Στην αποδέσμευση του «Κυβερνείου (Παλατάκι)» από την ΕΤΑΔ (θυγατρικής του ΤΑΙΠΕΔ) και την παραχώρησή του σε δημόσιο φορέα, βρίσκεται το κλειδί για τη διάσωση, αξιοποίηση και ανάδειξη αυτού του εμβληματικού ακινήτου που διαθέτει η Θεσσαλονίκη και το οποίο παραμένει εδώ και σχεδόν 17 χρόνια κλειστό, αναξιοποίητο και παραδομένο στον φθοροποιό χρόνο.
Σε αυτό συμφώνησαν όλοι όσοι συμμετείχαν στην εκδήλωση/συζήτηση που διοργάνωσε η Πρωτοβουλία Πολιτών «Σώστε το Παλατάκι» το μεσημέρι του Σαββάτου 8 Απριλίου, στην αίθουσα Αιμίλιος Ριάδης, της Δ.Ε.Θ.
Μάλιστα στην εκδήλωση ανακοινώθηκε και η μετεξέλιξη της Πρωτοβουλίας Πολιτών σε Σωματείο, με την επωνυμία «Σώστε το Κυβερνείο (Παλατάκι)» ενώ μπήκαν και οι πρώτες υπογραφές των ιδρυτικών μελών του. Το προσεχές διάστημα αναμένεται να ολοκληρωθεί η διαδικασία και το Σωματείο να αποκτήσει νομική υπόσταση.
Στη διάρκεια της εκδήλωσης, μέλη της Πρωτοβουλίας Πολιτών «Σώστε το Παλατάκι» αναφέρθηκαν στις μέχρι τώρα εξελίξεις στο θέμα και κάλεσαν τις δυνάμεις της Θεσσαλονίκης και όχι μόνο (θεσμικές και ατομικές) σε συστράτευση προκειμένου να αναδειχτεί περαιτέρω το ζήτημα της διάσωσης και χρήσης του Κυβερνείου και να ασκηθούν πιέσεις προς κάθε κατεύθυνση προκειμένου να επισπευσθεί ο χρόνος επίτευξης του στόχου.
Τις θέσεις και προτάσεις της Πρωτοβουλίας Πολιτών ανέπτυξαν από το πάνελ της εκδήλωσης οι: Νίκος Καρακώστας (Πρόεδρος των συνταξιούχων δικαστικών υπαλλήλων Θεσσαλονίκης, Νίκος Βαρσακέλης (οικονομολόγος, καθηγητής και πρ. αντιπρύτανης του Α.Π.Θ.), Πρόδρομος Νικηφορίδης (αρχιτέκτονας), Κώστας Μαμέλης (δικηγόρος), Μαρία Σταυρίδου (δικηγόρος) και Μπάμπης Γιαννακίδης, δημοσιογράφος, ο οποίος και συντόνισε τη συζήτηση.
Μάλιστα ο Μπάμπης Γιαννακίδης, κατά την έναρξη της εκδήλωσης απηύθυνε έκκληση σε όλους όσοι εμπλέκονται ή θα εμπλακούν στον αγώνα αυτό, να κινούνται με τη σκέψη ότι το projeck «ΚΥΒΕΡΝΕΙΟ-ΠΑΛΑΤΑΚΙ» έχει υπερτοπικό και υπεκομματικό χαρακτήρα. Ότι ξεπερνάει τα όρια του Δήμου Καλαμαριάς όπου υπάγεται και ότι αφορά όλη τη Θεσσαλονίκη και την ευρύτερη περιοχή, όπως και ότι ξεπερνάει τα κόμματα. «Για αυτό», όπως είπε, «δεν πρέπει να γίνει καμία προσπάθεια εκμετάλλευσης με κομματικά και στενά προσωπικά κριτήρια».
Ο Νίκος Καρακώστας πρωτεργάτης της Πρωτοβουλίας Πολιτών, αναφέρθηκε στην κατασκευή του Κυβερνείου, από τα πρώτα κιόλας στάδια και στο ενδιαφέρον που επιδείκνυε στο έργο αυτό ο τότε πρωθυπουργός, Κωνσταντίνος Καραμανλής ενώ έκανε και μια γρήγορη αναδρομή στις σημαντικές περιόδους που “έζησε” το κυβερνείο, ώσπου εγκαταλείφθηκε (το 2006), έχοντας ως τελευταίο ένοικό του τον τότε Υπουργό Μακεδονίας Θράκης, Νίκο Τσαρτσώνη. Είπε πως «ενώ αυτό το αρχιτεκτονικό αριστούργημα θα μπορούσε να αποτελεί τοπόσημο της πόλης και μνημείο πολιτισμού και ιστορίας, εντούτοις βρίσκεται σε τραγική κατάσταση». Ολοκλήρωσε την παρέμβασή του δίνοντας μια υπόσχεση στον εγγονό του τον Νικόλα, κάτι που προέτρεψε να κάνουμε όλοι προς τα παιδιά και τα εγγόνια μας, ότι: “Το Παλατάκι θα σωθεί και θα αποδοθεί στην πόλη, στους νέους, στα γράμματα και τις τέχνες και –γιατί όχι- να γίνει και τμήμα της περιπατητικής ψυχαγωγίας για τους μεγαλύτερους”.
Ο Νίκος Βαρσακέλης τόνισε ότι η Πρωτοβουλία Πολιτών «έχει ως στόχο τη βιώσιμη αξιοποίηση του εμβληματικού κτιρίου και χώρου του Κυβερνείου ως δημόσια περιουσία, προς όφελος της πόλης». Τόνισε ότι η προσέγγιση πρέπει να γίνει με τεχνοκρατικούς όρους και ότι “ίσως είναι η πρώτη φορά στη χώρα μας που η κοινωνία των πολιτών προτείνει αντίστοιχο μοντέλο δράσης”. Αναλύοντας την τεχνοκρατική προσέγγιση που προτείνει η Πρωτοβουλία έβαλε στη σειρά τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν, βήμα, βήμα για να φτάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Αυτά, εν συντομία είναι τα εξής:
-Η σύσταση του Σωματείου “Φίλοι του Κυβερνείου- Παλατάκι” (εντός Μαΐου).
-Η συνεργασία με τα πανεπιστήμια της πόλης για τη διενέργεια διαγωνισμού / διαβούλευσης για τις χρήσεις του Κυβερνείου.
-Δημιουργία ομάδας επιστημόνων – experts που θα αναλάβουν την διενέργεια της διαβούλευσης -διαγωνισμού
-Από 1 Σεπτεμβρίου μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2023 προτείνεται να διενεργηθεί ο διαγωνισμός -διαβούλευση.
-Από αρχές Ιανουαρίου 2024 η ομάδα των ειδικών θα αξιολογήσει τις προτάσεις -ιδέες και θα καταλήξει σε 2-3 που θα συζητηθούν σε επίπεδο φορέων. Ολοκλήρωση μέχρι 31 Μαρτίου 2024
-Παράλληλα θα συγκροτηθεί επιστημονική ομάδα που θα εκπονήσει το master plan (από 1/4/2024 έως 30/9/2024).
-Στο master plan θα υπάρχει και η απάντηση στο ερώτημα ποιος φορέας θα αναλάβει το project. Πχ δημιουργία ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ.
-Με την ολοκλήρωση του master plan θα γίνει η επίσημη πρόταση προς το ΤΑΙΠΕΔ για δωρεάν παραχώρηση προς το νομικό πρόσωπο. Ελπίζουμε μέχρι τέλος του 2024 να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία.
-Με την έγκριση της παραχώρησης θα γίνει διαγωνισμός για τις μελέτες εφαρμογής για την συντήρηση και διαμόρφωση του κτιρίου και του περιβάλλοντος χώρου σύμφωνα με την χρήση που θα έχει επιλεγεί.
-Τελικό στάδιο είναι το κατασκευαστικό στάδιο
-Παράλληλα θα εκπονηθεί το business plan and model της λειτουργίας του νομικού προσώπου ώστε να εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα του.
Ο κ.Βαρσακέλης ολοκλήρωσε την παρέμβασή του θέτοντας ένα δίλημμα και ταυτόχρονα μια πρόκληση, λέγοντας πως: “Το τελικό χρονοδιάγραμμα σε μια χώρα όπως η Ολλανδία ή ο Καναδάς θα ήταν 3 χρόνια με το κλειδί στο χέρι. Για εμάς δεν ξέρω.”
Ο Κώστας Μαμέλης αναφέρθηκε στην ανάγκη αποδέσμευσης του ακινήτου από την ΕΤΑΔ και επικαλέστηκε σειρά περιπτώσεων άλλων ακινήτων του Δημοσίου που αποδεσμεύτηκαν και αποδόθηκαν στην κοινωνία. Όπως χαρακτηριστικά είπε: “Από την έρευνα που ολοκληρώσαμε προκύπτει ότι η ΕΤΑΔ, με βάση ειδικό κανονισμό που διέπει την λειτουργία της μπορεί να μισθώνει και να μεταβιβάζει ακίνητα σε φορείς ακόμη και με συμβολικό μίσθωμα, έχει δε προβεί πρόσφατα σε μεταβιβάσεις πολλών ακινήτων ιδιοκτησίας της, όπως ενδεικτικά: το Δικαστικό Μέγαρο Βέροιας, το Ξενία Καστοριάς, το κτίριο του παλαιού Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, την έπαυλη Χασάν Μπέη στη Ρόδο, την αγορά Λεχαίου στην Κόρινθο κ.α. πολλά ακίνητα που δόθηκαν σε δημόσιους και δημοτικούς φορείς για χρήσεις δημόσιες”.
Νωρίτερα ο κ.Μαμέλης αναφέρθηκε στη μετεξέλιξη της Πρωτοβουλίας Πολιτών «Σώστε το Παλατάκι» σε Σωματείο, με την επωνυμία «ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΚΥΒΕΡΝΕΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (ΠΑΛΑΤΑΚΙ)». Όπως είπε, σκοποί του Σωματείου είναι:
1. Η μελέτη, η ανάδειξη, η προβολή και η αξιοποίηση του Κυβερνείου και της περιοχής του υπέρ του δημοσίου συμφέροντος και του ελληνικού λαού.
2. Η καταγραφή και η ανάδειξη των κάθε είδους προβλημάτων που εμποδίζουν τη δημόσια χρήση του Κυβερνείου και η οργάνωση συλλογικών δράσεων για την επίλυση τους.
3. Η προστασία και υπεράσπιση της Ιστορίας, της πολιτιστικής κληρονομιάς που ενσωματώνει το Κυβερνείο όσο και του δημόσιου χαρακτήρα του, και
4.Η συνεργασία με φυσικά πρόσωπα καθώς και με επιστημονικούς, και πνευματικούς οργανισμούς ή οργανώσεις, με ιδρύματα, δημοτικούς, κοινοτικούς και κρατικούς φορείς, με άλλα σωματεία ή συλλόγους, με ενώσεις ή συνδέσμους ή ομοσπονδίες ή συνομοσπονδίες και γενικά με κάθε προοδευτικό φορέα, ελληνικό, ξένο ή διεθνή για την προώθηση των παραπάνω σκοπών του Σωματείου.
Η Μαρία Σταυρίδου εξέφρασε την ανησυχία της επικαλούμενη πρόσφατα δημοσιεύματα “για τις εξελίξεις που φέρεται να δρομολογεί την ΕΤΑΔ σχετικά με Κυβερνείο. Είπε πως «καταρχήν ζητούμε να διασωθεί ο δημόσιος χαρακτήρας του κτιρίου και όλου του ακινήτου» ενώ επιχειρηματολογώντας για την αποδέσμευσης του ακινήτου από την ΕΤΑΔ, επικαλέστηκε την πρόσφατη περίπτωση παραχώρησης 760 στρεμμάτων στην περιοχή της Περαίας, ανατολικά του αεροδρομίου, (ΦΕΚ 104/30.05.2020), αρχικά από την ΕΤΑΔ στο Ελληνικό Δημόσιο και στη συνέχεια, με νομοθετική ρύθμιση, αυτό παραχωρήθηκε χωρίς αντάλλαγμα, από το υπουργείο Οικονομικών στην Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας για την δημιουργία Τεχνολογικού Πάρκου».
Αναφερόμενη στις ενδεχόμενες χρήσεις του κτιρίου είπε πως μπορεί να γίνει “η πολιτιστική κυψέλη της πόλης» και “να καθιερωθεί ως το πολιτιστικό καταφύγιο της πόλης».
Ολοκληρώνοντας τόνισε πως “το ζητούμενο είναι αυτό το όραμα να πάρει σάρκα και οστά με τη σύμπραξη όλων των φορέων της πόλης” και ότι “σ΄αυτόν τον αγώνα κανείς δεν περισσεύει”.
Ο Πρόδρομος Νικηφορίδης, ο οποίος πλαισίωσε την εισήγησή του με ενδιαφέρον οπτικοακουστικό υλικό από τότε που το Κυβερνείο ήταν εργοτάξιο μέχρι και σήμερα, τόνισε μεταξύ άλλων: «Σήμερα είμαστε όλοι εδώ για να διεκδικήσουμε το Κυβερνείο των πολιτών της Θεσσαλονίκης, γνωρίζουμε πόσο δύσκολο είναι, πιστεύουμε στο δίκαιο της διεκδίκησης μας, ο αγώνας είναι δεδομένος και η κατάληξη του θα είναι θετική». Πρόσθεσε ότι το Κυβερνείο «Δεν πωλείται, δεν το επιτρέπουμε, δεν θέλουμε μία ακόμα καφετέρια. Το Κυβερνείο είναι δημόσιο κτίριο και έτσι πρέπει να μείνει, τα πολλά στρέμματα του κήπου του πρέπει να παραμείνουν δημόσιο αγαθό» εκφράζοντας έτσι τη θέση όλων των μελών της Πρωτοβουλίας.
Σε άλλο σημείο της εισήγησής του είπε ότι: «Εδώ επέλεξε πριν από έξι δεκαετίες η Κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή να αναγείρει το Κυβερνείο της Θεσσαλονίκης. Εδώ ήρθε και επέβλεψε ο ίδιος τις εργασίες. Παρέδωσε στη Θεσσαλονίκη το Κυβερνείο της με ότι αυτό συνεπάγεται και 60 χρόνια μετά, κάποιοι στην πρωτεύουσα θέλουν να το μισθώσουν. Δεν μισθώνεται η συλλογική μνήμη!…Ξέρετε γιατί θέλουν να το μισθώσουν; Γιατί δεν γνωρίζουν τι εστί Κυβερνείο για όλους εμάς. Για αυτούς είναι ένα εγκαταλειμμένο κτίριο με ένα μεγάλο οικόπεδο, πολύ πιθανόν να μην το έχουν δει» (…) «Αυτό είναι ένα μοναδικό κτίριο σε μία μοναδική τοποθεσία που με μία σωστή αναζήτηση ενός κτιριολογικού προγράμματος και μία καλή μελέτη θα μπορούσε να μετατραπεί σε Κυβερνείο Πολιτισμού». (…) «Με σχετικά μικρές εσωτερικές τροποποιήσεις το Κυβερνείο μπορεί να αποκτήσει ικανούς χώρους για πολλών ειδών χρήσεις. Με δυνατότητα εκθεσιακών χώρων στο ισόγειο, στον 1ο όροφο και στον περιβάλλοντα χώρο, χώρων ποικίλων διαστάσεων όλα είναι σχεδόν εφικτά. Με χώρους γραφείων και γενικότερα υποστήριξης των χρήσεων η λειτουργία ως πολυχώρου πολιτισμού είναι εξασφαλισμένη»
Και κατέληξε τονίζοντας: «Το Κυβερνείο μπορεί να γίνει στέγη Πολιτισμού για τους καθημερινούς ανθρώπους, για τους περιπατητές, τους νέους και λιγότερο νέους, τους καλλιτέχνες, αυτούς που θέλουν να δημιουργήσουν, αυτούς που θέλουν να εκπαιδεύσουν, ένας χώρος συνύπαρξης και δημιουργίας για όλους. Αυτός θεωρούμε ότι πρέπει να είναι ο στόχος».
Στη συνέχεια ακούστηκαν ενδιαφέρουσες προτάσεις και ιδέες εκ μέρους των προσκεκλημένων, όλες προσανατολισμένες στο πνεύμα των θέσεων που διατύπωσε η Πρωτοβουλία Πολιτών.
Στην εκδήλωση παρέστησαν μεταξύ άλλων εκπρόσωποι της πολιτικής, πολιτιστικής, πνευματικής και επιχειρηματικής ζωής της Θεσσαλονίκης, νυν και υποψήφιοι εκπρόσωποι της κεντρικής πολιτικής σκηνής και της Αυτοδιοίκησης, πρώην Υπουργοί Βόρειας Ελλάδας ή Μακεδονίας Θράκης και πολλοί πολίτες από τους δήμους του πολεοδομικού συγκροτήματος. Τον Περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολο Τζιτζικώστα, (ο οποίος απουσίαζε εκτός Ελλάδας) εκπροσώπησε ο Αντιπεριφερειάρχης Υποδομών και Δικτύων, κ.Πάρις Μπίλλιας και τον Δήμαρχο Θεσσαλονίκης κ.Κωνσταντίνο Ζέρβα, η Δημοτική Σύμβουλος, καθηγήτρια της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ, κ.Δήμητρα Αλεξίου.
