Η πιστοποίηση (προϊόντων, διεργασιών, συστημάτων ή προσώπων) είναι ένα πολύτιμο εφόδιο για τις επιχειρήσεις: εγγυάται την ασφάλεια, προάγει την ποιότητα και ενισχύει την εμπιστοσύνη. Στη σημερινή δε συγκυρία του κορωνοϊού, αναδεικνύεται ακόμα περισσότερη η αξία της για την ενδυνάμωση των επιχειρήσεων. Για παράδειγμα, καθώς τα πρότυπα για τα μέσα ατομικής προστασίας και τον ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό είναι εκείνα που εγγυώνται την ασφαλή και αποτελεσματική λειτουργία τους, οι επιχειρήσεις που παράγουν ή διακινούν τέτοια προϊόντα στην ΕΕ πρέπει υποχρεωτικά να είναι πιστοποιημένες με τα εν λόγω πρότυπα. Επίσης, οι επιχειρήσεις με πιστοποιημένες διαδικασίες επιχειρησιακής συνέχειας, εύλογα, θα είναι πιο προετοιμασμένες να αντιμετωπίσουν την τεράστια αναστάτωση από την πανδημία.
Η απόφαση μιας επιχείρησης να εισέλθει στη διαδικασία πιστοποίησης, όταν δεν αφορά υποχρεωτική συμμόρφωση σε εθνική ή ευρωπαϊκή νομοθεσία, αποτελεί μια στρατηγική επιλογή αναβάθμισης, με πολλαπλά οφέλη.
Η πιστοποίηση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ασφάλεια και την ποιότητα, καθώς μέσω της διαδικασίας που οδηγεί στην απόκτησή της βεβαιώνεται η συμμόρφωση σε συγκεκριμένες απαιτήσεις και προδιαγραφές που έχουν οριστεί βάσει συγκεκριμένου προτύπου. Προστατεύει την υγεία των καταναλωτών (π.χ. μέσω των απαιτήσεων για την ασφάλεια τροφίμων και ηλεκτρικών συσκευών), την ασφάλεια των εργαζομένων (π.χ. μέσω των απαιτήσεων για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία) και το περιβάλλον (π.χ. μέσω των απαιτήσεων για τη μέτρηση, ανάλυση και αποτίμηση της περιβαλλοντικής επίδοσης). Επιπλέον, συμβάλλει στην αναβάθμιση του τρόπου λειτουργίας μιας επιχείρησης, καθώς εκσυγχρονίζει τις εσωτερικές δομές και διαδικασίες (π.χ. συμμόρφωση σε σύστημα διαχείρισης ποιότητας και ασφάλειας πληροφοριών), με τελικό όφελος τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας, αλλά και την προστασία της από ενδεχόμενους κινδύνους. Όλα τα παραπάνω συμβάλλουν στην τοποθέτηση μιας επιχείρησης στην αγορά με σημαντικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, που αποκτούν ακόμα μεγαλύτερη σημασία όταν ο στόχος είναι η είσοδος σε αγορές του εξωτερικού.
Άλλωστε, η πιστοποίηση εξελίσσεται πλέον και σε επενδυτικό και καταναλωτικό κριτήριο: για τους επενδυτές, κριτήρια περιβαλλοντικών, κοινωνικών και χρηστής διαχείρισης (Environmental, Social, andGovernance – ESG) παίζουν όλο και πιο σημαντικό ρόλο στις επενδυτικές αποφάσεις, ενώ για τους καταναλωτές η «υπεύθυνη» εταιρική συμπεριφορά (π.χ. για θέματα ασφάλειας, περιβαλλοντικά, εταιρικής διακυβέρνησης, αντιμετώπισης ζητημάτων διαφθοράς, κοινωνικής συνεισφοράς κ.ά.) βρίσκεται ολοένα και περισσότερο στο επίκεντρο των επιλογώντους.
Υπό αυτό το πρίσμα, η κατοχή συγκεκριμένων πιστοποιήσεων για τέτοιου είδους ζητήματα αποτελεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα ή και κριτήριο επιβίωσης. Το 2018 η παγκόσμια αγορά πιστοποίησης υπολογίζεται σε $279 δισ. και εκτιμάται ότι έως το 2025 θα έχει αυξηθεί σε $405 δισ. (+45,2%). Σε ώριμες οικονομίες αυξάνει το ΑΕΠ μέχρι 0,8%. Στην Ελλάδα, η πιστοποίηση έχει μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης. Ενδεικτικά, το 2018 μόλις 6.165 επιχειρήσεις ήταν πιστοποιημένες στην Ελλάδα με το πιο δημοφιλές πρότυπο, το ISO 9001:2015 – Συστήματα Διαχείρισης Ποιότητας, σε σύνολο 719,5 χιλ. επιχειρήσεων. Είναι πολύ σημαντικό να ενισχυθούν οι δράσεις διάδοσης της πιστοποίησης ιδιαίτερα για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, που, σε ένα βαθμό, διστάζουν να μπουν στον «κόπο» και στο κόστος που συνεπάγεται η διαδικασία αυτή, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για μια σημαντική επένδυση για την ανάπτυξή τους.
Κλειδί για αποτελεσματική πιστοποίηση είναι η εύρυθμη λειτουργία ενός ολόκληρου υποστηρικτικού συστήματος: της τυποποίησης, της μετρολογίας και της διαπίστευσης, δηλαδή των τεχνικών προδιαγραφών, της αξιοπιστίας αποτελεσμάτων και της αμεροληψίας αξιολόγησης. Το Εθνικό Σύστημα Υποδομών Ποιότητας (ΕΣΥΠ) και το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (ΕΣΥΔ) έχουν ως αντικείμενο τη διασφάλισή της, όμως, οι συνεχείς αλλαγές (δομών και διοικήσεων) έχουν προκαλέσει πολλαπλές δυσλειτουργίες. Είναι, συνεπώς, κρίσιμο να δημιουργηθούν οιπροϋποθέσεις ωρίμανσης και ενδυνάμωσής τους με επίκεντρο τη σταθερή και διαχρονική πολιτική στήριξη διοικήσεων που να έχουν την κατάλληλη τεχνογνωσία για τον εκσυγχρονισμό της λειτουργίας τους και την ενίσχυση της εξωστρέφειάς τους. Παράλληλα, είναι σημαντικό να αυξηθεί η αναγνωρισιμότητα και αξιοποίηση της πιστοποίησης στη δημόσια διοίκηση και στην παραγωγή νομοθετικού έργου.
Ο ΣΕΒ έχει εκπονήσει σειρά προτάσεων για τη βελτίωση του υποστηρικτικού συστήματος της πιστοποίησης και την παραγωγή του νομοθετικού έργου. Ζητούμενα είναι η κάλυψη του ελλείματος γνώσης για τον τρόπο λειτουργίας και την αξία του συστήματος, η συνεχής αναβάθμιση των αρμόδιων οργανισμών και η κινητοποίηση των επιχειρήσεων να αναθεωρήσουν τον τρόπο που προσεγγίζουν την πιστοποίηση.
