της Έλενας Ερμείδου
Τον επανασχεδιασμό του 1ου Πυλώνα ασφάλισης ώστε η ανάγκη χρηματοδότησής του από εισφορές να περιορισθεί και την εφαρμογή ενός καθολικού 2ου πυλώνα ασφάλισης, όπου η συμμετοχή των εργαζομένων θα είναι υποχρεωτική με την λειτουργία του να βασίζεται σε καθορισμένο ύψος εισφοράς (Defined Contribution, DC) προτείνει η μελέτη της Ενωσης Αναλογιστών Ελλάδος η οποία συντάχτηκε από τους κυρίους: Ηρακλή Δασκαλόπουλο, Λευτέρη Ζαρκαδούλα και Γιώργο Συμεωνίδη.
Στόχος η αναχαίτιση των προβλημάτων που δημιουργούνται από το υφιστάμενο συνταξιοδοτικό σύστημα, το οποίο χρηματοδοτείται αποκλειστικά με το διανεμητικό σύστημα και το οποίο θα δημιουργεί συνεχώς προβλήματα και ελλείμματα. Καθώς δεν είναι δυνατόν να διατηρηθεί ένα στοιχειωδώς επαρκές επίπεδο συντάξεων με την χρηματοδοτική βάση να συρρικνώνεται, οι μειώσεις σε συντάξεις μελλοντικές και καταβαλλόμενες θα συνεχισθούν και ταυτόχρονα οι υψηλές εισφορές θα επιβαρύνουν υπέρμετρα το κόστος εργασίας υποσκάπτοντας την ανάπτυξη.
Με την εισαγωγή του 2ου Πυλώνα ελαχιστοποιούνται τα ελλείμματα του συνταξιοδοτικού συστήματος σε βάθος χρόνου, εισάγεται ένας ακόμη παράγοντας χρηματοδότησης στο σύστημα, αυτός των εσόδων από επενδύσεις, στον οποίο μπορεί να βασισθεί μεγάλο μέρος της χρηματοδότησης των συντάξεων σε βάθος χρόνου. Ο 2οςΠυλώνας έχει πολύ χαμηλή εξάρτηση από τις δημογραφικές εξελίξεις, αυξάνοντας έτσι σημαντικά την ευστάθεια του συστήματος. Όντας απόλυτα ανταποδοτικός, ενισχύει τη διαφάνεια και τη δικαιοσύνη του συνταξιοδοτικού συστήματος.
Καθώς όμως ο ανασχεδιασμός οδηγεί σε μείωση παροχών πρέπει να εξασφαλισθεί ένα αξιοπρεπές ποσοστό αναπλήρωσης του εισοδήματος των μελλοντικών γενεών συνταξιούχων, από το συνδυασμό των παροχών των δύο πυλώνων. Το ποσοστό αναπλήρωσης θα μπορεί να αυξηθεί περαιτέρω για όσους επιλέξουν τη συμμετοχή σε ιδιωτικά συνταξιοδοτικά προγράμματα (τρίτος πυλώνας), ιδιαίτερα για αυτούς που θα ανήκουν στα μεσαία και υψηλότερα οικονομικά κλιμάκια.
Η μελέτη της ΕΑΕ εξέτασε μια δέσμη εναλλακτικών σεναρίων σε ότι αφορά την οικονομική τους ευστάθεια και την επάρκεια των παροχών τους σε βάθος χρόνου. Κοινό χαρακτηριστικό όλων των σεναρίων είναι η υπόθεση εισαγωγής ενός 2ου Πυλώνα συνταξιοδοτικής ασφάλισης ο οποίος λειτουργεί κεφαλαιοποιητικά.
Σενάρια που προβλήθηκαν
Η εργασία επικεντρώνεται στη διερεύνηση της δυνατότητας αναμόρφωσης του συνταξιοδοτικού συστήματος της χώρας ώστε:
- Να μειωθεί σημαντικά το μακροπρόθεσμο αναλογιστικό έλλειμμα που παρουσιάζει ο 1οςΠυλώνας και να περιοριστεί σε βάθος χρόνου η ανάγκη χρηματοδότησης των ελλειμμάτων του από τον κρατικό προϋπολογισμό σε πολύ χαμηλά ποσοστά (χαμηλότερα του 4% του ΑΕΠ)
- Να αναλάβει σημαντικό βάρος της χρηματοδότησης των συντάξεων ένας νέος πλήρως ανταποδοτικός κεφαλαιοποιητικός Πυλώνας
- Η συνολική παροχή από τους δύο πυλώνες στην κατάσταση ωριμότητας του συστήματος να οδηγεί σε ποσοστό αναπλήρωσης κατ’ ελάχιστον μεταξύ 55% και 65%
- Το συνολικό ποσοστό εισφοράς στο σύστημα να μειωθεί από το σημερινό του επίπεδο και να μην υπερβαίνει το 21%
Με αυτές τις βασικές προϋποθέσεις, μελετήθηκαν δύο εναλλακτικές προσεγγίσεις για τον 1οΠυλώνα βασισμένες σε Νοητή Κεφαλαιοποίηση (NDC) και σε Εθνική Σύνταξη (σταθερό ποσό σύνταξης κοινό για όλους τους εργαζόμενους), με δύο διαφορετικές κατανομές της συνολικής εισφοράς μεταξύ 1ου και 2ου Πυλώνα.
Συνοπτικά, τα σενάρια που μελετήθηκαν φαίνονται στον παρακάτω πίνακα:
Τα Σενάρια 1 και 2, που υποθέτουν ένα σύστημα Νοητής Κεφαλαιοποίησης, βασίσθηκαν εξολοκλήρου στην μελέτη- πρόταση των Νεκτάριου – Τήνιου – Συμεωνίδη (ΝΤΣ) 1. Τα Σενάρια 3 και 4 βασίζονται σε ένα σταθερό ενιαίο ποσό σύνταξης 1ου Πυλώνα, πάνω στο οποίο προστίθεται ένα επιπλέον ποσό βασισμένο στα έτη προϋπηρεσίας κατά την έναρξη του νέου συστήματος, ώστε να μην θιγούν θεμελιωμένα δικαιώματα ασφαλισμένων και να επιτευχθεί υψηλότερο ποσοστό αναπλήρωσης. Τα Σενάρια 3 και 4 επηρεάζουν όλους τους ενεργούς ασφαλισμένους πριν και μετά το 1993, σε αντίθεση με τα Σενάρια 1 και 2 που επηρεάζουν μόνο τους ασφαλισμένους μετά το 1993.
Για όλα τα σενάρια έχει υποτεθεί υποχρεωτική ασφάλιση στον 2ο Πυλώνα προκειμένου να αυξηθεί το ποσό της τελικής σύνταξης με την προσθήκη ενός ανταποδοτικού τμήματος στη συνολική παροχή. Ο 2ος Πυλώνας λειτουργεί ως κεφαλαιοποιητικό σύστημα καθορισμένων εισφορών και βασίζεται στην ατομική κεφαλαιοποίηση. Τα ποσοστά εισφοράς του 2ουΠυλώνα ακολουθούν το παρακάτω πλαίσιο:
- Στο Σενάριο 1 (βασική εισφορά 10%) οι εισφορές στο 2ο Πυλώνα ανέρχονται στο 11% από το χρόνο 2018 και έπειτα
- Στο Σενάριο 2 (βασική εισφορά 15%) οι εισφορές στο 2ο Πυλώνα ανέρχονται στο 6% από το χρόνο 2018 και έπειτα
- Στο Σενάριο 3 οι εισφορές στο 2ο Πυλώνα αυξάνονται σταδιακά κατά 1% ετησίως από το 2018 και καταλήγουν στο 11% το 2028, παραμένοντας σταθερές για τα επόμενα χρόνια
- Στο Σενάριο 4 οι εισφορές στο 2ο Πυλώνα αυξάνονται σταδιακά κατά 1% ετησίως από το 2018 και καταλήγουν στο 6% το 2023, παραμένοντας σταθερές για τα επόμενα χρόνιαΣημειώνεται ότι το άθροισμα των εισφορών του 1ου και 2ου Πυλώνα για όλα τα σενάρια και για όλα τα χρόνια της προβολής ανέρχεται στο 21%.
Τονίζεται ότι όλα τα Σενάρια εμφανίζουν μακροχρόνια αρκετά χαμηλότερα ελλείμματα σε σχέση με την μελέτη της ΕΑΑ. Κατά συνέπεια, όλα τα Σενάρια που εξετάσθηκαν, οδηγούν τελικώς σε ένα πολύ περισσότερο ευσταθές και εύρωστο Σύστημα Ασφάλισης από το αναμενόμενο χωρίς μεταβολές.
Πρέπει να σημειωθεί ότι προκειμένου να ληφθούν αποφάσεις για τη μεταρρύθμιση του Συνταξιοδοτικού Συστήματος, πρέπει να προηγηθεί μια πολύ εκτενέστερη ανάλυση από την παρούσα η οποία, θα προβάλλει τα μεγέθη του Συστήματος λαμβάνοντας υπόψη όλες τις αλληλεπιδράσεις με τους συναφείς οικονομικούς και δημογραφικούς παράγοντες.
