H αναβάθμιση της πιστοληπτικής αξιοπιστίας μιας χώρας που υποφέρει από ύφεση τουλάχιστον -9% και Δημόσιο Χρέος άνω του 200% ως ποσοστό του ΑΕΠ, δεν είναι ούτε κανονική ούτε αναμενόμενη.
Η Moody’s ωστόσο έστειλε, αργά το βράδυ της Παρασκευής, ένα σαφές μήνυμα στις αγορές, χρησιμοποιώντας την Ελλάδα ως παράδειγμα.
- Στην επόμενη περίοδο, παγκοσμίως, ο ρόλος του Κράτους στην Οικονομία θα είναι εξαιρετικά σημαντικός. Επομένως η ποιότητα διακυβέρνησης κάθε χώρας, η προσήλωση στις μεταρρυθμίσεις θα είναι καθοριστικός παράγοντας για την επενδυτική στρατηγική.
Ο αμερικανικός Οίκος Αξιολόγησης Moody’s αναβάθμισε την πιστοληπτική αξιοπιστία της Ελλάδα σε Ba3, με σταθερές προοπτικές, από B1 με σταθερές προοπτικές.
Η Moody’s παραδέχεται φυσικά ότι η ελληνική οικονομία θα συρρικνωθεί, το 2020 κατά τουλάχιστον -9%, αλλά ταυτόχρονα προβλέπει ισχυρή ανάκαμψη το 2021 εξαιτίας της μεταρρυθμιστικής δυναμικής που έχει δημιουργηθεί στη χώρα.
- Η Moody’s προβλέπει ότι η χώρα θα καταγράψει ρυθμό ανάπτυξης κατά μέσο όρο περίπου +3,5% μεσοπρόθεσμα.
Η επιχειρηματολογία της Moody’s που οδήγησε στη σημερινή αναβάθμιση του αξιόχρεου της χώρας είναι η εξής:
- Οι συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις υποστηρίζουν τη βιώσιμη βελτίωση της θεσμικής ισχύος και έχουν ήδη επιφέρει απτή πρόοδο σε τομείς όπως η φορολογική διοίκηση, η συμμόρφωση και η καταπολέμηση της διαφθοράς. Κατά την άποψη της Moody’s, ο κίνδυνος αναστροφής αυτών των σημαντικών αλλαγών είναι χαμηλός.
- Οι προοπτικές ανάπτυξης της χώρας τα επόμενα χρόνια είναι θετικές παρά τις αρνητικές βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις λόγω της πανδημίας, ιδίως στον τομέα του τουρισμού. Σύμφωνα με τον οίκο, η οικονομία της Ελλάδας θα ωφεληθεί από τις συνεχείς προσπάθειες για βελτίωση του επενδυτικού κλίματος σε συνδυασμό με τις εισροές πολύ σημαντικών ευρωπαϊκών κεφαλαίων που έχουν στόχο την ανάκαμψη.
Οι ευνοϊκές προοπτικές ανάπτυξης, σε συνδυασμό με την επιστροφή σε μια συνετή δημοσιονομική θέση, θα οδηγήσουν σε σταδιακή αντιστροφή της τάσης του δημόσιου χρέους. Επιπλέον, σημειώνει ότι η Ελλάδα επωφελείται από την πολύ ευνοϊκή δομή του χρέους της.
Ο οίκος προσθέτει ότι οι σταθερές προοπτικές αντικατοπτρίζουν την άποψη της ότι θα χρειαστεί λίγος χρόνος έως ότου τα οφέλη των μεταρρυθμίσεων να ενσωματωθούν πλήρως και είναι ορατά. Επίσης, τονίζει ότι ο τραπεζικός τομέας -παρά την πρόοδο που σημείωσε το παρελθόν έτος- εξακολουθεί να απαιτεί ισχυρή δράση για τη βελτίωση της ποιότητας του ενεργητικού του, που παραμένει αδύναμο.
Τι άλλαξε στην Ελλάδα
Οι βελτιώσεις στα θεσμικά όργανα και στη διακυβέρνηση της Ελλάδας είναι ορατές σε τομείς όπως η ανεξάρτητη διοίκηση εσόδων, με αποτέλεσμα υψηλότερα φορολογικά έσοδα και βελτιωμένη συμμόρφωση.
Η συνεχιζόμενη ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης και του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης έχει θετικές επιπτώσεις στη φορολογική συμμόρφωση καθώς και στην αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης και συμβάλλει στη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος.
- Η κυβέρνηση έχει πραγματοποιήσει σημαντικά βήματα προς μια πιο συστημική προσέγγιση για την αντιμετώπιση του υψηλού επιπέδου των μη εξυπηρετούμενων χρηματοδοτικών ανοιγμάτων (NPEs) μέσω του προγράμματος ΗΡΑΚΛΗΣ {Hercules Asset Protection Scheme (APS)}, καθώς και ένα νέο πλαίσιο αφερεγγυότητας που αναμένεται να τεθεί σε ισχύ στη αρχή του επόμενου έτους.
Οι μεταρρυθμίσεις στο δικαστικό σύστημα συνεχίζονται, παράλληλα με περαιτέρω μέτρα για την ευθυγράμμιση της ποιότητας και του επαγγελματισμού της δημόσιας διοίκησης με τους Ευρωπαίους ομολόγους. Συνολικά, αυτές οι μεταρρυθμίσεις βοηθούν στην αντιμετώπιση των παραγόντων της οικονομικής κρίσης και του χρέους της Ελλάδας την τελευταία δεκαετία.
Οι βελτιώσεις στα θεσμικά όργανα και στη διακυβέρνηση της Ελλάδας είναι ορατές σε τομείς όπως η ανεξάρτητη διοίκηση εσόδων, με αποτέλεσμα υψηλότερα φορολογικά έσοδα και βελτιωμένη συμμόρφωση.
Η συνεχιζόμενη ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης και του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης έχει θετικές επιπτώσεις στη φορολογική συμμόρφωση καθώς και στην αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης και συμβάλλει στη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος.
Η Ελλάδα έχει βελτιωθεί σε όλους τους Παγκόσμιους Δείκτες Διακυβέρνησης τους οποίους η Moody’s αξιολογεί από το 2016, το πρώτο πλήρες έτος του τρίτου προγράμματος προσαρμογής. Τα αποτελέσματα των βασικών δεικτών απόδοσης της ανεξάρτητης φορολογικής διοίκησης (IAPR) δείχνουν μια σαφή ανοδική τάση στην είσπραξη και την επιβολή του φορολογικού χρέους από το 2017.
- Η ευρύτερη χρήση των ηλεκτρονικών πληρωμών, παράλληλα με τα αυξημένα κίνητρα και τις συνεχιζόμενες βελτιώσεις στην ικανότητα του IAPR, θα πρέπει να στηρίξει περαιτέρω τις πρόσφατες βελτιώσεις στην είσπραξη φόρων.
- Κατά την άποψη του οίκου Moody’s, ο κίνδυνος αναστροφής αυτών των μεταρρυθμίσεων τα επόμενα χρόνια είναι χαμηλός.
Η κυβέρνηση
Η σημερινή κυβέρνηση εκλέχθηκε σε μια πλατφόρμα οικονομικών και φιλικών προς τις επιχειρήσεις μεταρρυθμίσεων και φαίνεται πιθανό να χρησιμοποιήσει την κοινοβουλευτική της πλειοψηφία για να προωθήσει αυτήν την πλατφόρμα.
- Μεσοπρόθεσμα, η σημερινή δράση αντικατοπτρίζει την άποψη της Moody’s ότι οι κυβερνήσεις θα συνεχίσουν να επιδιώκουν τη συμμόρφωση με τους απαιτητικούς στόχους που συμφωνήθηκαν με το Eurogroup και ότι τα κίνητρα και από τις δύο πλευρές είναι αρκετά ισχυρά για να αποφευχθούν οι αντιδικίες που σημειώθηκαν νωρίτερα την προηγούμενη δεκαετία.
Παρά τη σημαντική οικονομική συρρίκνωση που έχει προκληθεί από το σοκ του κορωνοϊού, η Moody’s αναμένει ισχυρότερες επενδυτικές προοπτικές που θα στηρίξουν την ανάκαμψη και θα βελτιώσουν ουσιαστικά τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης της Ελλάδας.
Η εκταμίευση των κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, από το οποίο η Ελλάδα θα είναι ο μεγαλύτερος δικαιούχος της Ευρωζώνη σε σχέση με το ΑΕΠ, θα προσφέρει σημαντική στήριξη τόσο στην ανάπτυξη όσο και στις επενδύσεις. .
Η Ελλάδα θα λάβει 32 δισ. ευρώ (17% του ΑΕΠ του 2019) από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, από τα οποία το 60% θα είναι με τη μορφή επιχορήγησης. Τα κεφάλαια προσφέρουν σημαντικές δυνατότητες για την αποκατάσταση των χαμηλών επενδύσεων στην Ελλάδα -έως τώρα το χαμηλότερο επίπεδο στην ΕΕ και βασικό εμπόδιο της ανάκαμψης πριν από τον κορωνοϊό- και για την αύξηση της δυνητικής ανάπτυξης.
Η Ελλάδα λαμβάνει επίσης σημαντικά πολυμερή κεφάλαια από άλλες πηγές, όπως τα Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (Aaa σταθερό) και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (Aaa σταθερό), οι οποίες θα υποστηρίξουν επίσης την αύξηση των επενδύσεων. Η ένταξη της Ελλάδας στο μεγάλο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, συμβάλλει στη διασφάλιση ευνοϊκών συνθηκών χρηματοδότησης όχι μόνο για την κυβέρνηση, αλλά και για τις ελληνικές τράπεζες και για την οικονομία στο σύνολό της.
Μεταρρυθμίσεις
Στο παρελθόν, η Ελλάδα κατά καιρούς απέτυχε να υλοποιήσει τα σχέδια δημόσιων επενδύσεων και οι ιδιωτικές επενδύσεις ήταν αδύναμες.
Βασικές μεταρρυθμίσεις που έχουν εφαρμοστεί στο πρόσφατο παρελθόν είναι το νέο πλαίσιο αδειοδότησης των επενδύσεων, το οποίο μεταξύ άλλων μετριάζει σημαντικά τη γραφειοκρατία για νέες επενδύσεις και αφαιρεί βασικά εμπόδια, εκτός από την ανάπτυξη των ψηφιακών εργαλείων.
Τα πρώτα αποτελέσματα είναι ορατά. Σύμφωνα με τις έρευνες Doing Business της Παγκόσμιας Τράπεζας, η έναρξη μιας επιχείρησης είναι πλέον πιο αποτελεσματική στην Ελλάδα από οπουδήποτε αλλού στην ΕΕ. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις πέρυσι έφτασαν στο υψηλότερο επίπεδο τουλάχιστον από το 2002, εν μέρει λόγω αρκετών επιτυχημένων ιδιωτικοποιήσεων.
Η πρόσφατη απόφαση της Microsoft (Aaa, σταθερό) να κατασκευάσει τρία κέντρα δεδομένων στην Ελλάδα είναι μια ένδειξη της βελτίωσης της ελκυστικότητας της χώρας για ξένες επενδύσεις.
Η κυβέρνηση επίσης προχωράει την ενημέρωση του νόμου περί δημοσίων συμβάσεων, ο οποίος θα είναι σημαντικός εάν η χώρα πρόκειται να κάνει πλήρη χρήση των διαθέσιμων πόρων της ΕΕ.
Η Moody’s προβλέπει ότι ο δείκτης χρέους της Ελλάδας θα αυξηθεί σημαντικά φέτος, σε περίπου 200% του ΑΕΠ, προτού υποχωρήσει και πάλι από το επόμενο έτος, μετά από την αναμενόμενη οικονομική ανάκαμψη.
Ωστόσο, ο ίδιος ο λόγος του χρέους είναι πιο περιορισμένης σημασίας από ότι για άλλες χώρες, δεδομένης της πολύ μεγάλης διάρκειας διάρθρωσης του χρέους και της σημαντικής και επαναλαμβανόμενης ελάφρυνσης του χρέους που παρέχουν οι πιστωτές της Ελλάδας στην Ευρωζώνη.
Πολύ διαφωτιστική ανάλυση