υπεράκτια ή εξωχώρια εταιρεία, κάθε μορφής εταιρεία ιδιωτικών επενδύσεων, κάθε μορφής καταπίστευμα ή εμπίστευμα ή οποιοδήποτε μόρφωμα παρόμοιας φύσης, κάθε μορφής ίδρυμα ή σωματείο ή οποιοδήποτε μόρφωμα παρόμοιας φύσης, κάθε μορφή προσωπικής επιχείρησης ή οποιαδήποτε οντότητα προσωπικού χαρακτήρα, κάθε μορφής κοινή επιχείρηση, κάθε μορφής εταιρείας διαχείρισης κεφαλαίου ή περιουσίας ή διαθήκης ή κληρονομίας ή κληροδοσίας ή δωρεάς, κάθε φύσης κοινοπραξία, κάθε μορφής εταιρεία αστικού δικαίου, συμμετοχικές ή αφανείς εταιρείες, κοινωνίες αστικού δικαίου.
Β. Φορείς Γενικής Κυβέρνησης
Το Μητρώο Φορέων Γενικής Κυβέρνησης -το οποίο τηρείται με ευθύνη της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 50 του Ν. 3943/2011- περιλαμβάνει τους φορείς εκείνους, οι οποίοι με βάση τα κριτήρια του Κανονισμού της Ε.Ε. 549/2013 (Ευρωπαϊκό Σύστημα Λογαριασμών 2010 – European System of Accounts (ESA 2010)) χαρακτηρίζονται ως φορείς Γενικής Κυβέρνησης. Σύμφωνα με τον ανωτέρω Κανονισμό και το Μεθοδολογικό Σημείωμα για τα κριτήρια ταξινόμησης ESA 2010 της ΕΛΣΤΑΤ, προκειμένου ένας φορέας να αξιολογηθεί ως προς την κατάταξή του στον θεσμικό τομέα της Γενικής Κυβέρνησης, εξετάζεται η συνδρομή μίας σειράς κριτηρίων,
Για να καταταχθεί ένας φορέας ή οντότητα στον θεσμικό τομέα της Γενικής Κυβέρνησης αξιολογείται μία σειρά κριτηρίων που συναρτώνται μεταξύ άλλων με τον πραγματικό έλεγχο της οντότητας από τον δημόσιο τομέα, οι φορείς και οι οντότητες που ανήκουν στο Μητρώο Φορέων της Γενικής Κυβέρνησης δεν ανήκουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 20 ν.4557/2018 και συνεπώς δεν υποχρεούνται σε καταχώριση στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων του άρθρου 20 του ν.4557/2018.
Γ. Νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες που δεν είναι υπόχρεοι σε δήλωση φορολογίας εισοδήματος
Το Ελληνικό Δημόσιο δεν περιλαμβάνεται στα υποκείμενα του φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων του άρθρου 45 του ν.4172/2013, εξαιρείται της φορολογίας εισοδήματος, για το κάθε μορφής εισόδημά του, συμπεριλαμβανομένου αυτού που προκύπτει από κεφάλαιο και υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου. Ανάλογη εφαρμογή ισχύει και για τις υπηρεσίες, οργανωτικές, διοικητικές μονάδες, κ.λπ. που στερούνται ίδιας νομικής προσωπικότητας και υπάγονται στους φορείς της Κεντρικής Διοίκησης (Υπουργεία, κ.λπ.).
Επίσης, δεν υποχρεούνται σε δήλωση υποβολής φορολογίας εισοδήματος νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων τα εξής νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες:
– Οι Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, ως αποκεντρωμένες δημόσιες υπηρεσίες (Ε.2136/2019).
– Τα γραφεία ή υποκαταστήματα αλλοδαπών ναυτιλιακών επιχειρήσεων που εγκαθίστανται στην Ελλάδα με βάση τις διατάξεις του άρθρου 25 του ν.27/1975, τα οποία δεν υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης φόρου εισοδήματος για το απαλλασσόμενο κατά τις διατάξεις αυτές εισόδημα (σχετ. το Δ12Β 1168995 ΕΞ2014/19.12.2014 έγγραφο).
– Η άτυπη ένωση ιδιοκτητών και ενοίκων πολυκατοικίας ή άλλου κτιρίου δεν υποχρεούται σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος για το εισόδημα από εκμίσθωση, υπεκμίσθωση ή δωρεάν παραχώρηση κοινοχρήστων χώρων σε ακίνητα (παρ.5 άρθρου 68 ΚΦΕ).
– Οι Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων που δεν αποκτούν έσοδα υποκείμενα σε φόρο εισοδήματος, αλλά αποκλειστικά και μόνο έσοδα που πραγματοποιούνται κατά την επιδίωξη της εκπλήρωσης του σκοπού τους, δεν υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (παρ.5 άρθρου 68 ΚΦΕ).
– Οι περιφερειακοί συνδυασμοί που καταρτίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 121 του ν.3852/2010 δεν υποχρεούνται, μετά την έναρξη ισχύος του ν. 4172/2013, σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (σχετ. το ΔΕΑΦ Β 1017482 ΕΞ 2018 έγγραφο).
– Οι δημοτικοί συνδυασμοί δεν υποχρεούνται, μετά την έναρξη ισχύος του ν. 4172/2013, σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (σχετ. το ΔΕΑΦ Β’ 1081630 ΕΞ 2016/26.5.2016 έγγραφο).
Δ. Αλλοδαπές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα
Υποχρέωση καταχώρισης στο κεντρικό μητρώο βάσει της διάταξης του άρ. 20 παρ.1 του ν.4557/2018 έχουν οι εταιρικές και άλλες οντότητες που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα για την οποία υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος στην Ελλάδα.
Ε. Εισηγμένες εταιρείες
Σύμφωνα με την την παρ. 17 του άρθρου 3 και την παρ. 2 του άρθρου 20 του ν. 4557/2018 η εισηγμένη εταιρεία σε ρυθμιζόμενη αγορά εξαιρείται από την υποχρέωση καταχώρισης στο Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων.
Ειδικά ως προς τις εισηγμένες εταιρείες σε ρυθμισμένη αγορά ή πολυμερή μηχανισμό διαπραγμάτευσης που λειτουργεί στην Ελλάδα προβλέπεται ότι καταχωρίζονται αυτόματα στο κεντρικό μητρώο, μέσω σύνδεσης του κεντρικού αποθετηρίου αξιών με τη ΓΓΠΣ. Τα στοιχεία καταχώρισης αφορούν τον ΑΦΜ και τον κωδικό αναγνώρισης νομικού προσώπου (Legal Entity Identifier).
Τέλος, θυγατρική ελληνική εταιρεία με πραγματικό δικαιούχο εισηγμένη εταιρεία στο εξωτερικό υποχρεούται επίσης σε καταχώριση. Ως πραγματικός δικαιούχος νοείται η εισηγμένη μητρική. Σε αυτή την περίπτωση για την καταχώριση αρκεί η αναφορά του ΑΦΜ (TIN) της μητρικής στη χώρα εγκατάστασης και του κωδικού αναγνώρισης νομικού προσώπου (Legal Entity Identifier).
ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ:
Οι υπόχρεοι καταχώρισης είναι:
- Εμπορικές επιχειρήσεις που δεν είναι εισηγμένες σε ρυθμισμένη αγορά ή Πολυμερή Μηχανισμό Διαπραγμάτευσης:
α) Ομόρρυθμες Εταιρείες.
β) Ετερόρρυθμες εταιρείες.
γ) Ετερόρρυθμες εταιρείες κατά μετοχές.
δ) Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης.
ε) Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης μονοπρόσωπες.
στ) Ανώνυμες Εταιρείες.
ζ) ΙΜΕ ΕΠΕ.
η) Ιδιωτικές Κεφαλαιουχικές Εταιρείες.
Θυγατρικές εταιρείες ημεδαπών ή αλλοδαπών εταιρειών με πραγματικό δικαιούχο εισηγμένη εταιρεία στην Ελλάδα ή την αλλοδαπή καταχωρίζουν ως πραγματικό δικαιούχο την εισηγμένη μητρική
- Ναυτικές – ναυτιλιακές εταιρείες:
α) ναυτικές εταιρείες του ν. 959/1979 και ειδικές ναυτικές επιχειρήσεις (ΕΝΕ) εγκριτικών πράξεων του άρθρου 13 του ν.δ. 2687/1953 που έχουν καταχωρηθεί στο Μητρώο ΝΕ του ν. 959/1979,
β) οι ναυτιλιακές εταιρείες πλοίων αναψυχής του ν. 3182/2003 (ΝΕΠΑ),
γ) οι συμπλοιοκτησίες.
Οι εταιρείες της παρούσας παραγράφου καταχωρίζουν στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων τα στοιχεία που έχουν ήδη καταχωρισθεί στα οικεία Μητρώα του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής.
- Αστικές επαγγελματικές εταιρείες:
α) αστικές επαγγελματικές εταιρείες δικηγόρων,
β) αστικές επαγγελματικές εταιρείες συμβολαιογράφων,
γ) αστικές επαγγελματικές εταιρείες δικαστικών επιμελητών.
- Οντότητες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα:
α) σύλλογοι – σωματεία,
β) ιδρύματα,
γ) αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες,
δ) μη κερδοσκοπικές οργανώσεις κατά την έννοια του άρθρου 11 του ν. 2731/1999.
- Καταπιστεύματα και παρεμφερή μορφώματα:
α) οι νομικές οντότητες της περιπτ. δ του άρθρου 2 του ν. 4172/2013,
β) τα αλλοδαπά εμπιστεύματα (trusts) του οποίου ο ιδρυτής, εμπιστευματούχος ή δικαιούχος είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδος,
γ) αλλοδαπά ιδρύματα (foundation).
- Συνεταιρισμοί:
α) αστικοί συνεταιρισμοί,
β) οικοδομικοί συνεταιρισμοί,
γ) αγροτικοί συνεταιρισμοί,
δ) πιστωτικοί συνεταιρισμοί,
ε) πιστωτικοί συνεταιρισμοί που λειτουργούν με τη μορφή πιστωτικού ιδρύματος.
- Εταιρείες που βρίσκονται σε πτώχευση, εκκαθάριση ή ειδική εκκαθάριση ή σε παρόμοιες διαδικασίες αφερεγγυότητας.
Ο σύνδικος της πτώχευσης, ο διαχειριστής αφερεγγυότητας ή ο εκκαθαριστής ή ειδικός εκκαθαριστής καταχωρίζουν σε ειδική μερίδα του Κεντρικού Μητρώου τα στοιχεία των πραγματικών δικαιούχων.
Β. Οι εισηγμένες εταιρείες σε ρυθμισμένη αγορά ή Πολυμερή Μηχανισμό Διαπραγμάτευσης που λειτουργεί στην Ελλάδα καταχωρίζονται αυτόματα στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων, μέσω σύνδεσης του Κεντρικού Αποθετηρίου Αξιών με τη ΓΓΠΣ. Τα στοιχεία καταχώρισης αφορούν τον Α.Φ.Μ. και τον κωδικό αναγνώρισης νομικού προσώπου (Legal Entity Identifier).
Προσοχή!
Σύμφωνα με την απόφαση 73900 ΕΞ 2019 δεν έχουν υποχρέωση ανάρτησης στο Κεντρικό Μητρώο Δικαιούχων τα εγκατεστημένα γραφεία στην Ελλάδα αλλοδαπών ναυτιλιακών εταιρειών του άρθρου 25 του ν. 27/1975 και οι ημεδαπές ναυτιλιακές εταιρείες υπαχθείσες στις διατάξεις του άρθρου 25 του ν. 27/1975,
Εξαιρέσεις – απαλλαγές – ειδικές επισημάνσεις
1.
α. Ναυτικές εταιρείες του ν. 959/1979 και ειδικές ναυτικές επιχειρήσεις (ΕΝΕ) εγκριτικών πράξεων του άρθρου 13 του ν.δ. 2687/1953 που έχουν καταχωρηθεί στο Μητρώο ΝΕ του ν. 959/1979,
β. Οι ναυτιλιακές εταιρείες πλοίων αναψυχής του ν. 3182/2003 (ΝΕΠΑ),
γ. Οι συμπλοιοκτησίες.
Οι εταιρίες αυτές μεταφέρουν στο ΚΕΝΤΡΙΚΟ μητρώο πραγματικών δικαιούχων της ΓΓΠΣ τα στοιχεία που έχουν ήδη καταχωρισθεί στα οικεία Μητρώα του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής
- Οι εισηγμένες εταιρείες σε ρυθμισμένη αγορά ή Πολυμερή Μηχανισμό Διαπραγμάτευσης που λειτουργεί στην Ελλάδα.
Καταχωρίζονται αυτόματα στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων, μέσω σύνδεσης του Κεντρικού Αποθετηρίου Αξιών με τη ΓΓΠΣ. Τα στοιχεία καταχώρισης αφορούν τον Α.Φ.Μ. και τον κωδικό αναγνώρισης νομικού προσώπου (Legal Entity Identifier).
- Οι Θυγατρικές εταιρείες ημεδαπών ή αλλοδαπών εταιρειών με πραγματικό δικαιούχο εισηγμένη εταιρεία στην Ελλάδα ή την αλλοδαπή του παρόντος άρθρου.Καταχωρίζουν ως πραγματικό δικαιούχο την εισηγμένη μητρική.4. Όλοι οι φορείς, τα νομικά πρόσωπα και οι νομικές οντότητες που ανήκουν στο Μητρώο Φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, καθώς πληρούνται αυστηρά κριτήρια διαφάνειας για την ένταξη τους.
Οι κυρώσεις στην περίπτωση μη καταχώρισης των στοιχείων του πραγματικού δικαιούχου στο Κεντρικό Μητρώο συνεπάγεται
-τη δέσμευση χορήγησης αποδεικτικού έκδοσης φορολογικής ενημερότητας των υπόχρεων νομικών προσώπων και οντοτήτων.
Σε περίπτωση παράβασης της υποχρέωσης τήρησης ειδικού μητρώου και εγγραφής στο Κεντρικό Μητρώο, με απόφαση της Αρχής επιβάλλεται σε βάρος των υπόχρεων νομικών προσώπων και οντοτήτων πρόστιμο δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ και τίθεται προθεσμία για τη συμμόρφωσή τους. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης ή υποτροπής, το πρόστιμο διπλασιάζεται.
Τι είναι ο πραγματικός δικαιούχος
Πραγματικός δικαιούχος (beneficial owner) θεωρείται κάθε φυσικό πρόσωπο στο οποίο πραγματικά ανήκει ή το οποίο ελέγχει πραγματικά μία εταιρική οντότητα ή για λογαριασμό του οποίου διεξάγονται συναλλαγές ή δραστηριότητες μιας εταιρείας. Η έννοια του πραγματικού δικαιούχου αντιπαραβάλλεται με την έννοια του νόμιμου κυρίου (legal owner) της νομικής οντότητας, ο οποίος δηλώνεται ως μέτοχος ασκών τον έλεγχο του νομικού προσώπου/οντότητας.
«Πραγματικός δικαιούχος»: το ή τα φυσικά πρόσωπα, στα οποία τελικά ανήκει ο πελάτης, νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα, ή τα οποία ελέγχουν αυτόν, καθώς και το ή τα φυσικά πρόσωπα για λογαριασμό των οποίων διεξάγεται συναλλαγή ή δραστηριότητα. Ως «πραγματικός δικαιούχος» νοείται:
α) Όσον αφορά τις εταιρείες:
αα) Το ή τα φυσικά πρόσωπα στα οποία τελικά ανήκει η εταιρεία ή τα οποία ελέγχουν αυτή δια της κατοχής ή του ελέγχου αμέσως ή εμμέσως ικανού ποσοστού των μετοχών ή των δικαιωμάτων ψήφου ή άλλων ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων αυτής, μεταξύ άλλων και μέσω μετοχών στον κομιστή ή μέσω ελέγχου με άλλα μέσα.
Η κατοχή ποσοστού μετοχών άνω του 25% ή ιδιοκτησιακού δικαιώματος άνω του 25% μιας εταιρείας από φυσικό πρόσωπο αποτελεί ένδειξη άμεσου ελέγχου αυτής.
Η κατοχή ποσοστού μετοχών άνω του 25% ή ιδιοκτησιακού δικαιώματος άνω του 25% μιας εταιρείας από άλλη εταιρεία, ο έλεγχος της οποίας ασκείται από φυσικό ή φυσικά πρόσωπα ή από περισσότερες εταιρείες που ελέγχονται από το ίδιο ή τα ίδια φυσικά πρόσωπα, αποτελεί ένδειξη έμμεσου ελέγχου. Ο έλεγχος με άλλα μέσα μπορεί να εξακριβωθεί, μεταξύ άλλων, με βάση τις προϋποθέσεις των παραγράφων 2 έως και 5 του άρθρου 32 του ν. 4308/2014.
Τα ανωτέρω δεν αφορούν την περίπτωση εισηγμένης σε ρυθμιζόμενη αγορά εταιρείας, υποκείμενης σε απαιτήσεις γνωστοποίησης, σύμφωνα με την ενωσιακή νομοθεσία ή ισοδύναμα διεθνή πρότυπα που εξασφαλίζουν επαρκή διαφάνεια σχετικά με τον πραγματικό δικαιούχο ή εταιρείας που διαπραγματεύεται σε Πολυμερή Μηχανισμό Διαπραγμάτευσης, υποκείμενης σε απαιτήσεις γνωστοποίησης ισοδύναμες αυτών της ρυθμιζόμενης αγοράς.
ββ) Αν, και μόνο εφόσον εξαντληθούν όλα τα δυνατά μέσα και ελλείψει βάσιμων υποψιών, δεν προσδιοριστεί κανένα πρόσωπο ως πραγματικός δικαιούχος, σύμφωνα με την περίπτωση αα ή αν υπάρχουν αμφιβολίες ως προς το ότι το πρόσωπο που προσδιορίστηκε είναι ο πραγματικός δικαιούχος, το ή τα φυσικά πρόσωπα που κατέχουν θέση ανώτατου διοικητικού στελέχους διευθύνοντος την εταιρεία. Τα υπόχρεα πρόσωπα τηρούν αρχεία των δράσεων που έχουν αναλάβει για να προσδιοριστεί ο πραγματικός δικαιούχος, σύμφωνα με τα ανωτέρω.
Ως «ανώτερο διοικητικό στέλεχος» νοείται το στέλεχος ή ο υπάλληλος με επαρκείς γνώσεις της έκθεσης του ιδρύματος ή του οργανισμού στον κίνδυνο νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, καθώς και με επαρκή αρχαιότητα για τη λήψη αποφάσεων που επηρεάζουν την έκθεση σε κίνδυνο και που δεν χρειάζεται, σε όλες τις περιπτώσεις, να είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου’
Και επίσης, σύμφωνα με την τροπ. του Ν.4734/2020
- Η παρ. 18 του άρθρου 3 του ν. 4557/2018 αντικαθίσταται ως εξής:
«18. «Ανώτερο διοικητικό στέλεχος»: το διευθυντικό στέλεχος ή ο υπάλληλος, ή το αιρετό ή διορισμένο μονομελές όργανο ή μέλος συλλογικού οργάνου διοίκησης με υψηλή ιεραρχική θέση, εφόσον γνωρίζει επαρκώς τον βαθμό έκθεσης του ιδρύματος ή του οργανισμού σε κίνδυνο νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων που την επηρεάζουν, χωρίς να είναι απαραίτητα μέλος του διοικητικού συμβουλίου.»
Ιδιοκτησία μέσω ελέγχου μπορεί να υπάρξει σε περιπτώσεις όπου η πραγματική κυριότητα μιας οντότητας μπορεί να προκύψει ακόμη και αν το φυσικό πρόσωπο κατέχει λιγότερο από 25 τοις εκατό, ή και καθόλου, τις μετοχές / δικαιώματα ψήφου σε μια οντότητα. Εάν ένα φυσικό πρόσωπο ασκεί ουσιώδη επιρροή σε μια οικονομική οντότητα, το εν λόγω πρόσωπο μπορεί να είναι ο πραγματικός δικαιούχος.
Το αν ένα φυσικό πρόσωπο ασκεί έλεγχο με άλλα μέσα ή όχι εξαρτάται από τις περιστάσεις κάθε περίπτωσης.
β) Όσον αφορά τα καταπιστεύματα (trusts):
αα) ο ιδρυτής,
ββ) ο καταπιστευματοδόχος,
γγ) ο προστάτης, αν υπάρχει,
δδ) οι δικαιούχοι ή, εφόσον οι δικαιούχοι της νομικής οντότητας ή του νομικού μορφώματος δεν έχουν
προσδιοριστεί ακόμη, η κατηγορία προσώπων προς το συμφέρον των οποίων κυρίως έχει συσταθεί ή λειτουργεί η νομική οντότητα ή το νομικό μόρφωμα,
εε) οποιοδήποτε άλλο φυσικό πρόσωπο στο οποίο τελικά ανήκει ή το οποίο ασκεί άμεσα ή έμμεσα με οποιοδήποτε μέσο τον έλεγχο του καταπιστεύματος.
γ) Όσον αφορά λοιπές νομικές οντότητες ή νομικά μορφώματα παρεμφερή με τα καταπιστεύματα συμπεριλαμβάνονται τα πρόσωπα που κατέχουν αντίστοιχη ή ανάλογη θέση με τα πρόσωπα που αναφέρονται στην περίπτωση β’.
δ) με βάση την τροπ. του Ν.4734 πλέον ισχύει: Όσον αφορά σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, πραγματικός δικαιούχος είναι το η τα φυσικά πρόσωπα που κατέχουν θέση ανώτερου διοικητικού στελέχους.»
Πραγματικός δικαιούχος ανά περίπτωση
Πραγματικοί δικαιούχοι των μη κερδοσκοπικών νομικών προσώπων/οντοτήτων
Δηλώνονται ως πραγματικοί δικαιούχοι ο πρόεδρος, ο γραμματέας, ο ταμίας ή/και ο διαχειριστής (εφόσον υπάρχει).
– Στους συνεταιρισμούς δηλώνονται ως πραγματικοί δικαιούχοι ο πρόεδρος, ο γραμματέας, ο ταμίας του ΔΣ, καθώς και τα φυσικά/νομικά πρόσωπα που κατέχουν ποσοστό μερίδων ίσο ή άνω του 25%.
– Στις αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες δηλώνονται ως πραγματικοί δικαιούχοι ο πρόεδρος, ο γραμματέας, ο ταμίας ή/και ο διαχειριστής (εφόσον υπάρχει) καθώς και οι εταίροι, φυσικά/νομικά πρόσωπα που κατέχουν ποσοστό ίσο ή άνω του 25%.
– Στους ιερούς ναούς δηλώνονται ως πραγματικοί δικαιούχοι ο Πρόεδρος, ο γραμματέας και ο ταμίας (εφόσον υπάρχει) του εκκλησιαστικού συμβουλίου.
– Οι άτυπες ενώσεις ιδιοκτητών και ενοίκων πολυκατοικίας, όταν δεν αποκτούν φορολογητέο εισόδημα, δεν είναι υπόχρεοι καταχώρισης στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων.
– Οι Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων, όταν δεν αποκτούν φορολογητέο εισόδημα, δεν είναι υπόχρεοι καταχώρισης στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων.
Πραγματικοί δικαιούχοι σχετικά με την Εκκλησία της Ελλάδος
α) για την Εκκλησία της Ελλάδος, \ Πρόεδρος της Ιεράς Συνόδου Μακαριότατος Αρχιεπίσκοπός Αθηνών και πάσης Ελλάδος,
β) για τις Ιερές Μητροπόλεις, \ Επιχώριος Σεβασμιότατος Μητροπολίτης,
γ) για τις Ιερές Μονές, \ ο Εκλεγμένος ή διορισμένος Ηγούμενος ή ο εκτελών χρέη Ηγουμενοσυμβουλίου Κληρικός ή ο διορισμένος Πρόεδρος Διοικούσας ή Διαχειριστικής Επιτροπής ή άλλως πώς καλουμένου συλλογικού οργάνου διοικήσεώς τους,
δ) για τις Ενορίες, \ Εφημέριος – Πρόεδρος του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου της Ενορίας,
ε) για το Διορθόδοξο Κέντρο της Εκκλησίας της Ελλάδος και την Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, \ Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου, Μακαριότατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος.
Πραγματικοί δικαιούχοι των νομικών προσώπων που ανήκουν σε νομικά πρόσωπα
Δηλώνονται τα σχετικά στοιχεία των νομικών προσώπων ΚΑΙ τα στοιχεία του τελικού πραγματικού δικαιούχου (Φυσικό Πρόσωπο)
Πραγματικός δικαιούχος θεωρείται το φυσικό ή τα φυσικά πρόσωπα στα οποία πραγματικά ανήκει ή τα οποία πραγματικά ελέγχουν μία εταιρική οντότητα. Η εξακρίβωση και ο έλεγχος της ταυτότητας των πραγματικών δικαιούχων επεκτείνεται, κατά περίπτωση, σε νομικές οντότητες που κατέχουν άλλες οντότητες. Σκοπός είναι να αναζητηθεί και εντοπιστεί το φυσικό πρόσωπο το οποίο τελικά ασκεί έλεγχο μέσω ιδιοκτησίας ή με άλλο τρόπο ενός νομικού προσώπου.
Ποια είναι τα υπόχρεα πρόσωπα
Για τους σκοπούς του N .4557/2018, ως υπόχρεα νοούνται τα εξής πρόσωπα:
α) τα πιστωτικά ιδρύματα και κάθε πιστωτικός φορέας του ν. 4438/2016 (Α’ 220),
β) οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί,
γ) οι ορκωτοί ελεγκτές-λογιστές και οι εταιρείες ορκωτών ελεγκτών-λογιστών που έχουν εγγραφεί στο δημόσιο μητρώο της Επιτροπή Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχων, καθώς και οι ιδιώτες ελεγκτές,
δ) οι εξωτερικοί λογιστές-φοροτεχνικοί και τα νομικά πρόσωπα παροχής λογιστικών-φοροτεχνικών υπηρεσιών,
ε) οι συμβολαιογράφοι και οι δικηγόροι όταν συμμετέχουν, ενεργώντας εξ ονόματος και για λογαριασμό των πελατών τους, σε χρηματοπιστωτικές συναλλαγές ή συναλλαγές επί ακινήτων και όταν βοηθούν στο σχεδιασμό ή τη διενέργεια συναλλαγών για τους πελάτες τους σχετικά με:
αα) την αγορά ή πώληση ακινήτων ή επιχειρήσεων,
ββ) τη διαχείριση χρημάτων, τίτλων ή άλλων περιουσιακών στοιχείων των πελατών τους,
γγ) το άνοιγμα ή τη διαχείριση τραπεζικών λογαριασμών, λογαριασμών ταμιευτηρίου ή λογαριασμών τίτλων, καθώς και τη σύσταση χρηματικών παρακαταθηκών και προεχόντως αυτών που αφορούν εγγυοδοσίες που διατάσσονται από τη δικαστική αρχή στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών,
δδ) τις αναγκαίες εισφορές για τη σύσταση, λειτουργία ή διοίκηση εταιρειών,
εε) τη σύσταση, λειτουργία ή διοίκηση εταιρειών, καταπιστευμάτων (trusts), εταιρειών καταπιστευματικής διαχείρισης, επιχειρήσεων, ιδρυμάτων ή ανάλογων σχημάτων ή αντίστοιχων νομικών μορφωμάτων,
στ) φορείς παροχής υπηρεσιών σε εταιρείες καταπιστευματικής διαχείρισης ή επιχειρήσεις που δεν εμπίπτουν ήδη στο πεδίο εφαρμογής των περιπτώσεων γ , δ και ε ,
ζ) τα πρόσωπα που παρέχουν υπηρεσίες σε εταιρείες ή καταπιστεύματα (trusts), εξαιρουμένων των προσώπων που αναφέρονται στις περιπτώσεις γ , δ και ε , τα οποία παρέχουν κατά επιχειρηματική δραστηριότητα οποιαδήποτε από τις εξής υπηρεσίες σε τρίτα μέρη:
αα) συστήνουν εταιρείες ή άλλα νομικά πρόσωπα,
ββ) ασκούν τα ίδια ή μεριμνούν ώστε άλλο πρόσωπο να ασκήσει καθήκοντα διευθυντή, διαχειριστή ή εταίρου εταιρείας ή κατόχου αντίστοιχης θέσης σε άλλα νομικά πρόσωπα ή μορφώματα,
γγ) παρέχουν καταστατική έδρα, επιχειρηματική διεύθυνση, ταχυδρομική ή διοικητική διεύθυνση και οποιεσδήποτε άλλες σχετικές υπηρεσίες για εταιρεία ή κάθε άλλο νομικό πρόσωπο ή μόρφωμα,
δδ) ασκούν τα ίδια ή μεριμνούν ώστε άλλο πρόσωπο να ασκήσει καθήκοντα καταπιστευματοδόχου ρητού καταπιστεύματος (express trust) ή αντίστοιχου νομικού μορφώματος,
εε) ενεργούν τα ίδια ή μεριμνούν ώστε άλλο πρόσωπο να ενεργήσει ως πληρεξούσιος μετόχου εταιρείας, εφόσον η εταιρεία αυτή δεν είναι εισηγμένη σε οργανωμένη αγορά που υπόκειται σε απαιτήσεις γνωστοποίησης, σύμφωνα με την ενωσιακή νομοθεσία ή ισοδύναμα διεθνή πρότυπα,
η) οι μεσίτες ακινήτων του ν. 4093/2012 (Α’ 222), για συναλλαγές των οποίων η αξία ανέρχεται σε τουλάχιστον δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ, ανεξαρτήτως αν το ποσό αυτό αφορά αγορά, πώληση ή μηνιαίο μίσθωμα εκμίσθωσης ακινήτου, και οι μεσίτες πιστώσεων του ν. 4438/2016 (Α’ 220) για σύμβαση πίστωσης που ανέρχεται σε τουλάχιστον δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ.
θ) οι επιχειρήσεις καζίνο και τα καζίνο που λειτουργούν επί πλοίων στην Ελλάδα ή υπό ελληνική σημαία, καθώς και οι επιχειρήσεις, οργανισμοί και άλλοι φορείς που παρέχουν υπηρεσίες τυχερών παιγνίων και πρακτορεία που σχετίζονται με τις δραστηριότητες αυτές,
ι) οι έμποροι και οι εκπλειστηριαστές αγαθών μεγάλης αξίας, όταν η αξία της συναλλαγής ανέρχεται σε τουλάχιστον δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ, ανεξάρτητα από το αν αυτή διενεργείται με μία μόνο πράξη ή με περισσότερες, μεταξύ των οποίων φαίνεται να υπάρχει κάποια σχέση. Ως έμποροι αγαθών μεγάλης αξίας νοούνται ιδίως:
αα) οι επιχειρήσεις εξόρυξης, παραγωγής, επεξεργασίας και εμπορίας πολύτιμων και ημιπολύτιμων λίθων, οι επιχειρήσεις παραγωγής, επεξεργασίας και εμπορίας πολύτιμων μετάλλων και παράγωγων προϊόντων, οι επιχειρήσεις εμπορίας μαργαριταριών και κοραλλιών και οι επιχειρήσεις κατασκευής και εμπορίας κοσμημάτων και ρολογιών,
ββ) οι επιχειρήσεις εμπορίας παλαιών αντικειμένων αξίας (αντίκες), αρχαιοτήτων, μεταλλίων, παλαιών γραμματοσήμων και νομισμάτων και λοιπών συλλεκτικών ειδών αξίας, καθώς και οι επιχειρήσεις ή επαγγελματίες παραγωγής ή κατασκευής και εμπορίας έργων και αντικειμένων τέχνης γενικά, καθώς και μουσικών οργάνων, γγ) πρόσωπα που εμπορεύονται ή ενεργούν ως μεσάζοντες στο εμπόριο έργων τέχνης, συμπεριλαμβανομένου του εμπορίου που πραγματοποιείται σε αίθουσες έργων τέχνης και οίκους δημοπρασιών,
δδ) οι επιχειρήσεις παραγωγής και εμπορίας ταπήτων και χαλιών, ειδών γουνοποιίας, δερμάτινων ειδών και ενδυμάτων γενικά,
εε) οι επιχειρήσεις εμπορίας επιβατικών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης, ελικοπτέρων, αεροσκαφών και σκαφών αναψυχής γενικά,
ια) οι ενεχυροδανειστές και αργυραμοιβοί.
- Σημαντικό: Όταν υπόχρεο φυσικό πρόσωπο αναλαμβάνει επαγγελματική δραστηριότητα ως υπάλληλος υπόχρεου νομικού προσώπου, οι υποχρεώσεις που απορρέουν από τον παρόντα βαρύνουν το νομικό πρόσωπο και όχι το φυσικό. Αν αναλαμβάνει επαγγελματική δραστηριότητα ως υπάλληλος ή συνεργαζόμενος με οποιαδήποτε σύμβαση ή συμφωνία με μη υπόχρεο νομικό πρόσωπο, το υπόχρεο φυσικό πρόσωπο τηρεί τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τον παρόντα, σύμφωνα με τις αποφάσεις της αρμόδιας αρχής που εποπτεύει την κατηγορία των υπόχρεων προσώπων στην οποία ανήκει το ανωτέρω φυσικό πρόσωπο.
{H κυρία Μαρία Φωτεινοπούλου είναι Λογίστρια-Φοροτεχνικός στην TLS Φοροτεχνική}
