Του Γιάννη Λεοντάρη

Τον ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων για την υγεία (EHDS) εγκαινίασε πριν μερικές ημέρες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Ο συγκεκριμένος χώρος δεδομένων αποτελεί ένα από τα κεντρικά δομικά στοιχεία μιας ισχυρής Ευρωπαϊκής ένωσης υγείας, και αναμένεται να βοηθήσει την ΕΕ να σημειώσει αλματώδη πρόοδο στον τρόπο με τον οποίο παρέχεται υγειονομική περίθαλψη σε ανθρώπους σε ολόκληρη την Ευρώπη, καθώς και να δώσει τη δυνατότητα στους πολίτες να ελέγχουν τα δεδομένα υγείας τους στη χώρα καταγωγής τους ή σε άλλα κράτη μέλη.

Επίσης, φιλοδοξεί να προωθήσει μια πραγματική ενιαία αγορά για ψηφιακές υπηρεσίες και προϊόντα υγείας, καθώς και να παρέχει ένα συνεκτικό, αξιόπιστο και αποτελεσματικό πλαίσιο για τη χρήση των δεδομένων υγείας για την έρευνα, την καινοτομία, τη χάραξη πολιτικής και τις ρυθμιστικές δραστηριότητες, διασφαλίζοντας παράλληλα την πλήρη συμμόρφωση με τα υψηλά ενωσιακά πρότυπα προστασίας των δεδομένων.

Έλεγχος των προσωπικών ιατρικών δεδομένων σε εθνικό και διασυνοριακό επίπεδο

Με τον EHDS οι πολίτες θα έχουν άμεση και εύκολη πρόσβαση στα δεδομένα υγείας τους σε ηλεκτρονική μορφή και δωρεάν. Θα μπορούν εύκολα να ανταλλάσσουν τα δεδομένα αυτά με άλλους επαγγελματίες του τομέα της υγείας εντός και μεταξύ των κρατών μελών για τη βελτίωση της παροχής υγειονομικής περίθαλψης.

Επίσης, οι πολίτες θα έχουν τον πλήρη έλεγχο των δεδομένων τους και θα μπορούν να προσθέτουν πληροφορίες, να διορθώνουν λανθασμένα στοιχεία, να περιορίζουν την πρόσβαση σε τρίτους και να λαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο και τον σκοπό της χρήσης των δεδομένων τους.

Τα κράτη – μέλη θα διασφαλίσουν από την πλευρά τους ότι τα συνοπτικά ιστορικά υγείας, οι ηλεκτρονικές συνταγές, οι απεικονίσεις και οι εκθέσεις απεικόνισης, τα εργαστηριακά αποτελέσματα και οι εκθέσεις εξιτηρίου εκδίδονται και γίνονται δεκτές σε κοινό ευρωπαϊκό μορφότυπο.

Επίσης, η διαλειτουργικότητα και η ασφάλεια θα καταστούν υποχρεωτικές απαιτήσεις, ενώ οι κατασκευαστές συστημάτων ηλεκτρονικών μητρώων υγείας θα πρέπει να πιστοποιούν τη συμμόρφωση με τα εν λόγω πρότυπα.

Για να διασφαλιστεί η προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών, όλα τα κράτη μέλη πρέπει να διορίσουν ψηφιακές υγειονομικές Αρχές. Οι εν λόγω Αρχές θα συμμετάσχουν στη διασυνοριακή ψηφιακή υποδομή (MyHealth@EU) που θα στηρίζει τους ασθενείς ώστε να ανταλλάσσουν τα δεδομένα τους σε διασυνοριακό επίπεδο.

Βελτίωση της χρήσης των δεδομένων υγείας για την έρευνα, την καινοτομία και τη χάραξη πολιτικής

Ο EHDS θεσπίζει ακόμα ένα ισχυρό νομικό πλαίσιο για τη χρήση των δεδομένων υγείας για σκοπούς έρευνας, καινοτομίας, Δημόσιας υγείας, χάραξης πολιτικής και ρυθμιστικούς σκοπούς. Υπό αυστηρές προϋποθέσεις, οι ερευνητές, οι φορείς καινοτομίας, οι δημόσιοι οργανισμοί ή η βιομηχανία θα έχουν πρόσβαση σε μεγάλες ποσότητες υψηλής ποιότητας δεδομένων υγείας, τα οποία είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη σωτήριων θεραπειών, εμβολίων ή ιατροτεχνολογικών προϊόντων, αλλά και για τη εξασφάλιση της καλύτερης πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη και πιο ανθεκτικών συστημάτων υγείας.

Προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση στα εν λόγω δεδομένα, οι ερευνητές, οι εταιρείες ή οι οργανισμοί θα χρειάζονται άδεια από φορέα πρόσβασης σε δεδομένα υγείας, ο οποίος πρόκειται να συσταθεί σε όλα τα κράτη μέλη.

Η πρόσβαση θα χορηγείται μόνον εάν τα ζητούμενα δεδομένα χρησιμοποιούνται για συγκεκριμένους σκοπούς, σε κλειστά και ασφαλή περιβάλλοντα και χωρίς να αποκαλύπτεται η ταυτότητα των ατόμων.

• Απαγορεύεται επίσης αυστηρά η χρήση των δεδομένων για τη λήψη αποφάσεων επιζήμιων για τους πολίτες, όπως ο σχεδιασμός επιβλαβών προϊόντων ή υπηρεσιών ή η αύξηση του ασφαλίστρου.

Οι φορείς πρόσβασης σε δεδομένα υγείας θα συνδεθούν με τη νέα αποκεντρωμένη υποδομή της ΕΕ για δευτερογενή χρήση (HealthData@EU), η οποία θα δημιουργηθεί για τη στήριξη διασυνοριακών έργων.

Ο EHDS βασίζεται περαιτέρω στον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία των Δεδομένων (ΓΚΠΔ), την προτεινόμενη πράξη για τη διακυβέρνηση των δεδομένων, το σχέδιο πράξης για τα δεδομένα και την οδηγία NIS. Συμπληρώνει τις πρωτοβουλίες αυτές και παρέχει πιο προσαρμοσμένους κανόνες για τον τομέα της υγείας.

Ο EHDS αναμένεται επίσης να αξιοποιήσει τη συνεχιζόμενη και επικείμενη ανάπτυξη δημόσιων ψηφιακών αγαθών στην ΕΕ, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η υπολογιστική υψηλών επιδόσεων, το υπολογιστικό νέφος και το έξυπνο ενδιάμεσο λογισμικό. Επιπλέον, τα πλαίσια για την τεχνητή νοημοσύνη, την ηλεκτρονική ταυτότητα και την κυβερνοασφάλεια θα στηρίξουν τον EHDS.

Η πρόταση που υπέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συζητηθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, προκειμένου να πάρει το πράσινο φως και από αυτά και να περάσει στη φάση της εφαρμογής σε όλα τα κράτη – μέλη της ΕΕ.