του Θεόδωρου Πελαγίδη
Η ανταπόκριση της αμερικανικής οικονομίας τόσο στην προοπτική ανόδου των επιτοκίων άνω του 5% όσο και στη σκληρή γερακίσια γλώσσα του προέδρου της Fed Τζερόμ Πάουελ ήταν για τον προηγούμενο μήνα άνοδος των λιανικών πωλήσεων 3% και μια αγορά εργασίας που δημιούργησε 517.000 νέες θέσεις εργασίας, με την πλειοψηφία αυτών στις υπηρεσίες.
Πραγματικά, βρισκόμαστε σε αχαρτογράφητα νερά καθώς η λεγόμενη «ανταπόκριση» της αγοράς και των δεικτών της οικονομίας σε μια νομισματική πολιτική σύσφιγξης είναι προσώρας εξαιρετικά περιορισμένη.
Υπάρχουν διάφορες εκδοχές γι’ αυτό.
Πιθανόν η μετάδοση της νομισματικής πολιτικής, καθώς αργεί, να μη διαπιστώνουμε άμεσα τις επιπτώσεις περιορισμού της προσφοράς χρήματος και της δαπάνης.
Πάντως, νοικοκυριά και επιχειρήσεις βρίσκονται σε καλή κατάσταση με καταθέσεις και κέρδη να τροφοδοτούν τη δαπάνη.
Οι δε αγορές αγαθών και υπηρεσιών πολυτελείας εκτοξεύονται.
- Πιθανόν η ανωτέρα μεσαία τάξη να συνεχίζει να δαπανά με εντυπωσιακό ρυθμό, ενώ τα χαμηλότερα εισοδήματα προφανώς δαπανούν το σύνολο των ποσών που λαμβάνουν.
Μια ακόμη εκδοχή είναι ότι έχουν αναπτυχθεί εναλλακτικές μορφές χρηματοδότησης, οι οποίες σε κάποιο βαθμό παρακάμπτουν τα υψηλά επιτόκια δανεισμού, ενώ σε ορισμένες αγορές η κερδοφορία μπορεί να είναι τόσο υψηλή που να παρακάμπτει, να υπερβαίνει το ύψος των επιτοκίων.
Εν τω μεταξύ, το σήμα που δίνεται για την αντιμετώπιση της αυξημένης αυτής δαπάνης είναι υψηλότερα επιτόκια.
- Ανω του 3% από την ΕΚΤ, άνω του 5% στη Fed.
Υπάρχει βεβαίως και η πιθανότητα η επίδραση της ανόδου του κόστους του χρήματος να δημιουργήσει μια κατάσταση «Κογιότ», όπως την αποκαλεί ο Λ. Σάμερς, κατάσταση κατά την οποία η παγκόσμια οικονομία φρενάρει απότομα και τότε όλοι μένουν εκτεθειμένοι με υπερβολικά αποθέματα και πολλούς εργαζομένους που δεν χρειάζονται.
Σχετικώς πάντως με τους τελευταίους και την αγορά εργασίας στις ΗΠΑ, το φαινόμενο είναι εντυπωσιακό.
- Η συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό έχει φτάσει σε επίπεδα της περιόδου πριν από την πανδημία, αλλά η αγορά συνεχίζει να είναι ζεστή ιδίως στον τομέα των υπηρεσιών.
Ισως να είναι οι εργαζόμενοι μέτριας ειδίκευσης που αλλάζουν συνεχώς θέση εργασίας, ίσως οι 50άρηδες που προσφεύγουν πρόωρα στη συνταξιοδότηση, ίσως η γενιά της χιλιετίας που έχει διαφορετική άποψη για τη σχέση σχόλης και εργασίας.
Προς το παρόν βιώνουμε μια κατάσταση που μας οδηγεί στην ιδέα τομέων της οικονομίας που βιώνουν διαφορετικές καταστάσεις, μια περίοδο που συνυπάρχουν ο υψηλός –αν και αποκλιμακούμενος βραδέως– πληθωρισμός με την ανάπτυξη της δαπάνης και της απασχόλησης, ενώ τα επιτόκια συνεχίζουν να ανέρχονται, γεγονός που μας οδηγεί στην ιδέα ενός πληθωρισμού που θα επιμείνει για καιρό, ενώ το τελικό επιτόκιο μπορεί να παραμείνει υψηλά για περισσότερο καιρό από όσο κανείς θα περίμενε.
Μερικοί μάλιστα, όπως ο Ολ. Μπλανσάρ, κάνουν λόγο για ένα στόχο πληθωρισμού υψηλότερο του 2%, περί ίσως και του 3%, γεγονός που θα έκανε ευκολότερη τη δουλειά των κεντρικών τραπεζών, από την άλλη όμως θα αποτελούσε πλήγμα στην αξιοπιστία τους.
Τέλος, η διαφαινόμενη ταχεία ανάκαμψη της Ασίας του Ειρηνικού και ιδίως φυσικά της Κίνας αναμένεται να κάνει ακόμη πιο δύσκολη τη δουλειά των κεντρικών τραπεζών, σε κάθε περίπτωση πάντως, στον σημερινό διασπασμένο κόσμο, οι φορείς άσκησης οικονομικής πολιτικής πρέπει να βρίσκονται σε διαρκή ετοιμότητα.
- Ο κ. Θεόδωρος Πελαγίδης είναι υποδιοικητής της ΤτΕ και καθηγητής Οικονομικής Ανάλυσης στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς.
- Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στην “ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ” 19 Φεβρουαρίου 2023
