Λιγότερο ωφελείται η Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες του ΟΟΣΑ από τον ψηφιακό μετασχηματισμό, ωστόσο λιγότεροι και είναι και οι κίνδυνοι που απορρέουν απ’ αυτόν για την χώρα μας. Αυτό επισημαίνει μια νέα έκθεση του διεθνούς Οργανισμού με θέμα «Πώς είναι η ζωή στην ψηφιακή εποχή;».
Η έκθεση επιχειρεί να κάνει μια συνθετική αξιολόγηση για τους κινδύνους και τις ευκαιρίες που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι των κρατών μελών στην εποχή του διαδικτύου, των κινητών συσκευών, των μεγάλων δεδομένων και της τεχνητής νοημοσύνης.
Το κεντρικό μήνυμα είναι ότι η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να βελτιώσει τις ζωές των ανθρώπων, αλλά επίσης εντείνει τους κινδύνους για διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων και για περιθωριοποίηση όσων δεν έχουν τις κατάλληλες τεχνικές, συναισθηματικές και κοινωνικές δεξιότητες που απαιτεί η σύγχρονη ψηφιακή εποχή, έτσι ώστε να αποφύγουν την ανεργία, τα ψυχολογικά προβλήματα, τις online απειλές (π.χ. απάτη, κυβερνοεκφοβισμό, παραβίαση προσωπικών δεδομένων) και πολλούς ακόμη κινδύνους.
Οι χώρες χωρίζονται σε τέσσερις κατηγορίες όσον αφορά τον ψηφιακό μετασχηματισμό τους: «υψηλές ευκαιρίες-χαμηλοί κίνδυνοι», «υψηλές ευκαιρίες-υψηλοί κίνδυνοι», «χαμηλές ευκαιρίες-υψηλοί κίνδυνοι» και «χαμηλές ευκαιρίες-χαμηλοί κίνδυνοι». Σε αυτή την τελευταία κατηγορία εντάσσεται και η Ελλάδα, μαζί με την Πολωνία, την Τσεχία, τη Λετονία, τη Σλοβακία και το Ισραήλ.
Ως κατ’ εξοχήν χώρα της πρώτης κατηγορίας με θετικό ψηφιακό «ισοζύγιο» θεωρείται η Φινλανδία, οι πολίτες της οποίας αντλούν πολλά οφέλη από την ψηφιακή εποχή, ενώ παράλληλα είναι σχετικά προστατευμένοι από τους κινδύνους. Στην ίδια κατηγορία ανήκουν οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Ελβετία, η Νορβηγία, η Ν.Κορέα και η Νέα Ζηλανδία.
Από την άλλη, στις χώρες της τρίτης κατηγορίας που συνδυάζουν λίγες ευκαιρίες με υψηλούς κινδύνους, περιλαμβάνονται η Ιταλία, η Ουγγαρία, η Τουρκία, η Πορτογαλία και η Χιλή, ενώ στη δεύτερη κατηγορία -μεγάλες ευκαιρίες αλλά και μεγάλοι κίνδυνοι- βρίσκονται η Βρετανία, η Δανία, η Ολλανδία, η Ισπανία, το Βέλγιο, η Σουηδία κ.α.
Η έκθεση αναδεικνύει το διπλό «πρόσωπο του Ιανού» που έχει η ψηφιακή τεχνολογία. Για παράδειγμα, ενώ νέες θέσεις εργασίας δημιουργούνται συνεχώς χάρη στις νέες τεχνολογίες, άλλες καταστρέφονται από την αυτοματοποίηση. Από την άλλη, ενώ η τηλεργασία επιτρέπει στους εργαζομένους να έχουν μεγαλύτερη ευελιξία στην οργάνωση της επαγγελματικής ζωής τους δουλεύοντας από το σπίτι τους ή εν κινήσει, η δυνατότητα της συνεχούς online σύνδεσης με το γραφείο τους αυξάνει τις πραγματικές ώρες εργασίας τους, «ροκανίζει» τον πραγματικά ελεύθερο χρόνο τους και τους φορτώνει άγχος.
Ακόμη, ενώ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επιτρέπουν στους ανθρώπους να διευρύνουν τις φιλικές σχέσεις τους και να κοινωνικοποιηθούν, η online ζωή ενέχει επίσης κινδύνους όπως ο κυβερνοεκφοβισμός, ο λόγος μίσους, οι ψευδείς ειδήσεις (fake news), ο εθισμός στο διαδίκτυο, η ηλεκτρονική απάτη, η διαρροή προσωπικών δεδομένων κ.α.
Ελλάδα
Για την Ελλάδα η έκθεση του ΟΟΣΑ επισημαίνει ότι η πρόσβαση στο Ίντερνετ και η χρήση του, καθώς και η ποικιλία των online δραστηριοτήτων των πολιτών, είναι χαμηλές σε σχέση με άλλες χώρες. Παράλληλα, το επίπεδο ψηφιακής ανισότητας στις χρήσεις του διαδικτύου κρίνεται ότι είναι στη χώρα μας από τα υψηλότερα στις χώρες του ΟΟΣΑ.
Η έκθεση αναφέρει, επίσης, ότι στην ελληνική αγορά εργασίας οι βιομηχανίες πληροφορικής δεν συμβάλλουν σημαντικά στην απασχόληση, ενώ παράλληλα πολλές θέσεις εργασίας κινδυνεύουν με εξαφάνιση λόγω αυτοματοποίησης, σε σχέση με άλλες χώρες του ΟΟΣΑ. Από την άλλη, λόγω του μικρού σχετικά ποσοστού εργασιών που γίνονται με τη βοήθεια υπολογιστή, αναλογικά λίγοι Έλληνες δηλώνουν ότι υποχρεώνονται να εργασθούν πέραν των συμβατικών ωρών εργασίας.
Επισημαίνεται ακόμα ότι οι ψηφιακές δεξιότητες του ενήλικου πληθυσμού είναι στην Ελλάδα ανάμεσα στις χαμηλότερες στον ΟΟΣΑ, ενώ οι μαθητές έχουν πρόσβαση σε λιγότερα ψηφιακά μέσα στα σχολεία τους. Από την άλλη, μόνο το 4% των μαθητών παραπονιούνται στην Ελλάδα ότι έχουν βιώσει πρόβλημα κυβερνοεκφοβισμού, ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά στον ΟΟΣΑ.
Τέλος, ενώ οι άνθρωποι στην Ελλάδα δεν χρησιμοποιούν πολύ το Ίντερνετ για κατανάλωση, υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης (online συναλλαγές με τις δημόσιες υπηρεσίες) ή για εύρεση εργασίας, αναφέρουν συγκριτικά υψηλά ποσοστά έκθεσης τους σε online παραπληροφόρηση.
